Archive for May, 2013

2013 May Fiamthu

Monday, May 27th, 2013

1. Tlangval pakhat rui reng thin pawh kha a thawh hma leh a rui hma a ni mai a, a men rei leh a rui rei a ni mai bawk sia, a chhungte tihngaihna hre lo chuan an inpuak mut chhawk char char!

2. Thil intihre ve deuh mai hi airport-ah a kal a, thlawhna thlawk chhuak tur an start ri hum hum kha, “Slow running a va bei sang ve!” a ti vel.

3. Pa pakhat pawh kha a rui a, a fanu thi a tah a, “Daddy dont die…” a’n ti chiah mai chu a ruang kiltu an nui vek!

4. Tlangval pakhat zu heh deuh pawh khan nuhrawn a hrawn a. Vawi khat chu zu man tur a nei lo va, a nuhrawn hnenah, “Ka nuhrawn duhtak, khawngaih takin sawmnga puk system min lo hmantir,” zuk ti vei zuk a!

5. Tuai leh hmeichhe pakhat an insual a, tuai thinrim lutuk chuan, Nula ni mah ila, ka mipa rilru a chhuak ang e aw!” a ti tawn tawn.

6. “Thianpa, zu khap burna dân, MLTP Act hi eng nge i ngaih ve dan?” tiin an zawt a. “Tun anga an thlah dul theih chhung chu engtia rei pawh hmang mah ila pawi ka ti lo,” a ti zeih.

7. Rinthanga sa râwp lutuk paw’n, “Ngati nge maw Pathian chawimawi tumte hi an awm lo emaw ni, mawl hlawm lutuk mai!” zu ti teh ngawt a.

8. Nula senior pakhat pawh kha a khawngaihthlak asin. Kum 48 a ni tawh a, thlarau pawlna chu vawi 4 a chang tawh a, mihring lam pawlnaah chuan a la NIL.

9. An thianhovin nula an rim ve a, an nula rim chuan chhuat a lo nawt fai sia. Ani a chapal a chhe sia, a bal bawk sia, a thiante bulah, “Ka chapal hi ka dah hmasa ber ang a, in chapal-in in lo khuh dawn nia,” a tia, a lut a. An inkawm tui laklawh laiin ama chapal ber kher chu an lenna tuite chuan a rawn pu chhuak a, an nula chuan, “Kan uite lah hi thil tawp deuh deuh hi a rawn pu lut thin a,” tih pahin an kawmthlangah a paihsak daih a! Kelawngin a haw phah.

10. Mizoram aiawhin Subroto Cup-a khel turin an thlang a, an kal laiin an coach hnenah, “Delhi nge hla Subroto?” a ti vei chut a, an coach chuan Silchar-ah a chhuktir daih.
(more…)

German Ral Run

Monday, May 27th, 2013

Written by Vawmphunga

Indopui hmasa (1914-1918) vel laia kan Mizo tlangvalte French ram kal chanchin Pu J.F. Laldailova’n (L) tha tak maia a lo record thap mai hi a hluin a ropui kan ti tak zet a ni.

Mizo tlangvalte hi Aizawl atangin Silchar ke in an kal a. Duarbon phai an thleng a, sihal zan vak tin tur an hmu a, an han au khum ta ruih ruih mai te leh Silchar atanga an rel chuang mak an ti lutuka, nui ni silo tap ni bawk silo, zai pawh ni hek lovin an au ta chuah chuah mai a ni awm e. Bombay an thlenga, tuipuiah lawnglian chungah France ram an pan ta a ni. Han chhiar teh u le.


As told to JF Laldailova

Lawng ruak lianpui “Akbar” an tihah chuan leihlawn indawh-ah kan kal kai chho ta nguah nguah mai a. “Life Belt” an tih, thing laimu zang chia an siam tuia pil theih lohna tur hi min pe theuh a. “Hei hi eng tik lai pawhin keng rawh u, lawng a keh palh hlauh pawha in invenna tur a nih hi,” an ti a. Mi 1,500 lai lawnga kan han luh hnu chuan lawng chu tuiah a lo inphum hniam ta deuh a. Kan pawla mi Sawleng khua Khuaia chu thlem ngaihna awm lek lo hian a tap ta chiam mai a. “Tukverh leh vaukam lungrem inzawl dan khi ka chhinchhiah kiau a, lawng hi a la pil tial tial a ni. Hetianga mi tihhlum tum tho tho si engati nge kan chhungte’na kan ruang an hlawm phakna hmun Aizawlah khan min tihhlum law law lo ni? Ka lung a va awi lo tak em!” a ti thin a. Darkar khat lai hnu pawha a la pil tak lohna chuan a thlem ban theih ta chauh a ni.

