Chhungkaw Thu hla ( U Vaiva te nupa pualin)

November 13th, 2013 12:31 pm by Charice_mizo

Hmanni chu kan Professor in Look East Policy hlawhtlin theih rih lohna chhan chungchang a sawina ah hmarchhak State te pachhiatna hrang hrang a sawi a. Marketing, industry, infrastructure leh adt a kan hniam zia vel. Mahse chung zingah chuan  ‘population’ tih hi a sawi tel tlat peka. “Engatinge population chu a pawimawh nachhan?” tiin ka zawta. Northeast ah hian 40 million vel awrh mihring kan chenga. Mizoram population phei chu sawi ngai lovin kan hre theuh awm e. Mihring kan tlem chhung chuan market a hlawk thei ngai dawn lo. huiham.

Lunglei ah te pawh hian dawrkai ho an hlawk loh em em chhan hi engdang vang a ni lo. Mihring (consumers/customers) kan tlem em a. Tihngaihna a awm lo.Krismas lai tih lohah chuan Bazar te pawh hi han kal ila alo reh duk zel mai ania. Veng thenkhatah phei chuan mihring veivak pawh an vang pharh mai a ni. Delhi ah te hi chuan Priya Complex (Mizoram House bul lawk) thlen dawn kawngsira vai kuhva thlum zuar te mai mai pawh hi hlawk tak an ni.

Infrastructure leh thildang te hi chu ‘manpower’ ah hniam mah ila sawrkarin chak taka hma a lak chuan tih dan dan ala awma. Mahse tlangram chhengchhe lutuk, inkalpawhna kawng mumal lo leh banking/industry dinhmun chhe bawk si, mihring cheng la tlem lutuk zui bawk si avang hian alawm Lookeast Policy ina alo ruahman angin ‘Gateway to Southeast Asia‘ kan nih hleihtheih loh.

Zak angreng tak chung hian “Sir, chuti chu Lookeast Policy a taka implement anih hmain kan Family Planning Scheme te kan lo ennawn leh phawt a ngai dawn a nih chu” ka tia, an nui hak ringawt.  Fa neih tlem sawi mawi thin ka ni, mahse kan dinhmun en hian ‘tam lam pan lova tlem lam pan tura inkawhhmuh hi a realistic vak hmel loh tlat’. Hmasawn tur chuan mihring tam a ngai. Innei thar te hian tan han la teh se. Han ti ngawt ilah.

 

Similar Posts:

Recent Posts:

38 Responses to “Chhungkaw Thu hla ( U Vaiva te nupa pualin)”

  1. 1
    Jennifer Lo Says:

    Thra ltk tumah insiamloh tur inchhangchhiatsiak tur tren tren

    Report this comment

  2. 2
    Atom c Says:

    A pawimawh khawp mai..tren tren tren

    Report this comment

  3. 3
    buh-duha Says:

    A dik bonra tawpin ka ring…100%in ka thlawp e.

    Report this comment

  4. 4
    LienSierre Says:

    Hemi ngaihdan kalh daih hian ka’n lo comment daih teh ang! (note: tu pawi mah sawi ka tum lo!!??) Hmasawn nana tam a pawimawh zia hi Mizo sawi chiah ka la hria a! He laia ‘proffesor’ a tih pawh hi mizo ni turah ngai ta ila. Economic policy chi hrang hrang chanchinbu-a ka chhiar ah hian economy-a hmasawn nan tam a trul zia hi ka la chhiar fuh chiah lo reng reng reng! Entirnana kan hman fo, “vai ramah chuan pheikhawk nawt ringawt paw’n ei a zawn theih” kan tih hian a phenah, mipa khat pheikhawk nawta eizawnna siam sak tur hian mi engzat nge pun belh ngai(hei hian mirethei engzat nge rawn hring chhuak ang?) tih hi kan ngaihtuah ngai chiah lo a ni mai thei. Mizoram dinhmun thlir ta ila; tunah nuai 11 vel kan ni a, nuai 80 vel ni ta ila, thenkhat tan chuan kuhva zawrh pawh a hlawk phah viau mai thei, amaherawh chu hei hian kan state GDP/GNP a ti pung dawn lo reng reng!! Central atranga sum lo kal, a ngai reng a nih phei chuan kan ‘par capita income’ a tlem phah nasat dan tur chu(h)!! Kan budget 90% vel hi central atanga lo kal a ni a. Kan la tlem em avangin ka mamawh tawk tur rawn sihchhuah hi chu a harsa vak lo ang. Nuai 100 chin vel chu ni ila kan budget mawmawh tawk zinga 90% chu an(central sawrkar) rawn tum thei kher lo mai thei, bakah Mizoram mipui hi nuai 100 vel ni ta ila, in budget 25% chiah kan rawn tum tawh dawn ti mai se chuan, “trampui” a thleng a ni mai. Tam hi chu kei mahnia kan intodelh theih chauhin a pawimawh, chu pawh tunlai natural resource indaihlohna nasa tial tial nen, environment-in chhiat lam pan zel bawk nen tih chi ber a ni lo mai thei(Ka ngaihdan mai mai:a dik lo a nih vaih chuan DAWT vek a ni mai.. za zaza…)

