An chetsual dan leh thih chhan thu lêngvel ah; thenkhat, in ti fing fâl leh in ti fel fâl deuh ten “Awm loh natur a kan awm in, kan tih loh tur sual kan ti thin” ti in tawngkam feikibar nen an lo khawh zui zuai zuai mai pek a. “Sualna nei lo chuan dêng rawh se” tih Bible chang hmanga den let siahsiah mai tak kha ka nap hlawm!!! Ka ti ta lem lova.”Mi vanduaina diriamtu chu hrem lohin a awm lo ang.” (Thufingte 17:5) tih châng te hi kei ni erawhin vawng reng ila a tha hle.

Misual tak pawh an lo ni thei. Amaherawhchu, Angel tekhan an chhungte lo rawn hmasa ta tehreng se ” kan hnenah la cham rih rawh se” an ti ngei hian ka ring!!! Ui tu an la nei a, Hmangaih ngawih ngawih tu an la awm ve a, ngai vawng vawng tu tam takin an thlah liam a, chhungkua an la nei tih hi hria i la. Tiang lam hawia boral reng reng te an ruang zah zo lo paw’n an thlarau tal zah i la, a Kristian viau in a rinawm.

Misual tak pawh lo ni teh reng sela. Pathian ngei pawh in a “Ka thinlung ang pumi” a lo tih hial “Ka fapa Absalom, i thih ai thi thei tehreng ila” ti a tah hawm hawm tu, Lal Davida khan fapa ‘Vatirhkoh’ a sun rêng rêng lo. Fapa sual, a pa lak a hel, a pa lu lak tum zawk ani a țah ni. Kan Pathian hi Misualte thihna ah hian a lawm ngai lo; “I hmelma te hmangaih rawh” ti a min zirtir tu hi misual te tawrhna ah hian a na thin zawk a, Misual te hremna ah hian a lungche fo thin zawk a sin!!! Keini a lova thlarau chawrche zawk te kan lo khengbet ve chawt chawt mai thin hi chu a ringtu hna lo viau mai.

Sual haw tawk lek hian kan piangthar emawni ka ti thin. “Keimah avangin tlangval Absoloma chu va dim ang che u” tih thu zawm ai chuan kan diriam zawk anih hi. Lalpa’n Jeremia hnenah chuan “A nun a ka nun chhung chuanmi suaksual thihna ah hian lawmna reng reng ka nei lo” a tih kha maw le. Kan ram hi inenfiah kan mamawh sualte haw tawk leh hmusit tawk lek hian i piangthar lo teh ang u. “Ephi4:32 tin inkhawngaih tawn a lainatna neiin awm u la, Pathianin Krista a angaidam che u ang bawkin in ngaidam tawn rawh u.” Tih a ni si a.

Thihna chungthu ah hian duhthlang thei kan awmlo a. Thihna hi a chhan leh a vâng a zira nâ a nalo a nilo a; Hmangaihtu thinlungah chuan hliam a hnutchhiah hi a in ang reng fo thin. Tap te tahpui a, Lawm te lawmpui tu Kristian ni tur in kan thlarau khawhawi ti zau lehzual i la, kan lei te veng fimkhur tawh ila a van tha dawn em… Lalpan malsawm rawh se!!!

NB: Be careful with your words. Once they are said, they can be only forgiven; not forgotten!!!

Z.R.Thahmingliana
26.7.2014 / 3:22 Am Tuithiang.

(He thuziak hi lampui changkhat intawn nikhua a biak hmasak ka chan ngai loh leh tawngkamtha a min thlah bânglo tu te ; Kumin kumtir lama Fam ta Pu Para leh U Dê a tan ka hlan e.

Saikhumphai leh Vaphai khaw inkara buaina a chhuah hma kar khan Vaphai ah ka chho a. Tichuan kha tiang thil kha athleng ta rup rup mai si a. A pawi in, a lungchhiat thlak em em a ni. Ka mit ngeiin ka hmu ve a, ka tel ve bawk a (Vaphai khua ni ve miau hek). Post hlui khatiang inziahna kha ka’n hai kual a, ka hmu nual mai. Ziah ve a tulin ka hre tlat ta a.

Hemi issue ah kher kher hi chuan Vaphai kan thiam lo hmasa a ni ti ila a sual lo ang. ‘In khua ni si i va tan lo ve’ min ti mai thei, kan sawi zel ang.

