mi(sual).com

- Sangzuala Hmar
Extract from LUNGLEN JUNE ISSUE

Thlasik boruak vawt tuk mai chuan Aizawl chhuahlam pawh ala tuam a, ni lum ai a nawm lai tak a ni. Zan lama dai tla te chuan thlasik khaw vawtin hnim ala hmeh hlum loh tlemte te chu a ti huh kiang a, zing ni chhuakin a rawn chhun fuh rualin an tle sep sep a. Ruam thuk deuh laite chu tiau chhumin a bawh chek a. Tlangnuam tlang sang lai bera Roman Catholic missionary leh rawngbawltu hmasate’na an lo din St. Paul’s High School pawh chu ni chhuak tan tir chuan a chhun ve tan tawh.

Sikul kai hi engtiklai mahin ka phur ngai lo, Tlangnuam tlang chhip pana Chhinga Veng thlang atanga nitin mai kal chu thil nuam tak a ni ngai lo. Zing kar ka nei hman meuh lo, thawh rual ruala insiam a ngai a, chutiang chuan kum ruk zet kum khata ni 365 zahve aia tam chu ka nitin nun hman tan dan a ni.

Naupang dangte tan chuan sikul kai chu a nuam a ni thei, an hmel te a keu deuh a, high school romance tem vir tawhte tan phei chuan sikul chu Vanram tlafual tluk zetin a nuam ang tih pawh ka ring. Mahse mahni pawlpui mipa ngam pawh nei ngai lo khawpa a te ber pawl ni ngar ngar, sakhmel ve lah chu rualpuite star chi ni der bawk si lo, lehkha thiam theih lamah lah, pawl sawn ve hram hram; chutiang rawlthar tan chuan sikul nuam han tih viau mai chu thil harsa tak a ni, Home work thiam lo ngun pawl la nih leh nghal ngat phei chuan!

Mary Mount atanga middle sikul zir tan chuan St. Paul’s High School kai zawm chu thil harsa em em a ni lo, Kohhran khat enkawlna hnuaia awm ve ve an nih avangin an induhsak ve a, thiam em em vang pawh ni lovin St. Paul’s High School chu ka kai chho ve ta a ni.

February thla tir lam a ni a, Tlangnuam tlang chhipa sikul chu ala vawt kher mai, high school danga insawn ka dil ngial hnua ka pa in min phalsak loh avangin St. Paul’s ah chuan zirna ka chhunzawm ve leh ta a, thil thar em em beisei tur ka nei chuang lo, a ngaite bawkin puithiam inserhhrangte’n strict em emin lehkha min zirtir leh ang tihte chu kum sarih chuan lo hre tawh ka nih avangin ka chiang kher asin.

Class VIII D, sikul building-a a chhawng chung ber, kil berah chuan zirlai 66 zet kan thu dal a, Mary Mount atanga kal chho kan tam bawk a, ka mikhual lo kher mai. Newcomer vek e tilo chuan Mary Mount chhuak ho chu kan inti tatu angreng hle a, sikul dang atanga lo kalte chuan engah teh vak min ngai bik lem hlei lova.

A ni khatna a ni a, zirlai inhmelhriat tawnna leh zirtirtute inhmelhriattirna bak eng vak kan ti lo, kan ri nawk nawk a, kan bang dawn chu a ni ta der mai. Ban dawna Lal |awngtaina kan sawi tur mahni thuthmun atanga kan dinchhuah lai tak chuan ka thlang lama tleirawl hang lam deuh, ngaihno bei em em ka hmuh chuan ka rilru zawng zawng a la peng a, tawngtai laia menruk em chu ka hreh si, “For Thine is the Kingdom…” kan tih lai velte chuan chu tleirawl hmel hmuh leh chak chuan ka za zek zek tawh.

A sam dum sei tak mai chuan a mawng a hawlh pha thuak thuak tih chiang takin ka la hria, Lal |awngtaina kan sawi zawh ruala a thiannu, an thutna tlar hnunga thu a biak paha a nui saih saihte chu a hlui thei ngai tawh lovang. A nuih zawnga a biangsum, a hmel mawina belhchhahtu lo khuar kak kak maite chu hmuhnawm tling a ni.

In herrem pah chuan a kawrlum hringduk, a ban hmawra a senduk leh a enga tial chu a thing pharh a, a inthawlh a, a sam dum sei mawi em em mai a kawrlumin a khuh a phawrh chhuah paha an thle nghiai nghiai mate chuan lairil a fan ka ti lo thei lo.