    Report this comment

  5. 5
    saint sammoo Says:

    chuti chu, chawlh la in, hna berah nei ila ni mai lom,, khawnge maw kan nu poh hi a awm le… Haha..

    Report this comment

  6. 6
    century child Says:

    Charice-ka-duat nge2, bei tha lehpek e (Y)

    Report this comment

  7. 7
    Borat Says:

    LienSierre sawi ka pawmpui. Tam ringawt ila kan kutah sum (disposable asset) a awm si loh chuan lei tu tur an tam chuang lovang.

    Mizoram ah hian mihring kan tam mah mah chuan a lang. India ram hmun tam zawka an sem: subsidised rise, power, tui gas, leh NREGA pawh an sem theih bar loh hi.

    Chu ai maha kan harsatna chu sum kan in neih hleih lutuk. MLA candidate crorepati (Cheng vaibelchhe tel sum nei) an tam vei nen, chumi ram vekah chuan Mizo pa ngei Cheng 100 note pawh ak thei mang lo kan kah nuk hi. Motor leh smart phone chhuak thar lei zat zat theih an awm laiin chhungkaw harsa ve tak tka kan tam.

    Tichuan, kan tan Look West Policy (Delhi lam hawi) a ngai ta thin ani. Sum tamna.

    Report this comment

  8. 8
    Charice_mizo Says:

    Kan professor khi vai a ni, kan centre ah chairperson a ni nghe nghe.

    Tlemin kan thlirna ti zim ta deuh ila, tunlai inthlan, central scheme tih vel sawi tel duah lovin, northeast bik. Manipur leh Nagaland Population pawh kan la zat lova, Mizoram population hi chu a la tlem lulai deuh a ni. Chhiatrupna lo thleng se zan hnih khat thil thua mang lo chauh tham lek kan ni, tawngthuchhelovah. Mihring tlemin a hrinchhuah chu industrial development te pawh lo nei dawn ila, agriculture lamah hma han la viau dawn pawh ni ila, manpower shortage (labourer indaihlohna)kha a awm zel dawn, ramdangmi kan chawkluh a ngai anga, tuna awm tawh sa te pawh engtih thuloh.

    Tunlaiah chuan human resources hman tangkai an sawi uar tawha, ram retheiin human resource kan ngah, ram changkangin an nei tlem. Raldo pawh ngai se, mihring tlem lutuk chu a buaithlak. Mihring kan lo puna quality lo em em tura inngaih ringawt pawh hi a atthlak. Education leh human resource development lamah Mizoram hian potential tha tak a neia, India ram population zingahah chuan a changkang/hmasawn pawl tak kan ni ang chu. Borat te ang hlir panga vel hi awm sela tun ai hian kan ram chu a changkang sawt maithei asin. Sawizawm atan….

    Report this comment

  9. 9
    Sasaks Says:

    Ram leh Hnam Humhalh lampang article ziak tura sawmna ka dawng a, “Fa Neih Tam” tih hi main point pakhatah a awm mai thei :P

    Mizote hi kan la tlem khawp mai hnam dangte nena inkhaikhin chuan. Chutihlaiin, hnam dangte ang hian tam ve ta ila, vai ai hian kan phakar mai lo’ng maw? Tlawmngaihna te hi kan chhawm nung zo meuh ang em?

    PS: Lunglei lam chuan chanchinbu tha an mamawh hle a ni tih thu ka dawng a. Market that loh vangah i puh tho em post-tu nu?

    Report this comment

  10. 10
    Charice_mizo Says:

    Lunglei hi a loctaion hi a fuh lo kan ti dawn nge, chhim rethei leh hmar hausa inkarah a awma. Chhim rethei ka tih hi Lawngtlai leh a piah lam lo ni ta se, hmar hausa chu Aizawl. Khawpui ni ve ting tang, kawng tam takah Mizoram khawpui tam tak aia changkang, lian leh changtlung zawk a ni a; mahse chutih rualin kum 10 kal ta kan en chuan hma a sawn chakloh zia kan hmu.