Saikhumphai hi (Keini Vaphai ho chuan Saikhumphai-bawk ti ngat in kan ko) a dinna a reilo. A din tandan chu sawi vek lo mai ang, a sei dawn lutuk. Vaphai khua, leilet a hnathawka riak thin ten an din a ni. Khua a ni lo, bawk a ni. Tichuan hun alo kal zel a, mi an lo pung ve zel, khawchhak tlang dung a tang kan unau te an lo pem khawm a, Vaphai atang ngei pawh zuk in bawk an awm ta (Vaphai atang an pem lo a, an in sawn mai a ni. Vaphai veng pakhat ang a ni). Tichuan VC hran ngiat tham te an lo awm ve ta reng mai. Hetianga mahni in relbawl hrang duh a an awm hi ka hriat sual loh chuan 2003 vel a tang a ni a. A mei zang hlap tu ber hi kan khaw pa ngei mai Pu. Lalchawivela a ni. Mahni in lak hran duhna an ti lang lian telh telh a, party lam atang eng tin tin emaw politics khelh nan an hmang a, MNF VC kan neih laiin politics khelh nan kan indan tir ang che u an lo ti pek emaw ni, chu document ngei chu a ni court-a Saikhumphai-bawk ten an lek lam viau kha. Tichuan Vaphai khaw mipuite chuan kan hotute tih dik loh chu kan tuar ta zel a ni. Hetah hian in thupsak a, kan thiamna ngawr ngawr chauh sawi ka tum lem lo a, dik lo chu a dik thei lo miau si hek!

Vaphai khua te hian kan in rawt phur a, kan khaw veng pakhat kan zu hal hluah ringawt a ni lo a, rei tak atanga in mun tawh, khaw chhung mipui ten thaw dep dep a kan thlir a ni tih min hriat pui ula a tha khawp mai. Hetiang hi a thleng thei tih an hriat avangin Val upa chinchang hre deuh te khan min lo hup bet hram hram a, zawl an lo dawh hram hram a ni zawk a. Zawl dawh zawkah kan tang char char a, a te zawk Saikhumphai-bawk hian min vo kher kher zawk titih ta mai. “Vaphai khua hian an ngam tak tak lo ang” an ti a nih mahna. Khawchhak lam unaute, helaia Saikhumphai-bawk a rawn pem te hi atlangpuiin tlawmngaihna ah an hniam em em a, Vaphai khaw ram kang ah te hian kangmei min ven pui a min thelhpui awm hi ka la hre lo reng reng mai a, an veng chhak lawk te pawh kang se, an tana a hlauhawm lem loh chuan an thlir vel mai mai a, sangha lah nise Tiau dung tluan an suar tluan a,an vai zo. Kan naupanlai (ti ve khanglang ila, a la rei lem lo mahse chuti chung pawh chuaan…) a ngaw khep khup, zawng rual pawh kan hmuh sup sup na Tiau kam ngawpui te kha min tuk darh sak zo a, thingzai a tan tam tak an kit bawk a. Khaw hmangaih tak rilru atang chuan a na ve em asin. Khang ho kuta Vaphai khaw ram tha lai tak mai, leilet hmun leh thlawhhma atana tha lai han pek birh kha chu kan phal bik thlawt lo a ni. Mahse kan tuhrah kan seng kha a ngai ve miau si a. Border Trade te Saikhumphai a dah tura tih a lo nih khan, Saikhumphai-bawk mite nena buaina kan neih avangin Farkawn khuaah Trade center kha sawn mai thei dinhmunah a awm ta mai a. Khami rilru na kha tam tak an awm bawk a ni.

Tichuan tha takin kan indawr chho anga, an ni pawhin zawl an dawh ve ang a, Vaphaiah lo chho in kan cheng ho anga kan tih laiin kawhmawh an bawl leh ta a. Court ah an zual ko a, rambuai hma atang a kan awmna a ni tih ang zawng a thu an han vei vir te kha chuan tlangval thin a ti sa a lawm. Tichuan 2012 khan Vaphai khaw thinrim chuan an in zu thiah tumin a khaw nawtin kan chim thla a, a hnarkaitu in 3/4 vel chu kan zu thiah sak a, in halna em chu a thleng lo. Upa te khan thalaite kha min beng dai hram hram a, IR ho an lo duty bawk a. He mi tum pawh hian ka tel ve nghe nghe a. Tha taka sawi laia an awih duh loh avang khan kan zu rik rap ve a ni. A khaw mi tam zawk te chuan bawk atang a Vaphai khuaa rawn insawn chu an hreh lo, mahse an hotu deuh te kha an hmaizah a ni chek ang chu in 2 vel bak an rawn in sawn ta lo a. Court ah an appeal leh ta. 2013 kum tir ah khan Court thu a lo chhuak a, hnehna an chang ta mai. Khatah tak khan a ni Vaphai tlangval thinrim kan in veng seng ta lo a ni. Court-ah Bawk mite nen chuan kan in khing ta a, khati khawp khan document kan nei tha a. Kan dinhmun a that fe zawk lai a, Vaphai khua min king thla tawp thei kha mipui mak tih a la ni reng. Rilru a na bawk. A thawh hnih nan Bawk lam panin a khaw nawtin kan chim leh ta a.