Chumi ni atang chuan hma taka sikul thlen ka nghakhlel ta em em mai. Hma taka sikul thlen a, kan pawlpui tleirawl ngaihno bei tak kha hma takah a thleng thin kha hmuh ka chak a ni. Sikul kai tura phur em ema ka insiam thinte kha diary-ah ka ziak hauh lo, mahse theihnghilh thei ka ni tawh lo.

Ngaihzawng neih chak em emna chhan ka nei ngai lo, mahse ‘C’ ka tawn ni atang hian ngaihzawng neih chu ka chak ve ta.

Sikul thleng hma ber pawl kan nih dun tak fo avangin kan inhmelhriat ta hle a, mahse sikul thlen tirha in nuih sak bak engmah kan inkarah a awm thei lo. Chu chu ka duh tawk phal si lo, a bak ka mamawh a, he ka ngaihzawn ‘C’ hian engemaw min pe se tih chu ka ngaihtuahnaa thi ngai lo a ni.

Amaha awm engkim mai chu ka ta ni se ka duh a, ka thiam ang tawka ka ‘star’ zia hrilh ka duh, mahse… Engtinnge ka sawi ang? Enge ka sawi ang? Engtinnge min lo chhan ang? Min duh lo se a zahthlak dawn si… Engkim mai chu a vai ruai vek mai hian ka hria.

A thian kawmngeih em em mai chu ka kawmngeih ve ta ngawt a, tleirawl inngaizawng turte’n an tih thin dan pawh ka hria. “Min lo sawi sak, ka star a nia” tih mai kha a ni, mahse a thiannu bulah pawh chuan kei chuan engmah ka sawi ngam chuang lo.

Ka tawn ang hi ka rualpui dangte pawhin an tawn ve ngei ka ring. A awm ka tihpui ngawih ngawih, kum 14 a upa ka ni a, a ni pawh kum 14 a ni, hetiang rual tan chuan mipa leh hmeichhia inkara thil awm thei nia kan hriat chu kan hriatthiam phak bak ala ni tlat alawm.

Mahse, inzir tantirh hunlai a ni. |hiante chuan an ‘star’ ruk deuhte chu an thiante kaltlangin an han ‘bem’ a, high school romance chu a takin an hmang tan chu a ni der tawh. Tiffin ei pahin an inkawm a, sikul banah Kulikawn thlengin an inzui a, an tan chuan nun a kim ngawih ngawih bik hian ka hre thin.

Ka vei a, ka ngaihtuahna ata ka la sawn thei lo, mahse chu tleirawl hnenah chuan engmah ka sawi ngam si lo. A hmelthatna chuan min ti zam a, a duhawmna ka hmuhin ka insit a, ka duh ‘over’ avangin vawikhat ka lam hawia a nuih seih ringawt pawhin kar khat ka hlim! A tan chuan a pawlpui pakhat a nuih a ni mai a, a ni tan engmah a ni lo, mahse kei chuan ka hlimpui a, ka uanpui si. Ka hlimna tawk min pek alo liam tiin ka duh a ni tih ka hriattir a, min hnawl si chuan chu’ng hlimna ka neih thin te chu ka chan dawn si.

In lama kan u pakhatin C Lalrinmawia hla a ngaihthlak ngun em em, mawi a tihna chhan ka hriatthiam theih loh chu a takin ka tawng ve ta chu a lo ni reng tawh…
“Tinkim dawn chang ni hian lungrukah
Thinlai khamtu leng tleitiri
hmangaih thu di nemte’n hlan ka nuam…”

A chang chuan he hla hi ka phuah emaw ka ti fo, hla mawi tih tam tak ka nei a, ka phuah ni se aw tia han ngaihtuah hi ka nei ngai hran lo, mahse Di Chambawihpuii kher hi chu ka phuah nise ka ti ngawih ngawih thin.
‘C’ chu ka vei a, ka ngaihtuahnaah engtiklai pawhin a awm ka ti lo thei lo. Ka duh a ni tih chu hriattir mai ila tiin ka rilru ka ti huaisen thin, mahse a hmel ka hmuh rual rualin huaisenna ka lo sawmkhawm ve tawh zawng zawng chu a bo a, a ral a, kam khat leka min biak pawh ka tan hlimna a ni leh si thin, a thiante nena an titi a, hlim em em maia a nui laite chu ka thlir reng a, a hlimna chu ka tan lawmna a ni. Mahse ka “Di Chambawihpuii” hian a hre si lo. Hriattir ka duh a ni, mahse C. Lalrinmawia’n Di Chambawihpuii” hnen atanga chhanna a dawn a hlauh ang bawk kha kei chuan ka hlau a ni:
“… Mahse biahzai nemte’n min chhang lo hian maw
Sirah min hnawl ka hlau leh si…”

