Kum za nufa pawh tling meuh lo kaltaah khán kan pi leh pute chu ramngaw kárah lulâk hnem leh hmeichhe khuaikhem tam insawitheih nana hmangin, tlém të sï inmil hlei thei lovin, bàl maktarain Mizoram leh a chhehvêlah hian an lo intàwllèn vè ṭhin a. Khawvêl hmun dang pawh a la changkàn bîk fahran loh avàngin lamlian síra min rawn chhawnchhaihtu tùr hnam upa dang an awm bîk lo. Kan ramah eng hnam mahin lamlian an la rawn sial lo hrim hrim.
Hnam danghovin min rawn kalpawh lo pawh ni sé, inremin inlungrual tâ ilang chuan hnam fing, mahni puala hmasawn tùr tih chiang sâ kan ni a. Mahsé in zahnih-khat lek leka khaw siama an lo interek hran ṭhin avàngin hnam puma hmasâwn chu sawi loh, a mal malin an lo mäwl chhah tulh tulh a nih ber kha. Kan pipute khán Ṭanrual hi chakna a ni, tih nacháng hre vè si khán ṭanrual chu an lo hnaih lo vè khawp mai, kan ti thei àwm e.
Tüna kan sawi tùr hnamte erawh hi chu khawvêlin kháwlthlûaknei hun a kal pelh lek lek tawh hnû pawha kum za nufa liam tâa kan pipute khawsakphung pawh tèr pha lo hnam, záwngsen chung âwrh tih tùr, síapsùap chhemi nèna thliarkara awm, meinung takngial pawh an siam thiam ang em aw? tih vawng vawng tùr khawpa la hnaisai lo lehchhäwngte an ni. (An siam thiam 
)
An hnam hming hi Jarawa tih a ni a, ṭawng thi tawh Aka-Bea ṭawnga awzemi emaw hnam nèlawm lo tihna ang vêl a ni àwm e. Mi tam zâwk chuan hê’ng hnamho leh Brazilram ngaw kára hnam hnufual dang la awmte chanchin te pawh kan hre nual tawh ang a. Mahsé Jarawa hnamho ka rawn sawi bîkna chhan chu, Mizo fâ Mizorama chëngte ang bawka vaingalsínho awpbeh leh hmuhsitna hnuaia an khawsak vè vàng a ni.
Heti chung hian Jarawaho pawh hian vaihovin an hmusit tih an inhre bîk miah lo mai ang em? An inla-Indiami vè chiam chiam ang em? Honest taka Indiami ka ni tih mai tùr te an ti ve vak vak ang em? A! Ka hre lo.
An nulaten vai an ngaizawng ve vak vak ang em? Midumho te kawpin, an la intithei zâwkzamah vè ang em? Ka hre lo.
An ti ve lo turah ngai phawt ila. Miin an hmusit a, làwm leh hmuhnawmah an neih a ni tih an hriat lohna hi an vànneihna, an tána malsàwmna a ni, -ah ngái phawt mai ang.
Anni hi Andaman thliarkara chëng an ni a, an vái hian India sawrkarin a hriat theih chinah mi 200 chüang âwrh an ni awm e. India sawrkar chuan kal pawh leh hnaihchilh khap tlat ṭhin mah sé, zinmiten hmuhnawmah leh làwmah an neih miau avàngin, ei tùr tuihnai ilo te pèin a làm te an lo làmtír leh ṭhin a. Sawrkar pawhin a véng hneh meuh lo. Anmahni puala kutdawh tùra rawn inlàr vè chang an nei a ni àwm e. Mahsé a tlangpui chuan tlawhpawh hi an duh lo em em ṭhin a, hnaihchilh tumte chu an feiin an lo khawh nasa viau ṭhin a ni àwm e, tün hma chuan.
Mahsé an tana vanduaithlâk takin Indiaram sawrkar chuan kum 1970 chho khán Andaman lamlian a sial ruah mai a, hei hian an tawmkük leh himbûk ilo a suasamsak nasa viauvin lamlian hlat lamah an ‘thlangtla’ zo a ni awm e. Hë kawng sial hi pawi ti leh hnuhnawh mah sé tih ngaihna tak a awm tawh lo. Khawvêl ëng hmuh luihtírna ang a ni.
Kum 1997 vêl kha khawvêl ëng an rawn kalpawh ṭan kum kan ti thei àwm e. Midangte hal lutuk tawh lovin, hmawmsawm ilo te an rawn dil vè ṭan nia sawi a ni.
India sawrkarin an chènna tùr bîk ram a rohsak a, hnaih phal a ni lo anga ngaih a ni. Mahsé Barefoot companyin chu ramngaw vohvîk aṭanga km 3 vêlah chuan khualzinte chawlhhmun a siam a, chumi chu duh lovin Andaman humhalh duhtu pawl ṭhenkhatten ṭhiahtír leh tumin court-ah an khing a, hnehna an chang ta lo a ni awm e.
