kan education system chu siam that ngai khawp mai, mahse kan value system hi siam that a nih hma chuan kan zirlaite zingah quality education chu ala hla deuh ang. eng quata emaw avanga min hamthatna a chan hian, mi pakhat chauh in hamthatna a chang a, mitamtak moral a ti chhe thung….
Vocational educationah(SCERT enkawl mek hi) pawh hi self employment tih vel ai chuan mark hmuh that kan inzirtir zawk mah lo maw aw te ka lo ti mai mai a………
]]>‘Sekibuhchhuak’ te, ‘Rairahtea Bahhnukte’ te hi a ropui ka ti asin. Scientific fiction chhungah ka khung ve duh hial thin. Sapho chuan awlsam taka boruaka thlawh chungchang te hi thawnthu angin an lo sawi thin a, an thawnthuah hian ‘magic’ te pawh a tam a, superpower, entirnan, ‘Superman’ te, ‘Phantom’ te, ‘Batman’ te, ‘Spiderman’ te hi thawnthu phuah chawp, Sekibuhchhuak leh Bahhnukte ang maia power danglam tak neih chungchang vek a ni. Heng hi mi thatchhe suangtuahna a ni lova, awlsam zawka thil tih dan, awlsam zawka hna thawh dan ngaihtuahna hmahruai mai a ni. Kan pipute paw’n Sekibuhchhuak leh Bahhnukte thawnthu an lo nei te kha ropui deuh asin.
]]>“Lehkha i thiam loh chuan hna i thawk ang” tiin emaw, ” Nakinah i thiante puak i la phur mai tur a sin” heihi zirtirna diklo a ram leh hnam kan piansual phahna bul zinga pakhat ah ka ngai
Tiang hi lawm ka vei thin em em, Comment thenkhatah pawh ka thai lang tawh mai thei. School naupang kan hrem dan te hi a dik lo. Homework an ti lo emaw, hrem ngai in an awm hian hnathawk zawng a hrem kan ching, Ek-in khur lah tir etc. ten kan hrem thin. Naupang rilru ah chuan kut hnathawh kha hrem na a ni tlat. Hei chauh lo pawh hi sawitur a tam mai. Zoram thanmawhbawk bul tran na i lo thai lang ah ka ngai e.
Mizote hi hmasang a tang rengin hnam thatchhia kan ni ngai lova, mahni nupui fanaute kham khawp thar chhuah loh chu pa mualphona a ni a
Thlidan dang ka neih ve chu “mahni nupui fanaute kham khawp thar chhuah loh chu pa mualphona a ni a” i tih ang khian Mualpho hlauh vang chauh a taimak hi a awm thei. Tin, kan pi leh pu te duhthusam kha “Pialral a faisa rin” kha a ni ve tho mai! Ka nghaih dan chuan thawk lo thei lova min nawr tu a awm chuan tun a thangthar te pawh hian thawh hreh an/kan nei chuang lo. Mahse chu loh theih loh na hmet mit tawk lek in naupan lai a kan in zirtirna hi a dik lo a ni.
]]>1)Australia an ramah chuan mi 50 vel tan employment generate thei ngei turin scheme nei la, i sum neih mek in tlin bawk sela, an ram mi nihna citizenship an pe nghal ang che.
2)USA ah pawh chuti tho
3)Europe ah pawh chuti tho
Employment siamthei (mi hlawh mumal taka ruai) tuna Mizoram-a kan neih ho chu Private Hospital te, Workshop te (vai an ruai nansa) Handloom (Kawl an ruai nasa) Tyre retread (vai deuh vek) Agarbati stick making (mizo deuh vek) Dawrkai leh Damdawi zuar lian hian dawrngak ah Mizo deuh vek an ruai Call Centre Thuampui ami Mizo deuh vek.heng belhkhawm hi a tlem em em ani.
Rawtna : Mi 100 ruai thei chin kum thum tal lo ruai tawh hi Diar chawimawina No nen pe ila mi 1000 ruai chin kum 3 tal hi Thangchhuah puan leh Rangkachak a luan No pe in chawimawi ila. Hnamdang Sap Vai Japan tupawh employment create thei tan FDI hi open vak mai ang u
]]>Nu leh paten fate an puitlin theihnan zirlai kum 16 a chin chunglam hi chu Hna an thiamtheihna tur in hna chhe te te chelhtir in Partime te te tepawn thawh tir hi hreh tawh lo ila. Kan ram kan hnamhma sawnna tur ani nge ang, ramdang zirlai te zir pah a mahni kutkawih a in chawmzo an tam tawhzia te a trang hian in zirtir na thra tak kan duan chu a hun hle in a lang.
Officer fanu fapa ten hna an thawhmu mal duhloh na chhan ni awmtur pawh hi an nuleh pa ten, ka fanu/fapa chu hna thawk lo in inzir rawhse ti ten in fuihnan an lo hman thrin a vang hian chhungkua an in siam rem thei tak tak lo fo. Ka hriat nge ngeah, Mate, I pa officer ani ve tho a nang chu hnathawh i ngai hlei nem zir trang trang rawh omz, ti in an fa te an han fuih chiam trhina, zir thra tak tak chuangsi lem lo in an hun nawmna ah an kan liampui tam lutuk leiluat a vang in hmasawnloh na ah an in chhuah phahfo.