    Competition level hi a hniam em ema, sumdawnna leh thildangah. Chanchinbu te pawh hi diktak chuan Ralvengtu alo chhuah hma phei kha chuan chhiar tlak a ram pawh awmin ka hre lo. Virthli leh Hnamdamna kha chu an regular ve viau thina. A michengte hi District dang ngaihniam tawk Aizawl ngaisang tawk leka changkang hi kan ang ka ti ber. Zirna ah pawh Lawngtlai leh Saiha an competitive zawk a tih theih hial ang. Chutiang vel chu kan ni e. Market that loh vang chu a ni lo. Keimahni mil tawk media kan nei ah ngai ang.

    Report this comment

  11. 11
    lr hlonchhing Says:

    (Y) (Y)

    Report this comment

  12. 12
    sheldon Says:

    Lien Sierre leh Borat ka support e, tlat mai a!!! Tam lam a nilo, quality a ni zawk.

    Report this comment

  13. 13
    LienSierre Says:

    Tam hrim hrim hmasawn nan a ngai nia kan rin chuan example India ramah kan nei sa treuh a alawm: UP-200 million, West Bengal-90 million etc… Heng state te hi hmasawn tak chu an ni hran lo. Hnam humhalh ang zawng chuan ‘tam’ sawimawi pawh a awm, raldo leh chhiatrupna lamah pawh a trangkai ngei ang bakah ‘manpower’ kan nei thra-a, mahni kein kan ding thei a nih chuan tam viau pawh ni ila sawi chhiatna tur a awm lo, mahse Mizo mipui kan tam a vanga a economy-ah kan thrang tura beisei chu a saptrawngin a ‘scientific’ vak lo in a lang. Israel pawh 8 million(wikepedia) vel chauh an nia, developed country an ni thei tho a lawm. Japan ram te anga labour indaih loh chungchang ah chuan inkhaikhin a rem lo mai thei keini chu Look west policy (courtesy: Borat) tel lo chuan labour indaih loh chu sawi loh a ram mipui te ngeiin labour hna kan chuh luih luih mai ang!!!!

    Report this comment

  14. 14
    H.Vangchhia Says:

    Mizo-te, a chawmzo tan chuan nau neih tlem hi a tha hrihlo ka ti.

    Over takin: :P
    Vaingalsin ho chuan kum 20 vel nei tawh lo sela a pawi nang. An tam over em mai hairehai :P

    Report this comment

  15. 15
    Charice_mizo Says:

    Kan tam chuan quality tak leh quantity takin kan tam thei tih hi ka ngaihdan a ni tlat. 5 million em pawh kan la ni lova, a zuihral zawnga than (waning population growth? ) lo sawimawi chu ka hreh tlat :)
    #13, India mipui te hi tam belh se kan ti lo, Mizo mipui leh ultimately Northeast Mihring hi kan la tlem deuh avangin han pung deuh thei ila kan ti a ni. India hi chu extreme case ania, mihring tam uchuak hi kan sawimawi reng reng lo ania, population explosion a hlauhawm. Keini chu kan State hian min la dawl zo rih khawp maia, kan resources te pawh daihzai taka kan hman thiam chuan kan la indaih em em, a sustainable zawnga tihdan te kan thiam chho zel anga. Mihring tlem emaw vang pharh ai chuan tam deuh hak chuan kan market te pawhin hma a sawnin kawng hrang hrangah investment kan hip chak zawk ang. Tlem bawk si quality lo bawk si nih ai chuan tam bawk si, quality bawk si nih a tha daih zawk alawm le :-O

    Report this comment

  16. 16
    Charice_mizo Says:

    Chuan Look East Policy hi a kal mek zela, a hnuaiah project hrang hrang za tel takmeuh buaipui mek a ni bawka. rail kawng te hian Mizoram ala rawn chhuntlang ngei a ngai anga, chuan road network thui tak tak saim puitlin an ni bawk anga. Khawchhak lam ram (Burma atanga China) atangin mi chitin reng sumdawng, zirlai, hnathawk, eisiam, inhlawhfa an rawn chhuk sup sup anga, thlang lam atangin vai leh foreigner chitin an rawn lut chho bawk anga, kan chhehvela Northeast state dang atang hian an rawn lut sup sup turah ngai bawk ila. Mizo mipui tlem te hi chu min tam hneh dawn lutuka, competition sang lutuk karah hna (public or private) tha kan inchuh luai luai anga, kan ram luah loh chin zawng hi min lei zawh sak thuai bawk anga, keimahni state ah ngei hian MINORITY kan la ni ang tih a sawi theih loh.