Vaukam atanga khawpui lan theihna mel khat velah chuan kan lawng chuan min tawlh chhuahpui ta a. Chutah chuan ni khat lai kan cham a. A tuk leh tlai lamah chuan lawng chhungril chu a ri ta tlut tlut mai a. Buh in-thumrawn ang deuh hian thawm a nei a. “Lawng a kal a ni e,” an ti a. A chhunga awm tan chuan a kal tih pawh a hriat si lo. A nakinah chuan a chhawng chungnungah chuan ka han leng chhuak ve e, ka ti a. Khawpui kha han hmuh leh mai ka tum ngawt a, tui hlir, tui hlir a lo ni mai si a. Lehlam ka va thlir leh, tuipui chunga ni tla tur hi amah chuahin a lo awm ta luang luang mai a. Khawmual reng reng a lang ta lo va. Kan piah lawka sairawkherha perh phak awm lekah hian kawlkil chu a lo awm ta ruih mai ni hian ka hria a. Ka rilru a mangang ve ta a. Aizawl Chanmari pheia min tah hawm hawm lai ka hmuh te khan ka nuih a za mai a. Tuipui zau -a kan han kal ta meuh chu min lo tah leh ta se, “Ka pui ve mai awm mang e,” ka ti rilru a.
(more…)

Zomi France kal thu

Sunday, May 26th, 2013


Zogam hi British sawrkar in kum 1895 daih atang tawh in a lo awp a. Chung hunlai chuan British in ram tamtak an awp(colonised) a ni. Nitla seng loa roreltu ti hial khawpa khawvel hriat lar a ni. Kum 1914-1919 chhung khan England leh Germany an indo a, khawvel indopui pakhatna tia hriat a ni bawk. England lam chu tamtak thi in tangka pawh 900 million pound lai an hloh a ni. England chu France nen inkawpin an awp ram atangin tanpuina an dil hlawm a. Heng ram atangte hian Kuli tur an la a ni: 1.Egypt 2.Fiji 3.India 4.Malta 5.Mauritius 6.Seychelles 7.British West Indies 8.South Africa leh 9. China. Khatih lai khan Burma leh India chu ram pakhat an la ni. Zogamah tanpuina dil turin Mawlaik atangin Deputy Commissioner D.D.F.O. Lower chu kum 1917 January thla chawlhni hmasa berah Tedim a lo thleng a. Khatih laia lal pu Hau Cin Khup hnenah tanpuina chu a dil a. Chuan Zogam atangin mihring 1033 an awm thei ta a. Heng mite hi kum 1916 a London War Committee thurel angin kuli(Labour Corps) atana tih an ni. Tedim ah thla thum chhung hnathawh dan tur an zirtir hmasa phawt a. Chuan May 27, 1917 ah Tedim chhuahsan in France an pan ta a ni.

1917 May 27: Zing dar 10:00 ah Tedim atanga chhuakin Dimlo-ah an riak a ni.
1917May 28: ah Dimlo atangin Thaangpi-ah an riak.
1917May 30: Tulsuk atanginin Kawlpi-ah an riak.
1917May 31: Kawlpi atangin runlui (Chindwin) an thleng.
1917 June: Run lui atangin Lawng in Myanyanah an pan a zan thum hnu ah an thleng.
1917 June 8: Myanyan atangin Yangon an thleng.
1917 June 9: Yangon atangin Lawng in an kal.
1917 June 13: Tlai dar 5:00 ah India Khawpui Culcutta an thleng
1917 June 24: Tlai dar 5:00 ah Culcutta atang chuan train in Bombay an pan.
1917 June 28: Tlai dar 6:00-ah Bombay an thleng
1917 June 29: Tlai dar 3:00 China lawngin France an pan zel
1917 July 14: Tlai dar 5:00-ah Eden an thleng
1917 July 17: Eden atang chuan Lawngin Egypt ram Suez Canal an pan a ni.
1917 July 21: Tluang takin Suez an thleng
1917 July 26: Tlai dar 6:00 ah Suez atangin Train in an chhuak
1917 July 27: Zing dar 8:00 ah Egypt ram Alexandria khawpui atangin an thleng a tlai ah chhuak leh nghal in Toronto an thleng
1917 August 6: Toronto atangin train in an chhuak leh
1917 August 14: France Khawpui Marselles an thleng
1917 August 24: Marselles atangin train in an chhuak leh
1917 August 27: England leh Germany indona hmunpui Bikot Camp an thleng ta a ni. Vanduai thlak takin kawng lak(India) ah mi pakhat a thi a ni.
(more…)

Mizoram Chief Minister’s Relief Fund (CMRF) a bo em ni?