Tlangval chakvak te ruang chaicheh in khua kan lut a, IR te leh kan nula ho lo in dan buai lai a in lo thiah zawh vek kha kan tum ber a. Upa lam leh nula te kawng pangngaiah IR ho nek thla turin an kal a, tlangval ho khua kan luh hma chiah khan nula ho te thawm leh tear gas puak ri khan Vaphai khaw tlangval thin tawt a ti puak a ni ber ang chu, thil duhawmlo tak kha kan lo ti ta a. Khuaah chuan Bawk mi sa tu mah an lo awm lo a, an hlau an lo tlan bo vek a ni. In inhnaih te te a nih hlawm avang khan an zirlaibu, Bible leh an thawmhnaw te, an bungbel te kha theh chhuak ve mah ila a hliau kang vek tho a. A rapthlak em em, tih bak chuan sawi ngaihna a awm lo. Sawi tam lo ang. Vaphai khaw nula te, tlangval ai mahin an huaisen a ni. Fak an phu.

Thir hi a lin laia den tur a ni a, hmana a awlsam lai khan kan khawtlang hruai tu te khan a na chang hriain ro lo rel sela chu hetiang hi a thleng lo ang. Tin, a nih tur ang ang a ni tawh a, Saikhumphai-bawk a hruaitu (mipui thlan an ni chuang lo a, hotu awm a awm ve tawp an ni ber) te kha in phah hniam in Bawk atang Vaphai-ah khan rawn insawn chho mai se chu eng mah athleng lo ang. Sorkarin transportation a tum vek dawn a, tin, sawrkar atanga compensation kha atlem an ti a nih chuan demand belh in Vaphai khua te phungbawm ah sawm se, inpui tawn ila engkim hi a tha mai tur. Thuneihna duh lutuk avang in nu nau ten an tuar ta vak mai a, a pawi tak tak a ni. Vaphai khua hi khaw sual tak kan ni lo a, ramri dep a awm kan nih avang erawh chuan chanchin tha vaklo hi kan nei ve zauh zauh a ni.

Khatia kan buai lai khan sawrkar atangin Saikhumphai-bawk mite chuan ration an dawng a, Vaphai khan chaw nghei a dah chu a tum bik lo. Mahse, thil kan ti ro ro tawh a, Bawk a awm tir loh tawp law law kha Vaphai hruaitu te duhdan a nih avang khan an hnena tanpuina lut turte kha an dang ta a. Chutih laia Farkawn khuain Vaphai khua pawh rawn eih lo a an lo zu che ta mai kha, Vaphai khua an zahlo hle a ni. Thil atir atanga min hriatpui vek tu te kan khaw thenawm an ni a. An politics ah chuan Saikhumphai-bawk an hmangaih em em vang aiin, Border Trade an khuaa a awm theih nan Bawk-a mite hi chhuak lo se, buai reng se. Keiniin Trade Center hi chang ila, tia an politics khelhna a ni mah zawk. A hmuna cheng ka nih avangin he thil hi chu a chiang khawpin ka hria. (Farkawn leh Vaphai hi chu khaw iner tak kan ni ve hrim hrim a)

Ka sawi hmaih hauh loh tur chu hotute hi an pawimawh a. Khaw mipui/ram mipui te dinhmun hi an kutah a awm a ni. Tha leh dik taka rorel mai hi a tha a. A chang te chuan inphahhniam a ngaih changte a awm ve fo a ni. He thilah hian Vaphai mipui kan thiam lo a, Bawk hruaitu te pawh an thiam lo. Lungrual taka awm ho hi a tha ber a. Vaphai khaw mawng ka hlim deuh a nih pawhin ka hmuhdan ka ziak a ni ve mai a. Thupawi a nih em ka ring lo. Mimal ngaihdan ka rawn tarlang mai a ni. Vaphai khaw mipuite hian min tawmpui vek kher lo ang. Tumah ka tih chhan lo tiin ka’n in tlawh khalh sa ange. Saikhumphai-bawk mipui te nen hian kan inhaw hran chuang lo a, kan la in kawm bawrh bawrh a. Bawka kan kal chang pawhin chawthing kan zen rawk rawk tho a ni. An ni pawh an rawn bazar a, tumah kan in enhrang chuang lo. Vaphai in an chunga an thiltihah Bawk mite chu an rilru a na in engemaw chenah Vaphai pawh an dem ngei ang. Vaphai pawhin heng thleng thleng a kalpui ngaia Bawk mite an awm hi an puhmawh ngei ang. Mahse, a mimal takin inhuatna pakhatmah kan nei lo a. A hma ang takin inpawh tawhlo mah ila, khaw khat kan nihna leh a thlum a al ei za kan nihna hian kan in huat phah reng reng lo tih hi Mizo mipui te hian min hriat sak hlawm dawn nia.