    Report this comment

  17. 17
    Sasaks Says:

    Tam chu a tha. Fa ngah tak tak te pawh hi an fate an lo puitlin chuan an lawm zawk mahin ka hria. Tlem lutuk chuan a changkan theih loh, demand a tlem a, market tihtlak kan nei thei lo. Hmanni lawkah pawh India ram khawpui hrang hranga roadside tea-stall ho chaiwallah ho hian nikhatah Rs. 2000-3000 an hlawh hman an tih leh tawh kha, mihring tam vang a ni pakhat.

    Pawimawh ta chu, tam turin kan inpeih em? Engtinnge hma kan lak? tih hi a ni ta a ni. Min hual veltu hnamte, Chakma, Tuikuk, etc hi an pung chak khawp mai. Bengali chu sawi loha lum an ni. Post tu nu sawi ang hian Look East Policy hi kalpui a ni zel dawn. Look Anywhere pawh ni se globalization avang hian sumdawnna hmangin kan la inpawh tial tial dawn. Nakin kum 50-100 lo thleng turah hian Mizote hian kan hnam ethos hi kan la vawng nung reng thei ang em? Kan economy hi ngun taka ngaihtuah chuan thawklehkhata chhe rup thei kan la ni. Heng zawng zawng ngaihtuah phak, kum 5 chhunga a let 7 a hausakna pung tur ni lo, ram leh hnam veitu ngei kha vote thlak tur ho khan han vote sak sak teh u!

    Report this comment

  18. 18
    Borat Says:

    Tuma huat lovah. Mizoram ah hian mahni thawh phu tawk hlawh emaw hlawkan tel ai mahin thawh phu lova hlawh la, emaw thawh hrep hnua hlawh beitham te la an kat nuk lawng maw.

    Entir nan, sorkar hnathawk tam ber hian an hlawh hi an phu tawk in ti em?

    Anih leh thingtlang lo nei (an ta tam phian) hian an thawh hah phu tawk rah an seng em?

    Hmunhmarel (infrastructure)leh zirna (education)kan neih that tawk loh vang hian mi tam takin an phu tawk hna (job) an hmu thei lo va. Heng issue hrawl pui pui chinfel hma chuan population control chu a tha kal a ti.

    Mihring siam chhuak lova sex neih lah kan thiam zet zet hlawm si a.

    Report this comment

  19. 19
    LienSierre Says:

    Thuhma: a takah hi chuan mi hnial ka hrat hi ka sim tawh a mahse, hmel a lan lohna online-ah hi chuan ka la insum tak tak thei lo a ni ber e; ngaidan inang lo-ah chuan dik zawk a awm thei lo tih ka hre tho nain.
    2 dear Charice_mizo: Tlem lam ka sawi mawi a ni chiah lo va, economy-a hmasawn nan tam a pawimawh tih an sawi hi ka hre fo va, ka ngaihtuah lai takin i lo post chiah bawk nen. Tam leh tlem chung changah chuan ka neutral. Mahse sum leh pai dinhnum tih hmasawn nan tam a pawimawh tih hi chu ‘scientific’ zawngin emaw ‘economic’ zawng emaw tak chuan a dik hlel deuhin ka hria. Switzerland te pawh ram chheng chhia 8 million vel chauh(NE ai tlem daih) awmna a nia, hma chu an sawn nasa tho, hei hian economic chawisan nan tam leh tlem in awmzia vak a nei thui lo tih a tilangin ka hria. Chimral chungchang-ah chuan pun belh kha 100% in ka support. Market chungchang-ah chuan tam chuan a hlawk ang!! mahse consumer te khan khawi atangin sum an lak luh ve ang? #17 Chai wala-in Rs 2000 vel an lakluh hian GDP/GNP/NDP a san leh san loh a kawk lo. An tam avanga mi tlemte-in sum a lak luh treuh khan a nawlpui tan sum vei vak a tam/sum a awlsam tih a kawk lo. Mizoram-ah pawh showroom threnkhat chuan nuai chuang in hralh chang an nei tho, hei hian showroom din ta fur ila nuai chuang kan la lut ve vek ang tih a kawk lo, a pawimawh ber zawk chu mipui nawlpuiin engtin nge sum an lak luh ve ang tih a ni zawk. Hmasawn dan tur chu economics bu hrang hrang-ah awm treuh-a sawi lo mai i la. ‘QUALITY’ chungchang ah chuan kan hnam a la naupanga hmasawn zel tur kan nia, mahse tun dinhmun-ah Vai ho kan el pha ve tawh e tih turin example vak kan la nei tam lem lo!! Inhmuh hniam nan ni lovin, hriatzau zawk nan leh hnamdang kan hmuhsit thrin tlema a lo nep theih nan: Tunah rih chuan hnam hnufual, a bika enkawl ngai ‘scheduled area’ ah kan la awm a, reservation te hi awm lo se mizote hian tun thlengin IAS pakhat chiah kan la nei ang, IIT zir pha kan la awm awm lo ang, University thra-a lut pha kan la awm mang lo ang…. Tun dinhmun-ah chuan hna lak leh entrance exam ah pawh cut-off mark tih hniam sak bik kan ni a(rualban lote cut-off mark nen a inzat) tran kan la lak viau chu a ngai….. ” tam bawk si, quality bawk si nih” chu 125% in ka support.. Charice-i mangtha phawt