Tlipna:
India sawrkar hian (k)an ram hi a lo ta neih vè ringawt ti ila kan ti sual awm lo ve. Ram hi a chhunga chengte ta tùr ni awm tak a nih laiin hnam tam zâwk leh chak zâwkte’n chak lo zâwkte an awpbet a, chak lo zâwk chu (k)an rüm (k)an rüm ringawt mai a nih hi. Tihngaihna tak awm si lo…
Kan pâtehovin vaiho laka zalenna an sual khán Hindu kulmûk páwl RSS-ho khán sawrkár hnênah, hetiang hnamchawmho lakah hian dawhthei lutuk teh suh u! tiin an lo sawi a, kan puteho an thlaphäng hman viau a nih kha. A dawhtheih lohzia chu kan hre ṭheuh tho va. Khâ mah RSS-hovin dawhthei an la tih chuan, dawhthei lo chu eng ang fakauva räwngrä nge ni ta ang? Mizo i nih chuan ngaihtuah vè chhin mai mai teh.
Ralmuanga kan awmna chin a rei ve ta deuh va, min hmusittute leh min nuai chimih pawi tihna chhete-eih pawh nei lotute kan theihnghilh ta lek lek mai. Kan mithiam ṭhenkhatte lah chuan inlâk-Indian an sawimawi a, kan vái tual tual ta mai. Min hmusittute hnamah kan inchhünglût hreh lo hi thil pawi tak a ni tih nachang kan hre lo. A khát tâwkin vaihovin min rawn diriam salh salh reng ang a, kan chan chu hniam chè chè tak a ni.
Kan hotute lah chuan vái laka inlâkhran theih nana intodelhna kawng min zawhpui rëng rëng an tum bawk si lo. Mahni sahmim puarna ringawt an ngaihtuah a, a pawi takzet zet. An dàwn han tàwi zia hi! Kan boralna kawng kaw lo pui sial kûak phêt an tum a ni ber e.
Ka làwm e.
Khàrna:
- Jarawa hnamho zinmiten an lamtír lai thlachë i en duh chuan hetah hian kal rawh.
- Jarawa hnamho documentary i la en loh chuan hetah hian en rawh.
Similar Posts:
- Keini chu Mizo kan nia..!
- Lâwm hle rawh!
- Hnamte chanchin – 1
- Hnamte chanchin – 3
- Le Petit Prince – Part 2
July 5th, 2012 at 9:03 am
nang nena kan ngaihdan inan lohna chu kristianna hian min rawn zawng chhuak lo se hei ai hian kan nep ang a, kan indian zawk ang tih ka ngaihdan kha a ni. tribal culture hi chu a hnaih hnam changkangte assimilate hi a ni zel a, bengali alphabet kan zir tlur tlur ang.
kan ngaihdan inanna erawh chu vai laka kan rilru hi a ni a…inlakhran kan duh em em hi a ni. ka post tum deuh i rawn post. i’m mizo first.
Report this comment
July 5th, 2012 at 9:34 am
Vakul nen hian chhulkhat kual ni silovah chuan kan ngaihdan hi zawngfian phel ang hlauh lah ni. Hmanni Arunachal dep Assam ram nisi a mising ho zinga ka vahvel naah Synod missionary-pastor senior hindi thiam nalh em em mai nen kan intawng a, Pachuau alo ni ve a, kan ti ti a rual kher mai. Kan inkawm kha kan khamlo dun takzetin ka hria.
Report this comment
July 5th, 2012 at 10:40 am
Hmante chanchin i sawi dawn maw ka tia, Hmante chanchin i lo sawi daih zawk sia
Report this comment
July 5th, 2012 at 1:54 pm
“Min hmusittute hnamah kan inchhünglût hreh lo hi thil pawi tak a ni tih nachang kan hre lo. A khát tâwkin vaihovin min rawn diriam salh salh reng ang a, kan chan chu hniam chè chè tak a ni.”
Kan ngaihdan a va inang ve, vaiho in an duhloh pek tawk velah bak min lo ngai tak tak lo a nih hi a.
“Kan hotute lah chuan vái laka inlâkhran theih nana intodelhna kawng min zawhpui rëng rëng an tum bawk si lo.”
In neih kan ei lo, han ti ve dawn ngawt thin mah ila, kan chaw pui ber, Buhfaiah pawh kan la intodelh thei bawk si lo. Huizzzz
Report this comment
July 6th, 2012 at 12:05 am
Ka lo va ziak sei angreng ve hei chu
Report this comment