Mahse ka beisei lo phal ngang si lo, ka duh ngawih ngawih si, ka beiseina hmu tur chuan ka hriattir a ngai a, chutih rualin ka hriattir ngam si lo, beisei tur awm lo chu ka beisei ta zel a…
“A riang lunglawm ve nan maw biahthu di min hlan mai se maw
Aw Di Chambawihpuii’n…”

Pawlpui a ni a, kum chanve a liam a, a ni pawhin engemaw ti tak hi chuan min ngaina ve riau ni hian ka hre thin, mahse kan inkara engemaw awm thei chu sawi chhuah a, hriatchhuah a ngai a, amaha rawn chhuak ngawt thei a ni si lo. Kan inkawm a, kan inngaina a ni tih chu chiang takin ka hria.

High School kum thum kan kai chhung chuan a ni pawhin ngaihzawng a neih ka hre hauh lo, kei pawhin a tum pawh ka tum chhin bik lo. Kan inkara inngainatna danglam tak awm chu kan hria ni hian ka hria. Ka ngainat angin min ngaina em tih erawh ka hre ta reng reng lo. “Sirah min hnawl ka hlau leh si” tih chu High School kum thum ka kal chhunga ka thunawn a ni a, “A riang lunglawm ve nan maw biahthu di min hlan mai se maw” tih chu ka duhthusam kumkhua a ni ta.
Ngaihzawng ka nei a, ka ngaihzawng chuan min ngaizawng em tih chu ka zawhna zawh ngam loh a ni. Ka ngaihzawng chu ka duh em em a, mahse ka ngaihzawng chuan min duh ve em tih chu chhanna ka dawn loh a ni. High School kum thum ka kai chhung chuan chhanna ka dawng lo, ka zawh ngam ngang loh vang a ni.

THE MIDTRO’
Kum ruk zet a liam tawh. Di Chambawihpuii, ‘C’ chu engemaw chang chuan ka la ngaihtuah chhuak ve fo thin. ‘C’ ka ngaihtuah chhuah chang apiangin ka mipa lohzia ka hrechhuak a, ka nep luatah ka hmangaih ber ka chan tiin keimah leh keimah ka indeu a, ka inhaw hluah hluah thin. A chanchin pawh ka hre zui tawh lo, SMS chhuah hma a ni miau a, a tihngaihna awm tlat hek lo. Chu mai bakah high School kan kal tawp lam khan section hranah kan awm a, Matric exam kum a ni bawk nen kan inbe tam lo hle a, exam zawh hnuah inbiak zui ngaihna vak a awm ta bawk si lova, ‘C’ chu ka chan ta a ni. Kan thiannu pakhat chuan New Delhi lamah lehkha zirin a awm tih min hrilh a, tum khat chu biak pawh tumin ka bei ngial a, mahse ka hlawhtling ta lo. A nuih zawnga a biangsum khuar kak kak te chu mitthlaah a thi ngai lova, a sam dum ngil sei em em mai thliin a chhem zawnga leng siau siau thinte chu theihnghilh phal rual lohva thil mawi a ni ta zel thung a.
|hiante nena han zaikhawm changa “Di Chambawihpuii” sak laia lo sa uang deuh thinte khak sek bak chu ‘C’ tana tih theih a awm meuh tawh lo.

THE OUTRO’
October thla en zan a ni a, thiannu huau huau ngaina deuh tak pakhat chuan thla eng lawm turin min sawmkhawm a, hun zangkhai tak hmang turin ka inbuatsaih ve sauh sauh a.
Room thim deuh ruihah chuan lamrem rimawi a thum dum dum a, a hunlaia lamrem rimawi lar zet mai Ace of Base hla “All That She Wants” chu pindan chhungah chuan a ri tluk tluk a, inngaina em em maia tu dang mah thlalhlel bik lova insi rial riala lamte chuan min ngaihsak lo kher mai.