Thalfavang Kut an tia,Hmuifang lamah … (Click image for better resolution)

A hmun hi a nuam khawp mai…

Mi pawh an kal thahnem fu,traffic pawh a chang chuan a jam ve hial…

Tleirawl pawh an kal hehehe

Masihi Sangati (Non Mizo tia kan hriat lar) Convention vawi 28 na chu tluang takin Sihphir Presbyterian Kohhran Biak Inah tluang takin dt. 18th.-20th. Oct. khan hman zawh a ni ta. He convention a speaker chu Rev. R.Lalthangvunga a nia; thupui chu ‘Isua chu kawng, thutak leh nunna’ (Joh 14:16) a ni. Speaker hian thupui hi tum nga sawiin Pathian Thlarau Thianghlim pawlna nasa takin a thleng a ni. Convention chhung hian speaker in thupui a sawi bakah bible study-te neih a nia; councelling class neih reng a ni bawk. Pathian ni chawhnuah Sihphir bialtu pastor Rev.H.Laltlanthanga’n Lalpa zanriah Sakrament a theh bawk.

Kum 1965 daih tawh khan Nepali Kristian ten anmahni pualin inkhawmpui hi an lo nei tan tawh a; Nepali Kristian Fellowship tih hming pu a Synod hriatpuia an din chu 1975 khan a ni.

Kum 1975-1980 lai vel khan Khawruhlian Pastor bial chu MEA zirtirna diklo in a nuai vak mai a; chumi laka invenna chu ‘luanchhuah’ niin bial hruaitute chuan an hria a. Bial comt. te chuan Ramthar field a chhuak kher loin bial chhunga Nepali/Santali leh hnam dangte zinga campaign an rel ta a. ‘Bial Ramthar Comt.’ an din ta nghal a. An phur tlang ta em em a. Vai hla leh vai khuang bente an zir ta tluk tluk maia. Hna thulh hial in an inkhawm reng thin. An hnathawh chu Lalpa’n mal a sawm a; ringthar an awm ta nual mai a. An ramchhunga hmun laili ber leh vai tamna ber Khanpuiah vai Biak In an saa; hei hi Mizorama hnamdang Kristian Biak In ding hmasa ber a ni.

Aizawl khaw chhung leh pawnah ringthar an lo pun tak zelah chuan puja laia an lunglen leh mai an hlauh avangin inkhawmpui hmasa ber chu 1982 khan Khanpui khuaah neih a lo ni ta a ni.

Mizoram chhunga hnamdang zinga rawngbawlna hi a tangkai hle a; NE India, Central leh foreign-Nepal thlengin Masihi Sangati rawngbawlna avanga Kristian lo ni tawh ten anmahni khaw lamah rawngbawl tu tangkai leh kohhran dintu leh kohhran ban pawimawh tak an ni thei zel a ni. He rawngbawlna avang hian hnamdang pastor paruk zet chherchhuah an ni tawh a; Mission field hrang hranga tirhchhuah engemawzat an awm tawh bawk.

Convention hi tarlan tak ang khian 1982 khan Khanpuiah neih tan a ni a; kumtin nei chho zelin 1994 khan Silcharah Mizo driver thah avanga buaina a chhuah avangin thulh a ni tih mai loh chu tluang taka neih chhoh zel a ni a; tluang taka 2007 thleng khaihlak awm lo a neih a nih hnuah kum khat dana neih a lo ni ta a ni.

Tunhmain convention hi Mizoram pum huapa neih thin a ni a; tlem lai atang khan chhim bial leh hmar bialah then hran a lo ni taa; tun tuma kan tarlan hi hmar lam chan a ni.
Sihphir Kohhranah hian 1997 khan hlawhtling taka neih a lo ni tawh nghe nghe a ni.

