Mizo te leh Inthen

November 21st, 2011 9:00 am by sheldon

Kristian kan ni a, kan inneihna thutiam pawh damchhung atan Pathian leh Kohhran hma ah kan tiam thin. Kan thutiam hi kan va bawhchhe nasa hlawm tak em. Mahse, kan thuthiam hi bawhchhiat a tul takzet hun kan tawng te pawh a ni thei ve ania, ti daih teh ang. Chuvangin kan thutiam bawhchhiat a tul lohnan fimkhur takin nupui/pasal neih a tul.

Khawvela milar ho nun kan en chuan nupui/pasal hi an nei deuh mawlh mawlh mai a, pakhata lungawi hlen ta hi sawitur an awm meuh lo chu ania. Liz Taylor phei kha chu a pasal ngai te a nei nawn leh vel a, an inneih nawn leh hma karah pawh khan mi engemawzat chu an tlazep hman a. Hengho nun hi a bo a bang awmlo in kan hriatsak vek theih tawh vang hi em ni ang keini ho pawh hian inneih leh inthen hi kan awlsam a kan pawisak loh tak em em?

Damchhung atana tiam tawh na na inthen leh sawimawi tlat mai chu kan kristianna atanga thlir chuan a dik hauhlo mai. Mahse, helai hi a sir lehlam atangin kan thlir a, a hnuaia ka ziah point te khu han ngaihtuah ve chhin mah teh u :

1. Inthen hi that ve na riau a awm ania! Inneihna hian mawhphurhna a keng tel a, ngaihdan inanlohna avangte leh thil dang dang vangin nupa ni reng si hi inhlat tak in a awm theih a, inkhata cheng dun siin mihrang daih angte pawhin a awm theih a. Lungrualpui theihloh neih reng ai chuan inthlah fel mai hi a tha zawk ang em?

2. Vaiho inneihna hi a nghet em em mai a, Arranged Marriage a ni tlangpui a. Inthen ngaihna awmlo khawp a nghet ani. An society ah inthen te dinhmun a chhe lutuk. Engvang pawha nupa nun a lo sawngkawn khan an inthen ve mai mai theihloh vangin nunna in a tawrh chang a tam a ni. Pasal in a nupui a thah tak mai te, pasal chhungte’n an monu an thah thu te kan hriat fo hi. Harsatna a awm a, an dan ah inthen a har si a, nunna in a tuar fo. Chuvangin a chhe tawpkhawk thlen ai chuan inthen kan awlsam viau mai te pawh hi a thatna lai a awm ve a nia.

3. Nupa kan ni a, fa te kan han nei a, mihring hi kan pangngai reng si lova, kan nupa nun a lo surha ta a, chuti anih chuan nupa nun kha chhungkaw laimu, chhungkaw phuarkhawmtu a ni si a, kan nun surha kha engang pawn thup tum mahila, a theihloh. A tuartu chu fate an ni. Nu leh pa hlimlo kara naupang seilian chu a hlim ngai lovang a, a nun a tlan chhia ang, amah ah inrintawkna a nei lovang a, a thanlen zelna ah a nun a puitlin loh phah theih ani. Chutiang tehhrep ai chuan nu leh pa tan, lum leh lum, vawh leh vawh tih mai ila a tha ang em aw?

4. Mizo te kan vanneihna ni a ka hriat chu, nupui pasal neih kawngah nuthlawi/pathlawi iaina/hmuhsitna a nasa lutuk in ka hrelo. A bikin pathlawi phei chu tlangval nen danglamna a awmlo tluk a ni. Misual ah pawh ‘Pathlawi virgin’ te pawh kan awm kha Mipa tan nula thianghlim chu duhthusam anih rualin nuthlawi te pawh hmuhsit leh hnualsuat em em hlawh lovin kan Society hian dinhmun tha ah a dah ani.

5. Kan Mizo Society hi a zalen em em mai a, nupui/pasal pawh infawm nawk nawk kan awm nual ang. Tichuan kan han innei a, rin aiin nupa nun hi a lo har si a, mizia engmah inhrelo, infawmchawp takmeuh te kan nih vangin nupa nun kha hlimna hlir a lo ni hleklo mai a. Ka nupui/ka pasal kha ka rinphak baka ho alo nih a ka rilru a hlim ngai tawh dawnlo kumkhua anih chuan a pawi thui hma, kan nun kan tih khawloh zawh hma a inthen mai hi a tha ang em?

6. A tawpna atan – Ka hmangaih leh duh viau a ka hriat kha nupui/pasal ah ka nei a. Kan hlim chho viau a, mahse, ka tum vang ni miahlo in ka nupui/pasal ka hmangaihna kha a chuai tial tial ta mai. Ka nupui or ka pasal ka thlakhlelh em em thin kha ka it lo in ka mamawh lo ta tlat mai, tichuan kan inkar chu a zau tial tial a, hawihawmna chiah in ro a rel ta.

A rei tial tial a, lerh em em vang ni miahlo in tuemaw ka va hmangaih ta tlat mai. Engtinnge ni ang? Heihi Pathian ngaihah chuan sual tawpkhawk a ni. Hetah hian Khalil Gibrana philosophy ka ngaihtuah chhuak thin. Ka chungah a takin lo thleng ta se engtinnge ka tih ang tih hi kan inzawhna ni se.

Kan Pathian chuan ‘..Pathian in a zawm tawh chu mihring in then suh se” a ti a, kan duh a kan hmangaih a kan va nei tawh anih chuan hriatlawk loh engang harsatna pawh tawk ila kan hmachhawn ang a, a tuar pawh kan huam tur ani lawm ni tih hi ngaihdan tlanglawn tak ani ang a, dik pawh a dik ngei ang. Mihring nunah hian, a sawi a sawi chu awl tak, a practical a nun pui har tak mai hi a tam a. Inthenna leh a chhehvel boruak pawh hi a sir lehlam atangin ka’n thlir chhin a ni e.

Inthen ka sawimawina ah in lo ngai ang tih ka hlau rilru a, inthen sawimawina thu nilo in nupa kara buaina awm thin te kan sawiho nan thlir dan ‘he’ a thlir chunga rawn ziak ka ni. Hmelhriat leh thiante thiltawn mek leh tawn tawh thlir chunga ziak ni. Tin, Nupui/pasal kan neih danah fimkhurna rilru ka tuh theihnan a ziak ka ni bawk.