“E… ilo thleng maw, lokal rawh… blah blah blah…” Min lo dawngsawng thiam khawp mai, mahse a tu ate mai pawh chu mahni buai buaiin an buai tawh a, khatih hunlai khan ‘ck’ tawngkam ala chhuak lo, mahse an ‘ck’ viau tawh hlawm a ni. “Lo kal rawh, rawn lam ve rawh, sawtah sawn chu mite pawh chu an awm…” tih thawm karah chuan pindan ‘hot’ tawh tak chu ka lut a. Mi sawmhnih thum rual lo awm tawhsa te chuan thla eng lam an ngaihtuah der lo. Rimawi thum dum dum mai rema mawng then darh darha han suk ve mai chu thil tih awm tak a nih laiin pa intih engemaw tum tih takah tukverh lam ka pan a, thla eng chu in la ‘romantic poet’ lutuk hian thawm bengchheng tak karah chuan ka thlir ta reng a.
“Chhawrloh Thlapui” tia Ch Malsawma’n hla a siamte chu ka hrechhuak a, ngaihtuah em em nei lem lo chuan ka thuthmun atang chuan thla eng chu ka thlir reng a. Pindan chhung thawm a that em avangin mahni kianga thute pawh kan be hlei thei lo chu a ni ber. Mahse kawngkapui lehlama hmeichhe inkohna thawm chu ka bengah fiah em em maiin a rawn ri ta. ‘C’ an ko a ni tih ka hria. Eng dang mah ka ngaihtuah thei ta lo, a hma ang bawkin ka rilru a tawt a, ka duhzia leh ka hmangaihzia hrilh mai duhna chuan ka rilru a kap leh ta nghal a. Bengah fiah em em maiin C Lalrinmawia aw a ri nghal bawk…

“I Sakhming mawi ka thinlai khamtu
A riang lungmawl ka tan reng hian e
An lo chawi le i chun leh zua te’n…”
tih chu a dik leh ta viau mai. A hminga a thiante an kohna ri ringawt pawh chu ka tan thawm mawi em em a tling.

Ka va hawi nghal thuai a, ‘C’ chuan a pian mawi tak ti langfiah zual turin jeans mar deuh tang a tlang arh lam deuh a ha a, boot chhuat chhah deuh uar lai kha a ni a, a incheina chu a ‘in’ tawk khawp mai. Top dum, a ban hmawr arh kaw deuh siar siar a ha tih pawh chiang takin ka va hmu thei. Ka mitthlaa a landan thin pawnfen hringduk leh kamis var ha ‘C’ chu a tha ber thin emaw ka ti a, mahse hemi zan hi chuan tehkhin tur ka hre lo, amah chu amah a ni a, a incheina chu thildang nena tehkhin phakah ka ngai lo.

Ngawi rengin chu nula chu ka thlir a, a nuih zawnga a biangsum khuar kak kak maite chu ka tan thil thar a ni awzawng lo, mahse a mawi zual bik riauvin ka hre tlat si, a sam dum sei takte chu alo la khawih danglam hauh lo, a nuih zawnga a mit chhing diar diar thinte pawh chu ala danglam lo, make-up hmangin a hma aiin a chei hnum tha zawk e tih mai loh chu!

A mit a len kual vel a, a vei lam sir tukverh bula ding chu a ni pawh chuan mi thar a ni lo tih a hre nghal thuai niin ka hria. A thiante a be kual thuak thuak a, min rawn pan ta.
Rilru put hmang leh ngaihtuahna ti danglam chuk chuk khawpa min hneh hi ‘C’ lo hi ka lo la tawng lo tih ka hrechhuak nghal a. Ka awmna lam pana a rawn kal lai chuan kei chu ka zam a, ka buai der tawh. Zanin hi a hun chu a ni e, Khuanu hian hun tha zawk min pe leh a nih hi tiin ka rilru ka tih huaisen ka tum a, ka ngaihtuahnaah thla eng lam reng reng engmah a lang tawh lo.

A kut a rawn phar chhuak a, ka hmingin min ko a, min chibai a… a kut mam tak leh lum vang vang mai chu a vawikhatna atan ka hum ve ta, kumkhuaa thlah tawh lova hum ka duh.
“… Mahse biahzai nemte’n min chhang lo hian maw
Sirah min hnawl ka hlau leh si…”
tih bawk chu ka thunawn a ni leh ta. a bak tih theih leh tih ngam ka nei lo.