Tun tum convention-ah hian ringthar 47 lai an awma; an tana kan tih theih tawk tawngtainaah keini ho hi I tang tlang ve teh ang u.

Sandman testimonial: VaiVa hian amah ringawt hi khawiah pawh a ngaihtuah a, BiakIn chhungah te pawh, chuvangin kan lawmpui hle e.

Mizo
PMCF chairman-in tawifel taka Mizo a sawifiah hi a tha riau. Mi chu khawvel puma mihring sawina; Zo a nih chuan Mi tam tak zinga Mizo-te tihna a ni a. Mizo Christian Fellowship hian Kristianna bakah Zonunmawi a keng tel a ni ti a. A pawmawm khawpin ka hria.

Entawntlak – PMCF
PMCF-te hian feh chhuah project hi an ur lawk nasain an inpuahchah tha hle. Kar hla tak atangin music instrument kim chang nena rawn thawk chhuakin, zaipawl nung tak leh thiam tak an neiin; an hla sak reng reng rimawi tum chawp vekin an rem vek bawk. Member tlem zawk ni si, an inpekna a fakawm thlawt.

Engpawh ni se…
Tirhkoh Paula’n a sawi angin, kan thlen chin atanga hmasawn tura rawngbawlho kan nih angin, PMCF fehchhuah hian Isua Krista kan rinna te, a rawng kan bawlna kawngah leh vanram kawng kan zawhnaah chakna thar min siam sakin kan lawm tak zet a ni. Hun tha tak in siamsaktu Pathian chu fakin awm rawh se.

Pathian fakin hlim takin kan zai

BMCF hruaitute leh PMCF member min tlawhtute

BMCF Zaipawl

Duet – Puipuii & Dingdingi (BMCF)

Duet – Pari & Richard (PMCF)

Nikum September ni 9 zan dar 10:45 khan Khawbung PHC ah TB natna avangin CFL-a hian khawvel a lo chhuahsan tawh a. Khawbung PHC ah hian thih ngam khawpin tun hma khan hliam na tak a lo tuar tawh a;nimahsela tha taka lo chhuakin zaiin zofate min awitlei a nih kha. Mahni damna hmun ngeia boral leh ta chu CFL-a hi a lo ni ve ta a nih chu. CFL Hmingthanga hi a boral tuk hian mi tam takin thlanmualah an thlahliam a, a ruang hi thlanmual an panpui lai hian ama sak ngei, “Ka nau vala” chu YMA Information Centre atangin an play a, mipui a vel tap nasa hle. CFL-a thih thu hian zoram mai bakah khawvel hmun hrang hranga zofate a deng chhuak hneh hle a ni. Champhai District Promotors’ Club chuan nikum November khan CFL-a Tribute Concert an siam a, November ni 22, 2012 a CFL-a lungphun Samthang khawtlangin an neih pawh khan Concert an buatsaih bawk a ni.

A chanchin chipchiar leh kimchang chhiar duh chuan a hnuaia link hi tlawh mai tur a ni e:

https://jlremsanga.blogspot.in/2013/09/cfl-hmingthanga-thihcham-vawikhatna.html

Aw!! Ka Zirtirtu,
Khua hual in dam reng la,
Ngalfim in chawl nang che.

Office chhunga Zirtirtu dang awm lai leh Ka zirlai puite Exam form fill-up ve tur awm lai a khatiang thu dawn kha chu ka zak lutuka, hawina lam tur pawh ka hrelo a, awmdan pawh ka thiam tawhlo.!. Mahse ka nihna chu ka nihna a ni tlata, eng angin zahpui mah ila a sawt chuanglo a, ka nihna a ni tho tho a.. FANCHUN in ka nihna a tilang a nih chuan tiin, kan Principal hnenah chuan ka hming bula ‘F’ dah tawhlo in ‘Lalrosanga B Fanchun’ tiin Class-x Exam form ka fill-up tir ta a.

Kan Principal in ”Pawichhia te” mintih lai khan thinrimin zak viau mah i la, tun kum 7 vel liam hnua ka ngaihtuah that leh hian ‘Pawichhia’ minlo tih kha a lo awm reng a lawm le tih hi rilru natak chungin ka pawm thiam ve ta..:(

Kei ni Lai ho chu ‘hnambo’ a lawm kan lo nih chu.! Tawng hran leh ze hran Pathian in a hran tein minlo siam sak ve kha humhalh loin leh ngainep in; hnam dang ho hnenah ka pil zo ta! Hnambo, mahni tawng leh zia pawh hrelo chu ngati nge ‘Pawichhia’ mintih mai loh ang?.

