Saizahawla-4

January 12th, 2013 7:30 pm by TuaiSialA

Khatia ral ramah amah chauhva a va rawl ta kha a thang rei tak em avangin mite chuan a va bo hlen ta ni te’n an lo ring hman rum rum hial a. An khaw pa pakhat Thanbuka phei chuan ‘tiang hian tawng a lo àm chuang deuh bik a. “Kan Hmar mi â pa kha a bo hlen ta a ni ngei ang,” tiin. A chang phei chuan Saizahawma fate hriat tur mang mang te hian a lo ti mawh hek lo. Thanbuka thu sawi Sazahawla’n a han hriat chuan ram en (lo en) a lo hun a, Thanbuka lo pawm chu vawm thum tlawng a luahlan ta zar zar mai a ni. Saizahawla’n hetia a tih theihna chhan pakhat chu an lalpa Pawihbawia’n, “Saizahawla’n a duhna lai berah lo pawmin a perh a tar thei ang a, in pawh a duhna lai laiah a sa thei ang,” a lo tih tawh vang a ni.

Thanbuka lo pawm vawi thum lai a luahlan ni chuan an thinur ve ta deuh ni ngei tur a ni, “Teh fo a…!” tiin chhuah duh loh tumin tan an khawh ve ta a. Mahse le, Saizahawla’n a bula mau pakhat chu a khingkhat hian a pawt phawng lawk a, a bul chhah lam atang chuan an lam hawi chuan a han zaifik thlawk ta fur fur mai a! Tu pawh deng fuh se tlukna ngei ngei tur khawp hian mau bung chu a thlawk ta fur fur mai si a, an tuar ngam lo va, an chhuahsan leh ta nge nge a. Mahse, a vawi thum hnu erawh chuan a luahlan duh ta bik lo va. A chungchang thua an tawng mawi lo tak kha hre chhuak se, ti tawh ngai lo se a duh vang niin a lang.

Tin, an lalpa Pawihbawia’n, “I duhna lai berah in i sa thei ang,” a tih chu phawk a chhuah hnan pek a. favang awllen a lo thlen chuan in chu a han rel chhin ta ngei a. Kawtthler tan zawng tak te hian a han rel uai a, sak tak tak phei chu a awm lem hlei lo va. A tuk lawkah a ban phun chu a phawi a, an lalpa kawta seluphan chu ban chhak lama rin tum ni awm tak hian a ban thlang lam turte chu a han phun leh ang uai uai thin bawk a. Sa tak tak tàng e phei chu a ti lem hlei lo va. A upat hnu deuh pawhin Saizahawla hian a mize phawk tak mai chu a thlah hlen tak tak thei bik lo ni ngei tur a ni, a khât tâwkin phawk a chhuah deuh reng thin. Chu chu a naupan têt ata a mize pui pakhat a ni reng a ni.

Vawi khat chu an khaw pasaltha Vungtawia nen Sakei hualnaah, “A hnungtawlh tawlh.” tiin thu an intiam a. An Sakei hualna hmunah chuan a ngawizawnah an tang dun a, nakin deuhvah chuan Saizahawla chuan a pawnven chu a han siamtha a. Vungtawia chuan, “Kha i hnungtawlh e, en teh mah, a hmaa i hniak leh tuna i ke rahna kha…” a han ti a. Saizahawla chuan, “Ka hnungtawlh lo ve, ka insiamtha mai chauh a ni,” tiin a han tang ve thung a. Mahse, Vungtawia chuan hnungtawlhah a puh lui ta tlat tho va.

Vungtawia chu Saizahawla a hnungtawlh lo tih hmutu leh hre chiangtu ber erawh chu a ni tho va, mahse, a puh lui duh ve hrim hrim a ni. Saizahawla chu a thinur ru ta hle mai a. A hnu lawkah chuan Saizahawla chuan funpui hi a er ta tlut tlut mai a. Mite’n, “Saizahawl, eng nge maw tih i tum le, funpui te i er tak tlut tlut mai le?” an ti a. Saizahawla chuan eng danga chhang hran lem lo hian, “E le, Vungtawia tel lovin le,” ti chauhvin a chhang mai thin a. A zawttute chuan a chhanna chu mak an ti em em a. Funpui a er zawh chuan thimkual lian zet mai hi a chher a, amah chauhvin Hmawngkawn khaw rûn turin a chhuak ta vang vang a.

Hmawngkawn khaw kulhbing chu a zuk kâp ta a. Vungtawia zawng a tel ve ta lo ngei reng a ni. Saizahawla chuan chu kulhbinga awmte chu a han au va, “Ralpui chu ka ni e,” tiin. Hetianga a tihna chhan pawh hi eng dang niin a lang lo, hetih hun lai hi chhak leh thlang indo kum 1876-1880 inkar hun lai kha a ni a. Vuta leh Manga thlah tangkawpin Lalsavunga thlahte an do rawn hun lai kha a nih kha. Heta indote hi unau an nih miau si avangin indo dan turah pawh thuthlung fel tak siamin an duang lawk sa diam a, hetiang hian — “Rawlrala inbeih lohvah, in leh lo inhalsak lohvah, nunau inthahsak lohvah tih leh ralpui chauhva indo tur,” tih a nih avangin chauhvin ani Saizahawla pawh hian, ‘Ralpui ka ni e’ a ti niin a lang.

Hmawngkawn khaw kulhbinga ralvengtute chuan an han kap let ve a. Ani chu a thimkual lianpui mai a chher thar chu hnutchhiahin a tlan haw leh ta daih a. Chak hmingthang a nih avangin an um pha ta lo a ni. An khuate chuan, “Saizahawla hi hetiang tea phawk chhuah ngai emaw ni reng reng le! A la phawk hlum mai ang tih pawh a hlauhawm alawm le!” an ti ta huai huai hlawm a. Pasaltha huaisen tan lo chuan chutianga phawk chhuah chu thil ngamawm loh tawp, tih mi ni pawha lang lo a ni reng a ni.

Chhunzawm leh tur…