    Report this comment

  20. 20
    chhana hlawnchhing Says:

    Kan ramah hian Curruption hi a zung nen pho ro thei tawh ila chuan kan changkang daih tawh ang a, Look east policy chu Solomon a rangkachak ai pawh a hlu zawk pawh lo ni se a chhunga chengte leh kan hruaitute an corrupt chhung chuan eng kan ni chuang lovang.

    Report this comment

  21. 21
    LienSierre Says:

    Thuhma: a takah hi chuan mi hnial ka hrat hi ka sim tawh a mahse, hmel a lan lohna online-ah hi chuan ka la insum tak tak thei lo a ni ber e; ngaidan inang lo-ah chuan dik zawk a awm thei lo tih ka hre tho nain.
    2 dear Charice_mizo: Tlem lam ka sawi mawi a ni chiah lo va, economy-a hmasawn nan tam a pawimawh tih an sawi hi ka hre fo va, ka ngaihtuah lai takin i lo post chiah bawk nen. Tam leh tlem chung changah chuan ka neutral. Mahse sum leh pai dinhnum tih hmasawn nan tam a pawimawh tih hi chu ‘scientific’ zawngin emaw ‘economic’ zawng emaw tak chuan a dik hlel deuhin ka hria. Switzerland te pawh ram chheng chhia 8 million vel chauh(NE ai tlem daih) awmna a nia, hma chu an sawn nasa tho, hei hian economic chawisan nan tam leh tlem in awmzia vak a nei thui lo tih a tilangin ka hria. Chimral chungchang-ah chuan pun belh kha 100% in ka support. Market chungchang-ah chuan tam chuan a hlawk ang!! mahse consumer te khan khawi atangin sum an lak luh ve ang? #17 Chai wala-in Rs 2000 vel an lakluh hian GDP/GNP/NDP a san leh san loh a kawk lo. An tam avanga mi tlemte-in sum a lak luh treuh khan a nawlpui tan sum vei vak a tam/sum a awlsam tih a kawk lo. Mizoram-ah pawh showroom threnkhat chuan nuai chuang in hralh chang an nei tho, hei hian showroom din ta fur ila nuai chuang kan la lut ve vek ang tih a kawk lo, a pawimawh ber zawk chu mipui nawlpuiin engtin nge sum an lak luh ve ang tih a ni zawk. Hmasawn dan tur chu economics bu hrang hrang-ah awm treuh-a sawi lo mai i la. ‘QUALITY’ chungchang ah chuan kan hnam a la naupanga hmasawn zel tur kan nia, mahse tun dinhmun-ah Vai ho kan el pha ve tawh e tih turin example kan la nei tam lem lo!! Inhmuh hniam nan ni lovin, hriatzau zawk nan leh hnamdang kan hmuhsit thrin tlema a lo nep theih nan: Tunah rih chuan hnam hnufual, a bika enkawl ngai ‘scheduled area’ ah kan la awm a, reservation te hi awm lo se mizote hian tun thlengin IAS pakhat chiah kan la nei ang, IIT zir pha kan la awm awm lo ang, University thra-a lut pha kan la awm mang lo ang…. Tun dinhmun-ah chuan hna lak leh entrance exam ah pawh cut-off mark tih hniam sak bik kan ni a(rualban lote cut-off mark nen a inzat) tran kan la lak viau chu a ngai….. ” tam bawk si, quality bawk si nih” chu 125% in ka support.. Charice-i mangtha phawt

    Report this comment

  22. 22
    caribou Says:

    Ziak tha lutuk tlat.

    Report this comment

  23. 23
    Borat Says:

    Corruption hi a tui ngang aniang, an kham thei thlawt lo.