Khawvelah Lai hmun hnihah kan awm a:
Hmunkhat chu Burma lamah. Burma lama awm ho chu kawl ho karah an awm a, Kawl tawng hmangin, Kawl zia an hmang a, a then ram inrelbawlna thatloh vangin ram dangah an ral tlana, Vunvar, vunsen, vundum ho bulah UN in a thendarh hlawm a.. Chung ho pawh chu reilo teah an bo thuai dawn.. An mahni inti ‘Lai’ em em mahse an fa fa leh te chu an awmna ram/ an ral tlanna mi ho angin an chhuak tawh ang.

Hmunkhat leh chu India ah. India a Lai awmna chu Mizoram ah a ni. Mizorama ‘Lai’ awm ho pawh Lusei ho lakah ka pil bo a, Lai kan ni tih chu inhre mah ila, tawng hran leh ze hran kan nei tih pawh kan inhre tawhlo. Khiangte, Fanai, Bawihtlung thenkhat te phei chu Lusei ah beh an tum thina mahse “Pawichhia’ anlo tih thin a vang hian an hrang leh te hian ka hre thin.. Mizoram Chhim lamah ADC hran kan nei ve a, Khaw hrang hrang a awm ve nual a ni. Kan khawpui chu Lawngtlai a ni ve ngei a. Kan Lawngtlai khawpui hi han en ang u, ‘Lai fa’ awmkhawmna hmun chu a ni ngei sia le.. !

Kan tawng leh zia ngainepin, kan nihna kan zahpui a. ‘Lai ka ni’ inti mah ila, Lai tawng kan hmusita. Keimahni leh keimahni kan in hmuhsit chuan tu in nge min ngaisang tak ang le? Chuti chung chuan ”Pawichhia” min tihin kan la thinrim ve em em a.. A zahthlak a, a lungngaih thlak a nih hi ti ru kan awm dan hi..

ENGTIKAH TAK HARH CHHUAKIN IN LUNGRUAL VE THEI TAK ANG U MAW!

“Mahni-lo-maha kan dinhmun a that tawh nak laia, tun ataka Zoram Independence lo ngen ve te chu, zawh loh nghawngkawl a hrawk rek zawnga bah ang mai pawh a ni lo, ‘Pialtlepa liluh tum ang a ni’”(Zoram Politic Lumlet Dan, 2nd Edition, p-197) tia Pu A. Thanglura te ho an huk dum dum hnu, March ni hnih 1966 atanga Rambuai (Disturbed Area) a puan kan nih tak pawh khan Ngaizawl khua hian Zoram-in Zalenna a sual tih an lo hre ve lo ni ngei tur a ni. Pu C. Lalpara thuziah Buailai Boruak , Rambuai Lai leh Kei, tih lehkhabu Mizoram Upa Pawl chhuah atang hian rambuai laia Ngaizawl khaw chanchin ilo ngaithla teh ang u.

IN HNEH AWM DER SI LOVAH: Zan khat chu zanriah eikhamah a thim hle tawh tihah khan Champhai Keifang tlang sipai camp kha a alh ta hluah hluah mai a, sipai ho tih kan palh mai a nih an ring a. Khawzawl sipai camp-ah lah chuan silai a ri reng mai bawk si a, chan an kap a nih te an la ring ta mai mai a. An khaw chhehvela an han vahchhuah nak a lai chuan an khaw thenawmte lah chu ramhnuai mi (MNF Volunteer) chaw pein an lo phili buai hle tawh mai si nen, an ni buai thuhla engmah lo hre ve lem lo chuan thil awmzia an han zawt chiang ve ta a. Mizoram-in Independence a sual ani tih an han hriat chuan, an han ring lo laileng khawp a, ‘In hneh awm der mai si lo va, do duh suh u,’ te an tihsan mai mai a.

ENG DENCE PAWH SUAL ANG HMIANG: March ni 15 a lo thlen meuh chuan leh! Ngaizawl khua chu lo hal tur chungchangah an buai hle a. An chhehvel khuate ramri veng turin an hrilh a. An khaw thenawmte lah chuan, ‘Lo hal a sawi theih loh, kan ramin independence kan sual a nih hi, engmah rawn sawi tawh suh u,’ an lo tihsan mai si a. Ngaizawl VCP Pu Ngulhenthanga chuan, “ Eng dence pawh sual ang hmiang, chaw ei loin kan awm thei dawn em ni? Keini chuan independence aiin, hlo thlawh theih loh kan hlau zawk. Ramri chinah meilam sat chhuak vel ila, I hal mai ang u’’ a tih leh an khaw mipui chuan an ngam chiah si lo: A tawp a tawpah chuan nasa taka an inhnial hnuah hal chu an ti thlu ta nge nge a ni.