Tiangkhawp a mi rethei kan la nichhung hian”.Officer”. Inn vel ah han lenchan hian “.Awmpui”. hi an lo neifer fur hlawma an awm puiten an fa te thawhtur an thawhkhalh/sak vek a anfa ten hnathawh an thiam thei der lo.
Ramdang a hnathawk tur in an fate an duh em em lehthosi mahse an Qualify thei dawn der lo in a lang, an tuar a zua in Skill an nei lo hrim hrima ramdanga han in zirpah a hnathawk tur chuan an tlin dawn meuh lo ani. Awmpui neihte hi uar lo in mahni in kan hnate hi chu thawk thlap thlap i la tun kan nun ai hian kan khawsa zia pawh a nuam deuh ang.
Thlakhata Rs 40000 over hlawh chin te kan in la Lianhma lutuk trhinna hian retheihna ah min pawtkir leh fo trhin. Hnathawh hi kan hrehtlat maizel, in en nawn deuha taimak chu kan ngai ani. Hnamdang te nen kan hnathawh hi chu tehkhin chi tur ah ka ngai lem lo kan lo la thachhia em mai.
]]>Lo neia ei zawngte pawh hi an taima thlawt. Mahse, lo lama an tha leh hun sen ngaihtuah hian, an hlawk lem lo khawp mai. Mahni in lum chhuahsan meuha puanthuah nena lo lama an riah hun zawng zawng hi ngaihtuah ila, kum tawpah phur 50 te emaw an thar chuan an lawm viau a, mahse, ngun taka chhut chuan a hlawk lem lo. Thar chhuak tam tur leh hlawk tur zawnga kalphung thar tha zawk kan dap a ngai khawp mai.
‘Lehkha i thiam loh chuan kut hna i thawk ang’ tih pawh hi, tun hma khan lehkha zir tura an infuihna pakhat chu a lo ni mai thei. Mahse, khatiang hlira infuih anga kan sawi uar ta lutuk hi a dik chiah em aw ka ti. Ka pa pawh kha lehkhathiam hmasa, 1939 kuma Matric pass a ni a, a hna thawhna apiangah a thatchhe ngai lo. Kut hnathawh phei chu nuam a ti a, a office chawlh apiangin rim takin kut hna a thawk thin. Ama rualpuiho, lehkhathiam hmasa zingah khan thatchhe tak an awm mang lo. ‘Lehkha i thiam loh chuan kut hna i thawk ang’ tiin an infuih thin tih thu pawh hi tu ziak emaw atanga kan sawi punlun, a nih baka kan sawi uar zui tak chiam a ni ang em aw ka ti rum rum thin.
Lehkhathiam chuan a ngaihna a hria ang a, hna a generate thiam tur a ni tih hi ka ngaihdan a ni. MA val chuan, thingzai khawl a lei ang a, mistiri thiam tak tak a chhawr ang a, business lian tak a siam ang a, a hnuaiah mi tamtak thawkin, chhungkaw tam tak tan eizawnna a siamsak tur a ni. Lehkhathiam lo ai chuan lehkhathiam chuan employment generation lamah a thawh hlawk zawk tur a ni tih hi ka ngaihdan a ni.
Tuna kan piansual takna ber chu – lehkhathiam hian employment generate dan tur kan hre ta mang lo tlat mai hi a ni. Kut hna an thawk bawrh bawrh thiam lo a nih pawhin, management, organisation, work force, etc., an huikhawm thiam tur a ni dawn lo’m ni? Lehkhathiamlo kuta cheng 10000 awm ai chuan, lehkhathiam kuta cheng 1000 awm chu a hman danah, a peipun danah a hlawk zawk tur a ni.
Tuna kan Education system hi reform a ngaiin ka hria. Vocational Education ang chi te hi tihtakzeta kan kalpui a tul ta khawp mai. Vocational stream kher lovah pawh, kan thalaite hian skill an neihna turin kan education kalphung hi kan tihdanglam a tulin ka hria. Entirnan, High school leh Higher chinah te hi chuan Horticulture ang te pawh tel ta se, a practical-in huan te neiin, mahni in lamah te pawh practical-a an thawh zui tur te awm se. Labour hi suma chantir theih dan tur chi hrang hrangte zirtir ta ila, thla kipa sorkar atang hlawh lak ringawt ni lovin, thawhrimna atanga sum siam dan ang chi te hi inzirtir ta ila, kan economy pawh a tidanglamin ka ring.
]]>Ka sawi duh chu … SLAUGHTER HOUSE an han sa tak nain, an hmang zui em? tih hi a ni ber mai! Slaughter House zawnah khian thisen khar rimchhe hmen hmun rim hi a awm tal tawh em? An hmang tak tak em? tih hi chu a bulhnaia miten an hre chiang khawp ang le!
Thil hi chu a hming maiin kan han ti tak na a; kan ti tak tak vak lo a ang hian a hriat tlat! Vets-ho chu kan nei fel hlawm viau; pisaa thawk atan an SMART!
]]>