    Report this comment

  24. 24
    century child Says:

    Comment leh ang, ku Sheldy te rawn oppose lawks :D
    Quality chu ni teh meuh, mahse quality tam tur chuan mihring tam a pawimawh a.
    Mihring tlem naah chuan competition a hniam a, quality a kual mawh deuh a ni. Entirna mai2 ah Meitei ho te hi an tam a, hna a harsa em a(thamna vang chu ni 1 tho a) lehkha pawh an zir nasa viau, mi thiam lah an ngah. Mizoram mipui zat lek ni se mithiam pawh an la nei tlem ve viau ang.
    Kan pi pute khan fa kha an lo ngah thin a, a zia hi ka ti. Fa lo nei tlem viau hlawm ta se tuna kan mi chhuanawm tak2 te hi piang lo an awm nawk mai thei asin

    Report this comment

  25. 25
    Mama_B Says:

    Post tu-nu, ka thlawp khawp che.

    Kan population hi Synod Social Front pawh hian an zirchiang a. Lunglei lama Social Front hotute pawh hian an han zirchiana an statistics atanga ka lo hmuh ve danin mizote kan pung chak lo lutuk leh kan hnaivaia chakma leh bru te an pun chak si zia han hmuh hian Kohhran mal issue chauh ni lova, a hnam pum issue anga kan kalpui a hun hlein ka hria.

    Mizo khua leh chakma khua intiat tawk vel engemaw zat kum 4/5 vel chhunga nau piang an pun dante, voters an pun dante an khaikhin zel a,kan inthlau lutuk tlat. Kan tam chuan mitha pawh an tam ang tih rin tlat tur; mi tha vak lote pawh an awm ve bawk ang chu… Khawvel a ni miau a. Economic development awm tak tak tur chuan tun aia nasa fe-a kan pun hi chu a tul ka ti ve khawp mai.(Y)

    Report this comment

  26. 26
    Charice_mizo Says:

    #23, Ni e ti raw CCte, hmanlai kan mi chhuanawm te kha unau sawm zinga a mi lai te, unau pariat zinga naupang ber te an ni nawk ania. Ka pi leh pu pawh khan fanu pathum an neih khan lo insiam ta mai sela chuan keini te pawh hi kan piang miah lo ang mawle (an fa palina ah ka pa a piang miaua).

    #24, keimahni ramah ngei pawh heti hi a ni a, State pawn ngaihtuah phei chuan kan la tlem lutuk hi chu a veiawm asin. Meitei ho kalna hmun apianga an tam ber bik ziah mai te hi. Family Planning pawh hi mi tihdan ang lovin kan state dinhmun (peculiar case) hrereng chunga kan kalpui a tha ka ti, sawrkar pawhin maternal care, awareness, incentives, chhawmdawlna leh kawng hrang hrang hmangin hma a la thei, policy khauh taka kalpui kher erawh thil tha ber a ni chuang lovanga. Hmanlai pawhin unau rual awmna chhungkua chu chhungkaw zahawma ngaih an nih thin kha.

    Report this comment

  27. 27
    Borat Says:

    Mizoram ah chuan, “sawrkar pawhin maternal care, awareness, incentives, chhawmdawlna leh kawng hrang hrang hmangin hma a la thei” ve tlat lo alawm.

    Mizoram ah mihring kan tam lutuk, ka tih hian “Mizo hnam kan tam lutuk” tihna ani miah lo.

    Sorkar tha, Tripura, Bihar, Kerala leh Gujarat ami ang hi nei ila chuan tlem chuan tam leh deuh ila a pawi kher lo maithei.

    Tunah rih chuan hrawk chawm, subsidised rice, gas, electric leh tui a chawm la ngai kan nih pek hi.

    Politician mak pui pui kan nei a, subsidized smart phone, subsidized 4×4 car subsidized designer suit pawh min la promise lovang tih a sawi theih loh hi.

    Fa 1-2 bak nei lo hram teh u. Condom tam tawk kan la mamawh.

    Report this comment

  28. 28
    CyberThug Says:

    Post tha tak a ni em le… Kan chhiar chhin…

    Report this comment

  29. 29
    Charice_mizo Says:

    Borat hi mumal deuh hlekin ka’n lo chhang dawn teh ang (ka comment hmasa ho khi chu an chiangnial lo tlat lolz).

    Mizoramah hian Sq km 21081 vel chhungah mi nuai 10 chuang hlek kan chenga, km 1 bial chhunga mi 50 vel zel cheng anga chhut kan ni. India rama population density tlem berna state pathum zingah kan tel. Kan population growth rate hi thangkhat lian liam ta ah khan 29.18 per cent a nih laiin tun census hnuhnung bera a landan chuan tun kum sawm kalta chhunga kan punna rate chu 23.48 per cent chauh a ni. Nasa takin a tlahniam tihna a nih chu. Hei hi ziak leh chhiar leh lehkhathiam tamna State kan nih vang pakhat a ni kan ti thei ang. Heti zat lek kan lo nih takah chuan India ram mihring zinga zaa 0.09 lek kan lo ni taa.Indian politics, culture leh society ah hian “IMPACT” sawitham kan neih theih miah loh hi. Sawrkar laipui pawn min ngaihthah phah renga.