Ngaizawl khuaah hian India sipai an kal ve fo thin a, mahse sipaiin mipui an hmuh danah ‘politician’ hmel an awm lo nge ni, Mizo theuh mah ni ila, tawng hrang (Paite) an hman vang pawh a ni ang. Tin, an vanneih ve hrim hrim vangte pawh a ni thei bawk ang chu. Ngaizawl khua an han thlen chuan rin aiin an tha viau zel mai a. An khaw roreltute tan pawh a hahdam thlak em em thin a ni.

LAL PAHNIH RAWNGBAWL A NGAI TA SI: Tumkhat chu Ramhnuai lam mi an hotu pakhat a hote hruaiin Ngaizawl a han thleng a. Khua a curfew a, mipui a khawm a. Thu a sawi ta a, “ MNF pawl chauh Mizoram-ah an awm thei a, Party dang reng reng awm phal a ni lo, MNF hi in zawm tur a ni. In zawm duh loh chuan in duhna lam lamah kan dah ang che u” tiin. Mipui chuan, “ Duh ta lo ila, engtin nge min tih ang. Khawiah nge min dah ang?” an ti a. MNF hruaitupa chuan, “A harsa hleinem. Feet 6 a thuk leh feet 3 a zauah a ni mai a lawm. Tunah a duh leh duhlo VOTE kan la ang. MNF zawm duh zawngin in ban dinglam phar rawh u le!” a ti ta mai si a le. “An duh vang pawh ni loin, an hlauh vang zawkin mipui chuan an ban dinglam chu an phar suau mai a ni” tiin an khaw zirtirtu Pu Theua chuan a sawi.

A sawi zel danin, “A khaw pum mai chuan MNF supporter a nih loh theih ta si lova. MNF lam tang an ni zo ta vek mai a ni”. Tichuan, MNF lamin puakphurah an chhawr ta zel a. Tin, India sipai lam pawhin an chhawr bawk si a. A lehlam lehlam chuan hnial ngam a ni bawk si lo. Lal pahnih rawngbawlin an buai tawn ta chhen mai a ni.

TUIBUR CHUANG AN NEI BIK LO: Vawikhat chu Khawzawl Camp O.C. chuan Ngaizawl VCP hnenah tuibur a dil mauh mai a. An VCP chuan, ‘ka han zawng a nge’ a ti a. A kal ta a, a va hmu lem hlei lova. A hmuh loh thu pawh chu a hrilh lem lova. An ngawi liam ta mai a.
An lo kal leh tum chuan O.C. chuan, “Ka tuibur zawntir che kha i hmu ta em?’ tiin a zawt a. VCP chuan eng danga chhang ta lem lo chuan, “A ni tak ka pu, ka han zawng ngial thin a, tuibur chuang a lo awm reng reng hleinem maw le,” a ti theuh mai a. An O.C. pawh chuan tihngaihna hre hek lo. A ngawihsan ve ta mai mai bawk a.

NGAIZAWLAH CURFEW A THEIH VE LOH: Vawikhat leh pawh, Aizawl atangin helicopter-in paratrooper sipai a rawn thlak a. Chung sipai ho chuan Ngaizawl chu an awmchilh ta a. VCP hnenah chuan, “Zan dar 5 atanga zing dar 6 thleng curfew a ni ang, tiin ka pu tlangau tir rawh” an ti a. An VCP chuan, “E ka pu, keini chu curfew ve theih kan ni lo, zan lamah hi kan in kawmkhawmna hun neihchhun a ni a, zu te kan inho duh thin a. Curfew a theih ve loh, Ramhnuai mi in hlau a nih chuan keiman kawtchhuah tinah tlangvalho ka duty tir mai ang, hlau reng reng suh, hetah nangni hoin awm bawksi chuan ramhnuai mi chu an lokal lo reng reng ang” a ti ve tlat mai a. Sipai ho pawh chuan an curfew ta lem hlei lo va.