Sunday, May 26th, 2013

A chepa kaiin: CM Relief Fund hi State dang te hian an hmang tangkaiin mipuite rilru ah pawh a tla na hle mai a. Sikkim CMRF phei chuan hmanni a lirnghing tuarte in 17 zet kha nuai 4 chuang theuhin a pui thei nghe nghe a ni. Chutih laiin Laipuitlang leh Ramhlun Venglai chhiatna chungchangah Mizoram chuan CM Relief Fund hi sawi thawm a awm ve miau loh avangin ka rilru ah a awm reng a, ti hian ka chhui zau ta a ni.

State dang tih dan: India ram state thenkhat Odisha, AP, MP leh HP te chuan inkaihhruaina mumal tak neiin public awareness pawh an bei na sa hle a. CMRF a chhun luh te hi income tax pawh exempt a ni nghe nghe a. e-CRMF beiin online a contribute duh tan pawh awlsam takin an dah mai bakah online/ offline donors (thawhtu te) leh beneficiaries (dawngtu) te hming nen kimchang takin transparency (langtlang) dik takin an pho lang a. Kum tin annual audit neiin felfai takin an kal pui a ni.

CM in a sem ringawt ni lo in form fill up tur awm in apply theih a ni a. Hei hi kan hmang lo nge kan hre lo, kan sawi lar lo hle. Hetiang hian mipui mangang tanpui ngaite tanpuiin hma an la thin a ni.

Hmansual theih a ni em? : RTI Activist lar tak Shailesh Gandhi chuan 2008 khan Maharastra CM hnenah open letter thawnin CMRF hmang a Kabaddi games te, in zaisiakna atan te a an hman thu leh Trust ang a in register ni si, Trustee mumal awm lo leh Charity Commissioner awm lo ang in mipui hma ah a challenge hial a nih kha. CM khan a nihna a hmang lo in a duh thalin a hmang tihna a nih ber chu (RTI hmang a a khawnkhawm atang a open letter hi ziak a ni) (more…)

Pi leh pute damdawi hman ṭhin, US lamah an hmang!

Saturday, May 25th, 2013

Hria in awm nual thovin ring mah ila, la hrelo ten nakinah engtikah emaw hman ṭangkai theih hun kan la neih takin ka thil hriat pakhat kan sawi ang e!

Kan pi leh pute khan pumna damdawi atan khan meihawl ei kha an lo inchawh ṭhin a ni a. Tunah hian emergency medic ho hian US lamah chuan ambulance tinah an keng vek mai alo ni a, “Kan pi leh pute kha an lo fing ve hle mai,” tih chu ngaihtuah chhuah loh chi pawh ani lo ve.

Meihawl tih dip kha tui nen hnang thliakin chawhpawlh a ni a, chumi chu tur ei (poisioning by mouth) te pek/ei tir ṭhin an ni. Chutiang a an pek meihawl chu “Activated charcoal” tih a ni. Activated charcoal hi meihawl pangai (thing chang hawl) kha gas alh hmangin an ti thawrawng leh a ni a. Mizoram a kan neih angah chuan meihawl duap, thawrawng chi deuh (Thing chhe chi deuh meihawl) a ṭhat zual ka ring ve ngawt.. A thawrawng an duhna chhan pawh, a pores (kaw chek chek) ah toxin a bei hnem theih zawk vang a ni.
(more…)

5/11 Laipuitlang leimin chungchang a Magisterial Inquiry Report

Saturday, May 25th, 2013

Source : Special Report (Facebook) by Vanneihthanga Vanchhawng
(Pic courtesy: zothlifim.com)

Aizawl 25th May : May ni 11, 2013-a Laipuitlang chhiatna thlen chhan bulpui bera ngaih PWD buiding thiah har chhan chu khatih laia PWD Engineer-in-Chief hna chelhtu, Er. Vanlalduhsaka a nih thu hemi chungchang chhuina, Magisterial Inquiry report-ah tarlan a ni. He chhiatna thleng chung-chang chhuitu, Magisterial Inquiry, Aizawl District Bawrhsap. Dr. Franklin Laltinkhuma report-in a tarlan danin, helai hmun-ah hian leikhi hlauhawm tak a awm a ni tih report hi October ni 11, 2012 khan hriat a ni tawh a, he hmun endiktute chuan PWD building chu dah ruah a, thiah vek an rawt nghal laiin, PWD chuan thla 7 liam hnu, April ni 9, 2013 khan he building thiahna order hi a tichhuak chauh a, hetianga order a khawtlai chhanah hian khatih hunlaia PWD E-in-C Vanlalduhsaka chu a mawhphurtu ni-ah a ngai a ni.