A thian, a pawlpui thin, a sikul kaipui thin ka ni, a bak a engmah ka ni lo. Mahse ka tan chuan ‘C’ chu engkim a ni.
Zangkhai zet maiin “Hawh lam ve ang” tih pahin ka kut a la a, aw aih sawi hman hauh lovin lamtual lam chu kan pan dun ta a.
Lamrem rimawi pawh a thum nawn dawt dawt tawh lo, a hunlaia kan rualpui hmeichhiate’n an duh em em Backstreet Boys hla, kei ngei pawhin ka ngainat em em “Spanish Eyes” chu a ri ruai ruai a, a hla thu leh engkim mai chuan ‘C’ nena kan inkuah chu a hrilhfiah kim dap hian ka hria…
“Here we are
In the arms of one another
And we still go on searching for each other
Knowing that hate is wrong
And love is right
For us tonight
When I look into your Spanish eyes
I know the reason why I am alive
And the world is so beautiful tonight …”
“Spanish Eyes” chu chang 12 leh a thunawn nei nise, vawi thum nawn ila ka ti kher asin. Ka awmah chuan zei em em maiin a bei a, a taksa lum ham ham mai chuan min si a, ka kuah hnai lo phal si lo, a buai pawh ka buai phah kher mai!
“… I loved you from a distance
Thought I couldn’t reach that far
I can’t believe how close that we are
When I look into your Spanish eyes
I know the reason why I am alive
And the world is so beautiful tonight …”
tih ruala rimawi a chuai raih raih rual chuan ‘C’ pawh chu ka thlah a ngai ta si, kan lamrem rimawi chu a tawi lu deuh chu a ni.

A kut ka vawnlai chu ka thlah phal tawh lo, a ni pawhin nghet takin min vuan a, ka huaisenna zawng zawng ka sawmkhawm a, a hmaa ka awmna, tukverh dep lamah chuan ka kai phei a, thla eng no mawi em em mai chuan kan awmna chu a rawn chhun phat a, thla engin a hmai veilam chu a chhun paw phat a, ka lam hawiin chiang em emin ka mitah min en a, chutih lai tak chuan hlauhna ka neih thin…
“… Mahse biahzai nemte’n min chhang lo hian maw
Sirah min hnawl ka hlau leh si…”
tih chu hlauh tur a awm tawh lo, biahzai nemte a min chhan ka beisei tawh lo, ka duh tawh bawk hek lo, tawngka ni lova chhanna dawn ka beisei a, ‘C’ chu ka kuai dak a, “Chhawrloh Thlapui” chu Chhawrthlapui ah kan chantir dun ta a.

Kan high school kal lai chanchin kan sawi a, a kianga awm nuam ka ti em tih ka inzawt tawh lo, ka kianga awm chu nuam a ti ve hle niin ka hria.
Kan hun neih tlemte chuan min liamsan a tul ta si, hreh tak chungin a ni leh kei inkarah chuan ‘kan’ a awm a rem tawh lo tih min hrilh a tul ta si. Mahse ‘C’ chuan “Biahzai nemte’n” min chhang lo mah se biahthu in a sawi theih piah lam chu min hlan a ni.

Ui tak chungin ka hmangaih chu ka thlah a, kan lamna hla tawpna tlar
“… I loved you from a distance
Thought I couldn’t reach that far
I can’t believe how close that we are
When I look into your Spanish eyes
I know the reason why I am alive
And the world is so beautiful tonight …”
chu ka ngaihtuah chhuak leh a, ka thunawn fo thin
“… Mahse biahzai nemte’n min chhang lo hian maw
Sirah min hnawl ka hlau leh si
A riang lunglawm ve nan maw biahthu di min hlan mai se maw
Aw Di Chambawihpuii’n…”
chu ka ngaihtuahnaah a ngai bawkin a lo let leh a. “Di Chambawihpuii” ka hriat chuan ka rilru zawng zawng a luah khat thin a ni tih chu vawiin ni thlengin a hre ta lo reng reng a ni!

Similar Posts:

• Elvis : The untold story
• Zirtirtu Faktlak A Ni Em??
• World Cup vangin sikul tan hun sawn
• ZU nge ZAWLAIDI
• Nang i ngawih tlat si chuan…!!

Recent Posts:

• Ka lawm e, Mi(sual)-nu!
• MIZORAM SUM LEH PAI DINHMUN IN HMA A SAWN NASA
• ZoRO Press Release
• MIZO KRISTIAN MARTAR THENKHAT TE
• BEIDAWNG SUH

This entry was posted on Monday, June 16th, 2008 at 12:12 pm and is filed under More than words. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.