MOVEMENT PERMIT A HLAWMIN: Vawi khat chu, “Pem hruai tur an awm a, a thei apiang kal tur a ni” tiin tlangau a lo au a. An kal ta hlawm a. Chumi ni chuan Assam Rifles ho Ngaizawlah an lo lut teuh mai a. Tlaia pem hruaiho an lo thlen chuan sipaiho chuan VC Permit an neih leh neih loh an lo zawt zel a. Tuman an nei si lo. An hotupa chuan a dahhran tir zel a. A khungkhawm ta teuh mai a. An VCP hnenah chuan, “Khua atanga kal chhuak tur reng reng VC Permit an keng zel tur a ni tih order pawh i hmu si a. Enga tinge permit i pek loh?” tiin an zawt a. Pu Ngulhena chuan, “A thei apiang kal tur ka ti mai si a, a kal zat tur pawh hre hek lo i le. Chubakah, a hlawmin lehkha pakhatah ka siamsak mai a ni. A mal mala ka pek chuan ka lehkhapuan pawhin a daih dawn lo a ni” tiin a chhang a. Sipai hotupa pawh chuan, “A nih tak chu” tiin a mi mante chu a chhuah leh ta vek mai a ni.

NGAIZAWLAH MNF AN LUT: Vawikhat leh pawh, Ngaizawlah MNF mi 8 an lut a. An zinga pahnih chuan silai an pu a, a dang zawng chuan tiang lian tawk tak am hawl bawk a. VCP hnenah chuan chaw an dil ta a, chi an dil, bel an dil leh a, vaihlozial nen, an kal ta a. Chu thu chu Khawzawl Camp O.C. Second Lieutenant Mukharji-a chuan a lo hria a. Ngaizawl-ah han kalin investigation a han la a. MNF ho lo kal thu sipai camp-a a report loh chhan chu point a hmangin an VC te chu a chhuahchhal ta a. VC te chuan, “Mi 8 lek chu India sorkar pui meuh chuan a er lawng chu kan ti mai a. Tin, chubakah, kan rawn report dawn tih an hriat chuan min vaw nek anga, an tlanbo leh daih si anga, nangnin in rawn man hman dawn chuang si lo” tiin an chhang a. Camp O.C. tihngaihna dang hre lo pheng chuan, “ A nih leh tunhnuah chuan an kal liam hnuah in rawn report mai dawn nia” a ti ngawt mai a ni.

Kum 1968 kum bul lam, Ngaizawl khaw chhehvela khuate an khawm deuh vek tawh hnuah, a hnuhnung berah Ngaizawl khua chu Khawzawl-ah khawm a ni ve ta a ni. Mahse Khawzawl thleng chu in 20 emaw lo liam anni lo ang. A hmaa za nufa khua ni thin kha, in 70 zet chu tiau ral an kai a mahse Burma sawrkarin tiaukamah a rawn hnawhthlak leh avangin Hnahlan-ah te awmhmun an khuar hlen ta. In 60 dawn lai erawh chu Burma lamah bawk an chho leh ta a ni. Kum 1972 a Mizoram U.T. a nih khan in 10 emaw lek chuan an khaw hluiah hian an han inbawk leh ta a ni.

A sei deuh tawh avangin Pu Chawngzuala ziak, ‘Ka Hringnun ZinKawng, 1st Edition‘ phek 23 a mi hian khar tum tawh mai ang aw.

‘Vawikhat pawh ramhnuai lam Parliament Speaker Pu Vanhela leh a hote Ngaizawl khuaah hian zankhat an riak a, chu chu misualin Khawzawl vai sipaite hnenah an lo zuk report a. Pu Vanhela te kal liam leh tawh hnuah Jamadar hovin vai sipai chu an han kal a. Ngaizawl VCP hnenah chuan, “Enga tinge i khuaah Speaker a riak a, i rawn report vat loh, nangmah man i duh em ni, ramhnuai lam sipai an lokal chuan report vat tur kan ti si a.” Jamadar chuan a han ti a. Ngaizawl VCP chuan a en ang he haw a, “E ka pu, sipai an inti leng leng lo, Sipikal a inti tlat a lawm,” a ti ve mauh mai a. Tih ngaihna an hre lo hle awm a sin.’

‘Kan Ram buai chungchangah khan Mizo mipui zawng zawng ngaihdan chu a inang vek thei lo tih hriat a ni. Mahse, Mizoram leh Hnamin Zalenna kan sual a, Pathian min siam leh hnama min din ang ngeinn kan pianpui dikna chanvo chu humhim turin kan bei a ni. M.N.F. rammute khan a takin Zalenna kan sual a; a takin nunna kan hlan a; a takin Zofa mipuite pawhin kan tuar bawk’ (R. Zamawia, Zofate Zinkawngah- Zalenna Mei a Mit Tur a Ni Lo, 2nd Edition, P-944)