PWD EE ( W ) leh SE ( W ) te chuan E-in-C chu CPWD manual anga he building thiat thei chu CE (Building) a nih thu November ni 20, 2012 khan an hriattir a, mahse E-in-C chuan an thurawn anga ti mai lovin, PWD kalphung lo neih tawh anga sorkar phalna an lakkual leh avangin hetiang chhiatna hi a thleng hman a, E-in-C hian CE (Building) hnen atanga November ni 20, 2013-a survey report a hmuh rual hian he building thiat tur hian CE ( B ) hi hriattir nghal ta sela, ni 50 chhung zet sorkar phalna dil hian an khawtlai phah dawn lo niin report chuan a tarlang. E-in-C hian he thil hi a ngaihthah vang hrim hrim lam aiin, hmanhmawh thil (emergency)-a thil tih nghal dan a hriat loh vang niin report chuan a tarlang bawk.
(more…)

Vawiin misual.com founder Bena wedding

Friday, May 24th, 2013

Zanin chu a khi vur ve tawh em ang chu maw… :D

Pic source: codeAries

RAMÂR HMANGAIHNA

Friday, May 24th, 2013
Tho hreh takin khumah ka let ka let a, âr a rawn khuang chiah a, barakhaih ang mai in khumah ka ding ta hluai a. Ârpa ka ngah tehreng nen, chu Ar khuang danglam bik na chu enge?

CHU ÂR CHU: Zing tina khuang thin, tuktina chaw ka pek, ka duat em em, ka ar zinga ka ngainat ber a ni, fa chuam anga ka enkawl, fa tlumber anga ka duat a ni. Tukkhat chu kawhmawhbawlin âr dang a chuk chiam mai a. Chaklo leh naupang zawkte bula awmdanmawi zirtir ka duh avangin ka arpa huaiber bulah chuan ka khung lui ta a. A hlau ngang mai!! A lu thukru in bih ruk a tum a, pakhat zawk lahin dimdawihna tel map lovin a mawng ah tak mai chuan a pet ta lauh lauh mai a. A sualhuai zawk ta na na na chuan a nawp ta nek a, a hnehsawh ngei mai. A râk teng tunga, ar dang hriat ah tlawmzawk nih thu puangzar in a iak ve ta vak vak mai a. Ar dang ho paw’n an lawm vang nihmiang an lo kawkawdak ve noh noh mai bawk a. Khami tuk kha chu kan chhung kan bengchheng ngei mai!! Chuan eng tin zel?

TLÂWMAH A LA: Tlawmzawk nih chu a la na ngang mai!!! Ka’n la chhuak chiah chu, a zum zât mai a, Âr dang bulah pawh awm duh miah lovin, âr la dang lah a ngaihsak tawh hek lo, a sim chiang hle ah ka ngai mai a!!! A tuk khua a lo var a, a khuang ka hre ta hauh lo mai, ka zawng chiam a, ka beidawng der a ni!! Khawi lai ah emaw lo thi palh a nih takin ti in chhung chhungin thenawmte ramah kan zawng luih luih a. A ruang rêng hmuh tur a awm lo a, a thawm lah hriat tur a awm tawh hek lo!!! Pûâl lenga thlangtla an sawi ang vang vang in a reh ta vawng vawng mai a ni.

KA LUNG A LENG: Thla hnih a liam. Tuktin ka tukverh bianga thlawk kai a khuâng âl âl-a min kaitho ziah tu, ka hmel a hmuh apianga thian te tlansan a min pan dat dat thin, ka âw a hriat apianga khuan chak ziah mai, ka Pisa ban hun awm vel a rawn haw ve ziah thin a ni. Mahse, Tunah chuan a awm tawh lo, ka khua a har ta takzet mai!! Ka ngaih em avangin zingah te hian a lo chhâwn mial takin ti in veng mawng lamah te ka zuk khuang ru vel thin a, a chang leh arnu kak ang hian ka kak ve chiam chiam mai thin!! Hmelhriat ten “U Zra kan huan ah a rawn khuang thin, U Zra hi tun lai chu a kâk vak vak zel” ti a an sawi hlau chung chungin, KTP leh YMA a ka OB nihna hre ran in a rukin rei fe chu ka khuang ru ta tang tang a. Mahse, Thla khat a liam a, a ngaihna a awm tawh ngang lo, a tawp nan ti in Chhingaveng nena kan in ri na ah ka ngam tawka ringin, ka va khuang leh hrâm a. Ka âr chu ka mangtha zui ve ta nge nge a.