    Ramin hma a sawn lohna chhan leh mipuite kan retheih chhan hi mihring tam vang emaw than chak vang ni lovin kan ram hruaitute hmathlir tawi vang, eiruk leh policy dik loh vang a ni tih i comment khian a imply a. Chu chu India case ah pawh hian a dik a ni. Ka sawi duah hmain Mizorama agrarian economy la hlung zel leh sawrkar hna kan inchuhna te, kan nitin khawsak hniamna leh mipui nawlpui income hniam chhan te, khaw tam taka development tih tham awm mang lohna chhan leh electric leh tui kan tlakchham nachhan te, dan pawisaklohna hluar zel leh sawrkar hmalakna sukuk fo thin te, BPL chhungkua pung chho zel leh employment rate hniam em em reng te hi Mizo mipui kan tam vang a ni tih evidence min pe thei em?

    Mizoram, leh Northeast, mihring kan tlem avanga kan economy in nasa taka hlawkna a tel theihna tur Look East Policy thlirna zawn atang he thil hi ka rawn sawia. Kan tualchhung politics nena lo sawizawm vak pawh hi a fuh chiah lo. Anihna takah chuan ei leh bara kan intodelh lo lutuk leh chawmhlawm kumhlun kan nih avang hian alawm politics level ah pawh kan san theih loha, eiruk system a hluar. Ram rethei, intodelh lo leh hnungtawlh apiangah politics a bawlhhlawh thin. Economic policy hian political efficiency a hril teh mai ania. Sawidan dang chuan economic well-being kan neih loh chuan political well-being pawh a awm thei lo.

    Chuan “maternal health care..” vel chungchang i sawi khi tlemin lo sawi zau hlek ila. Nuin nau a pai chhunga regular chekups, damdawiin ngeia nau neih, nu nau nei hlim leh nau piang hlim uluk taka enkawl (infant and maternal mortality ven nan), a hnua an mamawh hrang hrang ngaihtuahsak leh chhawmdawl zui hi health and family welfare scheme hrang hrang hnuaiah tih theih vek a ni a. Nu hrisel tha leh la naupang tan chuan fa pali thleng neih hi thil huphurhawm ngawih ngawih a ni kher lo maithei. Fa pathum chin neite tana schooling leh economic benefits hrang hrang ruahman te pawh sawrkarin a ti thei. hei pawh rural leh urban ah policy hrang duan a ngai anga. kan family planning scheme revise ka tih nachhan chu kan State thenawm lawk nagaland ah te pawh growth rate a sang em ema, keini’n India family Planning Scheme kan lo zawm tha em em thunga. Tunah rih chuan demographic stabilization sawi a tul rih lo, ‘stabilised’ sa kan ni.

    Kan dinhmun enin population control hi kan la mamawh lo hrim hrima, kan State context ah, ‘resource to people ratio’ a tha em em, efficient resource management leh good governance zawk a ni kan mamawh chu. Aizawl bazar vela mihring tam lutuk an in nek nuai nuai avang khan ‘kan va tam ta em’ tih ringawt tur a ni lo. Kan factory, industry, market, administration, school leh huan leh lo zawng zawngah hnamdang an rik mur mur hunah chauh em ni kan harhchhuah ang?

    PS: Condom te chu aids leh natna thalo laka inven nan, plus chhang khat nan, or (rai dan nan), a ni mai lo’m ni? growth rate tih hniam nan ni lovin?

    Report this comment

  30. 30
    sheldon Says:

    Charice @28 hi kan tuihnih teh ang. Population density zawnga kan chhut dawn chuan kan ram dinhmun hi kan thlir a ngai. Kan ram hi tlangram chhengchhe tak a ni tlat. Uninhabitable area a tam teh ania aw. Sq.km 1 a mi 50 hi a tlem lo ania. Mihring chu kan tlem, mahse kan ram zauzawng hi kan chhut ve a ngai.

    Kan ram total area 30 percent vel hi enga tan maha hman tlak loh zuk ti a. Chuvangin quality production lam kan ngaih pawimawh a ngai. Ram dang, entirnan Canada ang te chu Sq.km 1 a mihring cheng 10 an pel lo. Kan pawngtawng pun thur thur mai zawngin kan la buai viau tur ania!!

    Hmanah ka sawi tawh. Tam ringawt tum hi a realistic lo ru riau ania kan ram a te si. Kan chhungkaw dinhmun theuh en ila, kan enkawl zawh tawk neih inzirtir a fuh ber ang.

