MIZORAM BUDGET CHHEHVEL – Rochamliana

June 25th, 2014 9:26 am by chama7

March 25: Kum 2014-15 atana Mizoram State Annual Budget ruahman chhin leh kumin April-July chhunga sum hman tur bik leh Supplementary Demand for Grants 2013-14 chu Legislative Assembly-ah pharh a ni leh ta a. Mizoram Budget pharh a nih mek lai hian kan ram sum leh pai chevelin a kaihhnawih zinga rilru a awm thenkhat i han tarlang teh ang:

1) Lang tlanga hnathawh leh sum hman: Sorkar hnathawk tam zawk hi chuan an hnathawh dan leh an sum hmanna te mipuiin hriat ve chin an neih hi tul an ti lo mai a ni lova — an duh lo. India ramah tun hnaia coal (lungalhthei), iron-ore (thir) leh spectrum (inbiak pawhna lam) kaihhnawiha eirukna lian lar tak takte hi lang tlanga thil kalpui a nih loh luat avanga lo awm niin an sawi. P. V. Narasimha Rao sorkar hun laia duan Industrial Policy 1991 kha engemaw bul tan dawna phalna (licence/permit) lak tur tam lutuk tihbo nan leh chak zawka India ramin hmasawnna lamlian a zawh theihna tur atana duanchhuah a ni a; licence raj tih bona tur a ni. Mahse, he policy hi hman sual erawh chuan a ruk a rala dik lo taka tute emaw induhsak nan leh eirukna kawngkapui hawn nan a tangkai hlauh thei thung. Ford Foundation-in an Working Paper pakhata an tarlan danin ‘hmasawnna tura sorkar hmalakna reng rengah fel fai leh langtlanga thawktu tur thlan a nihin mipui tan a tha ziktluak ber fova; an hnathawh pawh a chhawr zuitu mipuite tan khuareiah a chhenfakawm zui nge nge’ an ti. Information Technology (IT) khawvela cheng kan nih angin e-technology hi a theih chin chinah sorkar chetvelna leh sum hmanna te langtlanga siam a nih theihna turin kan hman tangkai a tul khawp mai. Tunhnaiah Mizoram sorkarin Good Governance Cell hnuaia a kalpui Results Framework Document (RFD) hian chhe te talin rah tha chhuah thei se a lawmawm ngawt ang.

2) Tul lova sorkar sum hmanna tih tlem: Upat lam pan ve zel ta chu January 1972-a Union Territory sorkar kan neih atanga February 1987-a State puitling dinhmuna hlan kai kan nih hnu hun engemaw ti laia ren bak sak lova sorkar sum kan chen dur dur hun lai ang em kha chu kan ni tawh lo a ni mai thei. Amaherawhchu, Mizoramah hian ‘tul lova sorkar sum hmanna tih tlem’ thu hi a thunawn ang hrimin thuneituten eng lai pawha an sawi rik reng erawh a tul. Hnam anga kan dinchhuahna tur kawnga pawimawh em em, heng — zirna (education), hriselna (health care) ram tana rotling dinna (infrastructure development) leh mipuite himna (law & order/security) kawng thuah chauh pawh hian sorkarin sum hman tur tam zawk a mamawh tih a lang reng. Tul lova sum khawhralna lamah in hrekin awmze nei zawka ram tana chhenfakawm tura hna thawh a nih theih nan kan ram sum leh paite hi thiam tak leh fet taka enkawl a tul a. Langtlang takin mipuite hnenah sorkarin a hmanna leh a hman dan min hriattir thei a nih chuan mipuite pawhin chhiah (tax) tam zawk pek hi a pawng a puiin kan hreh reng bik dawn em ni? A lova kan awm theih nia lang sorkar department thenkhatte hi huai deuh zawkin siksawi rem ngam phei ila, chu ngawt pawh chuan min chhawk zangkhai ang.

3) Privatisation leh Disinvestment kalpui a tul: Sawi leh sawi hnu, Mizoram sorkar hnuaia Public Sector Undertakings (PSUs) tam zawk hi chu hlawkna thar chhuak lo, ‘sum thuni nu’ an la ni reng a. PSUs tam zawkte ‘sumdawnna’ hi mimalin hlawkna nen an kalpui theih leh an kalpui mekte a ni lawi a. Hetia chawmhlawm ringawta kalpui reng hi Zoram hian eng chen tak tlin ang maw? Huaisen deuh zawkin sorkarin heng PSUs chungchangah hian ruahmanna a siam a hun ta hle. Mizoram Public Resource Management Programme (MPRMP) angin Deloitte & Touche Consulting India Pvt. Ltd. in PSUs te a zir chianna report, July 2011-a Mizoram sorkara a thehluh tawhte kha engtiang taka kalpui zui tur ni maw?

4) Eizawnna bul tan dan awlsam zawk zawn: World Bank Report-in a tarlan dan chuan ram 189 zingah India ram hi eizawnna bul tan awlsamna tehna ah 166-na a ni chauh. Report hian a sawi zel dan chuan kudam (warehouse) sa turin phalna 35 lak a ngai a, chumi lak chhung chu chawhrualin ni 168 a ni. Factory tenau din tur ringawt pawhin phalna neuh neuh tihfel nan ni tam tak a ngai zel. Maharashtra-ah chuan restaurant hawng turin phalna 38 lak phawt a tul a. Chung licence zinga thenkhatte chu hlui tawh lutuk, sap ho hunlaia mi te a ni nuk! Hetianga thil kal kual thui lutuk hian dawhkan hrang hrangah thamna kawngka a hawng zau hle thin nghe nghe. Mizo thalaite zingah sorkar hna thawh aia mahni kutke a din duh zawk mi thahnem tak an lo awm ta. Heng thalai duhawm tak takte tan hian kan ramah ngei eizawnna bul an tanna turin kawng awlsam zawk kan sial sak a ngai a, a harsa zawng leh a kual thui zawnga kalpui loh dan kan zawn a tul. Phalna pakhat pe chhuak turin sorkar hnathawkin hun leh ni a hman zat tur bituk pawh a tul hial mai thei. Tin, a hmunah hun tam tak senga kalchilh zel ngai lovin a theih chin chinah online-a kalpui pawh thil tul tak a ni.

5) Micro, Small & Medium Enterprises (MS&ME): Lo neih (agriculture) tih lohvah chuan India ramah MS&ME hi hnathawktu tamna ber a ni tawh a, mihring crore 6 chuang zetin MS&ME hmangin ei an zawng mek a ni. A hlutna zawngin sawi ta ila — India ram thil siam chhuah zinga 45% hi MS&ME hnuai atanga chhuak a ni a, India ram thil thawnchhuah (export) zinga 40% hi MS&ME hnuai atanga siam chhuah a ni a, India ram GDP 8% hi MS&ME thawh rah a ni. Kan ramah pawh sorkarin MS&ME hi tihtak lehzuala a tuipui a tul hle. Sorkar laipuiin a dah pawimawh, Mizo thalaite tana eizawnna bul tanna kawng hnaivai ni bawk MS&ME hi Mizorama kan kalpuina ah tun aia bawh nat lehzual dan a awm thei angem?

Similar Posts:

Recent Posts:

One Response to “MIZORAM BUDGET CHHEHVEL – Rochamliana”

  1. 1
    chhana Says:

    Bengvarthlak hle mai.

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.