(more…)

Synod in 2012-13 budget Vbc 19 in khum

Friday, May 24th, 2013

Synod Finance Committee 105-na a a lan danin kum 2012-13 chhunga sum hmuh Pastoral-ah budget Rs.59,67,67,000/- (Nuai sangnga zakua sawm ruk pasarih singruk sangsarih) a ni a, Rs.64,36,59,045/- (Nuai sangruk zali sawmthum paruk singnga sangkua sawmli leh panga) hmuh niin budget hi 107.86% hmuh a ni. Mission budget chu Rs.1,00,50,24,000/- (Nuai singkhat panga singhnih leh sangli) a ni a, Rs.1,15,47,20,510/- (Nuai singkhat sangkhat zanga sawmli pasarih, singhnih zanga leh sawm) hmuh a ni a, budget hi 114.89% hmuh a ni.

(Courtesy: Vanneihthanga Vanchhawng via Special Report)

A vai a budget a khumna ( pahnih belhkhawmin) hi Nuai sangkhat zakua sawmruk panga, singriat sangriat zanga sawmnga leh panga (19,65,88,555) a ni. Vai tawng takin vbc 19 zetin budget hi a khum a ni.

State Economy ve thung (mimawl pakla hisap atangin): 2012-2013 a kan state GSDP chu vbc 8091.86 niin growth rate hi 10.37 (in real terms) niin kan Finance Minister khan a sawi a (Source: Economic Times). Synod in a vai a a sum hmuh hi cheng vbc 170 chuang a la lut a ni. Growth rate ti ve mai i la, budget a khumna ni 11.36 % (approx.) a ni. Hemi kum chhung a kan state budget ve thung chu HETAH hian a en theih a.

Kan kumkhat thawh chhuah nen lo teh khin leh ta i la. Ka data neih chhun kum 2010 leh kum 2011 chhung a kan per capita income chu cheng sing nga leh cheng sawmhnih pakhat a ni (5,00,021). Kan GSDP growth rate atangin pci hi 10.37% in dah pung ta i la. Nikum chhung ah kristian pakhat in cheng sing nga kan lak luh chuan mi nuai riat (nuai hnih dawn hi sakhaw dang bia an awm a 2001 Census projected) chuan vbc sang li (Cr 4000 approx) kan chaw lut tihna a ni ang a. Heta tang hian Synod hnuai (Presbyterian mi leh sa) te han chhut leh i la, kum 2005 ah chuan member nuai 4 chuang zet an awm a (A Study of The Cultural Factors in the Foreign Missions : Thinking of the Mizoram Presbyterian Church ~ Zaichhawna Hlawndo)
(more…)

Kan Buan te hi eng te nge?

Friday, May 24th, 2013

Tan lam ka neilo a, thlawp lam pawh ka nei hek lo!!! Tin, Party ka ruihchilh ngailo. He thil erawh ka ruihchilh bur dawn!!! Nimin MNF kawngzawh khan thlawptu a ngah ang bawkin thlawplo tu an tam a, kan Congress unau te ngei pawn an thlawp lo hle a!!!

Amaherawhchu, khawvel nihphungah mi’n lungawilohna a lan tir chuan ngawireng in kan ngaithla a, kan thlir liama an rilru tihnat belh zawngin kan khawsa ngailo. Chu chu Mizo zia, kan nun ah in unauna leh inpumkhatna chhawmnungtu a ni.

Nimin a thil thleng chu enge? Lungawilohna lantir in MNF unau te’n kawng an zawh a, Vunvarpa hnamdang lehnghal, Zoram tana thawh leh tih mumal pawh nei lo, nupui te zara Zorama in bengbel ve rawk chuan, Pathianthu hril a chakvang ni hauh lovin kan Pathianthu chu midang te khak nan a rawn lek chhuak a, a thu lekchhuah ngau ngau a kha kan MNF unau tekhan pawhthler an chak ah ka ngai lo!!! A lek chhuak tu rilru kha pawhthler an chak ni ah ka ngai!!!

Kan Pathianthu in tap techu tahpui a, lawm techu lawmpui turin min tih a; khatiang thu lo ken kha Pathianthu kalhna SUAL LIANTAK a ni zawk a ngem? Bible thu hman sual hi thil hlauhawm tak a ni si a.

Kha Bible chang kha, khawi emawlai Bus Stand a in tar emaw lo ni ta se, kawngzawh hovin an bei kher a ngem? Thil reng reng hian hun leh hmun a nei ngai. (more…)