    Report this comment

  31. 31
    Borat Says:

    @28.Zahngai! zahngai!!

    I point pakhat chauh
    “Fa pathum chin neite tana schooling leh economic benefits hrang hrang ruahman te pawh sawrkarin a ti thei”.

    Sorkar school ah hian i lungawi chuan thudang.

    Kei chuan ka duh tawk lo nasa mai. Sorkar hian school leh damdawiin hi neih tum lovin, private school leh hospital tan ram man tlawmin ram pe sela, mipui tan school fee subsidy leh medical insurance premium pe ta zawk sela, chu pawh chu vai vai lovin.

    Eng vangin nge private school hmun tin taiah a awm? Kan tih chuan nu leh pa ten sorkar school an rin tawk loh vang ani mai.

    Quality education leh health service nei tur chuan tuna education leh health sector a thawk chanve aia tam hi ban nghal an ngai ang.

    Sorkar nep, zirtirtu an thawhna hmun tura thawk duh lo lakah action an lak ngam lo kan neih chhung chuan fate an ngaihtuahawm lu deuh.

    Tichuan, condom hman duh loh pawn pill chi hrang hrang a tam mai, operation pawn naute neih lohna turin a insiam theih an ti.

    Report this comment

  32. 32
    CyberThug Says:

    ^:::::: Tha leh tlat..

    Report this comment

  33. 33
    CyberThug Says:

    Post thar a chhuak har ta hle mai a, ka post kha rawn chhuak se a hot deuh ang mawle..

    Report this comment

  34. 34
    century child Says:

    A ngaihnawm hlawm e, kan ram hi han mitthla vang2 ila 30 percent eng atan maha hmantlak loh chu a ni thei dawn emaw ni le?? kham awih hlauhawm lutuk ah pawh In an la sak tuk2 hlawm hi.
    Quality tha nei tur chuan tam a pawimawh a niiiiiiii, kan ti lehpek thin ang :D
    Private school 1000 han awmbelh thawt see…school inkarah competition san tur zia mai chu :)
    Competition a san na na na chuan quality kual tur si zia hi, awi

    Report this comment

  35. 35
    Charice_mizo Says:

    Education hi chu State List a awm a ni a, State sawrkar mawhphurhna chu a ni ngei mai. Mahse in sawi ang hian tunlai dinhmun thlirin Public Private Partnership in Education hi kan mamawh tawh khawp mai. Private School tawngpaw tam chiam ringawt pawh hi a tha chuang lo, school building pakhat kawngkamah an neia, campus pawh awm lo, library, classroom tha leh facilities tha awm miah lovin zirtirtu naupang te te an ruaia, school an din ve leh ringawt zel. Hei hian zirna quality a ti hniam em em. Fee lah chu an ti sang ve vak ringawt bawk si.

    Sawrkar school lah zirtirtu te an inthlahdahin zirlai rethei leh background chhe zawk atanga lo kal ten an bawh miau avangin inelna a hniama, quality a chhe em em bawk si. Sawrkar leh private sector an tanrual a hun takzet. mihring kan tlem emaw, tam emaw kan education kalphung hrim hrim hi chu siamthat a ngai nasa, danglamna a thleng mek zel bawka. Zirtirtu ni tur chuan SET paltlang kher ngai tawh te hi thil tha tak a ni.

    Chuan nia Sheldon sawi kan ram total area 30 per cent engatanmaha hman tlak loh tih khi enge a source le aw?

    Report this comment

  36. 36
    Borat Says:

    Mizoram tan thahmen kan ngai tlang em em a, engti kawnga hma han tan danah kan inhnial mai mai niin a lang.

    Private school chungchangah pawh sorkar tha nei ila chuan an regulate tur ani ngai. Mahse kan ram MLA te hian dan siam tur anni tih an theihnghilhna a rei tawh.

    Report this comment

  37. 37
    sheldon Says:

    Kan ram 30 percent hman tlak loh tih hi source solid tak sawitur ka nei miah lo ania…haha. Tak tak a eng article emaw a ka chhiar ani ta awm e. Han en ve teh u, khambekberek (?) a tam em hi. 30 percent chu a tling mai lawng maw le?

    Century child hi chu a post tu a zirin a ngaihdan hi a biased sa hrim hrim a :-)

    Engpawhnise, tam hrim hrim duh kha chuan han hring teuh teuh phawt mai teh u :-)

    Report this comment

  38. 38
    Charice_mizo Says:

    Haha nia, ti tawh mai ang. A tawpah chuan hmeichhia te bawk hi a phur rit tur chu kan ni maia, lolz

    Cctea hi chu a fel asin aw ;)

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.