Aizawl khawpui chawmtu Tui Supply System

November 23rd, 2011 5:00 pm by lushai_er

- K.Sangkhuma S.D.O(Rtd.)

[Source: MCPA Annual Magazine 2002]

Aizawl khawpui tana water supply system hmasa ber, sap ho siam kum 1900 atanga van tla ruah tui dawng tura 1200 lakhs gallons dawng tuikhuah chu tun thlenga PHED-in chei tha a an hman Tuikhuahtlang a mi khi a ni. Tin, kum 1951-53 inkar khan Laipuitlangah ruah tui dawng turin tuikhuah lian pahnih 600 lakhs gallons leh 1200 lakhs gallons dawng a ni  leh a. (Imperial gallon = 4.546 litres)

Heng tuikhuah atang hian Sawrkar hnathawk leh mi pawimawh zualte tui pek an ni. Tin, Mizoram buai hma deuh khan Aizawl hmar lamah hian mi thenkhat ten Company lui kan tih mai chu an siam a, chuta tang chuan Tlawng tui Sairang atangin tui sem tur motor lianin an chawi a. A lo rei deuh hnu phei chuan mipui pawhin tin 2 diat diatin an dawng ve tan ta nghe nghe.

PHE Deptt. hi a lo din tanna chu July 16, 1963 ah khan a ni a. Assamah pawh khan PHED hi kum 1956 a bul tan chauh a ni. Chutih laia Mizo Dist. PHE chu tun a Karimganj Sub Division hnuaiah a awm a, 1961-ah Aizawl khawpui tan water supply ruahman turin survey tan a ni. Chite lui leh Tlawng lui an survey hnuah Tlawng lui chu Aizawl chawm nan pump turin estimate siam a lo ni ta a ni.

Assam Sawrkar chuan Aizawlah Division 1, Sub Division 2 awm turin a sanction ta a, (Vide Letter No. TAW/PW/26/60 Dt.2/11/1963) Aizawl Div. thar chu Er. P.Arunachalam (RIP) chuan july 15, 1963 khan a rawn hawng ta a ni. Sub Division 2 a thawk tur pawh rawn tirh nghal a ni a, pakhat zawk chu Er.Mahdhab Das, Aizawl Water Supply  bik atan leh Er. Kherrot Baruah chu Rural Water Supply atan a tih a ni bawk. An vai hian Zarkawtah mi in office atan luahin  an awm nghal a ni.

Kum 1961 Census khan Aizawlah mihring 17,057 lai an lo tling ta a. Mipui lo pung zel tur hisapin Tlawng leh Reiek kai atangin tui pump chhuah an lo tan ta a. Hma lak char char a ni a, Tlawng panna kawng pawh Truck Road atan a survey a ni. Mahse, engkim a kal tluan that hle laiin kan ram buaina in min rawn nan tak avangin hna kal lai zawng zawng chu tih sukuk a lo ni ta. Boruak a lo that leh deuh hnu pawhin beisei angin hna a kal ta lo a ni.

Kum 1970 kum tirah chuan heti hi a ni a, Aizawl Water Spply Scheme kum 2 chhunga ti puitling turin Assam PHED Minister Pu Magjar-a chuan Er. Clement Lalrema, SDO, PHE Shillong chu Aizawlah a rawn tir ta a, ama ho chuan he hna hi chak takin kan thawk thei ta a ni.Estimate siam tha in tih danglam a ni bawk. Tin, 6 inches dia. G.I main line phum pawh chak taka kal pui a ni. Heta thawktu chu P.P.John, tuna Khatla Veng a mi hi a ni. Tin, kum 1971 chhiarpuiah chuan Aizawl mihring 31,740 lai an lo tling ta a. Hemi kum thalah tui namen lovin a harsa a ni. Truck a tuisem lah mipui tan eng tham mah a ni si lo, Aizawl mihring kan buai hle a ni. Aizawl mipui tam zawk chu kan khawsa tawk tawk a ni ber.

Mipui an changkang sawtin an lo fing ve tial tial a, tui harsat thuah a changtu PHED mawhchhiatna chang an hreta tawlh tawlh a, lusun khawhar lenpuina hmuna pa ho ti ti pawn PHED tui pump chhuah theih loh thu chu an hre bel khawp mai. Pa fiamthu duh deuh phei chuan, “America lah Thla-ah an inkap kai tawh, keini PHE ve hi chuan Tlawng tui pawh Aizawlah an la pump chhuak ve thei lo a nih hi,” te an lo ti bawk a. He Departmenta thawk, an sira lo thu ve reng tan chuan a chiang tawk hle in beng pawh a tlai duh al al hle thin.

Chutichuan, Mizoram UT dinhmun a hlan kai hlim 1972 April thla laihawl velah chuan le Aizawl Water Supply hmasa ber chu a lo hlawhtling ta a. PHE hnathawktute pawh an rim thin hle, hna tul a nasat em avangin hnathawkin an tlaivar fo a ni. Tui lo thlen chin zelah a kal zel theih lohna siamin pump chhuah hna chu nitin mai hi thawhtanni leh thawhlehni hi a ni reng mai. Chawlhni reng a awm lo. Chumi hlawhtlin atang chuan a theih ang angin mipuite tui pek a lo ni ta zel a, hemi bakah Aizawl hmar lama company lui pawh compensation pe in Laipuitlang Tuikhuahah pump chhawna hmun 4-ah siamin lak a ni ta bawk a.

Kum 1981 Census khan Aizawl mihring 78,267 lai an lo tling ta a, tui lam namen lovin a lo harsa a, motor-a tui sem lah chu a hautakin mi zawng zawng a pek theih si loh a, Aizawl tuikhurin min chawm zo bawk si lo, tuk tin zing dar 2 vel atang hian veng tinah tui chawi kal tur tin inkhak ri chatlak lovin a awm a ni. A nei deuhvin motor-a tui chawi an lei a, a rethei deuh chuan chaw chhumna leh in tur tak ngial pawh kan nei zo lo a ni ber e. Hei hian he thu lo ziak  hi a ti fiahin min hriat chhuah tir zawk nghe nghe a, kum 1942 thal laia Sawrkar Circular-ah chuan, “Lushai Hills-ah tumah kal loh tur, tui in tur a awm lo,” tih hi a chuang tel.

[Kan rek bung tawh mai ang e, tui chungchang hi sawi tam angai khawp mai. Tunlai thangthar ten tui renchem hi kan zir nawn fo a ngai. Tin, rain water harvest hi kan ngaih pawimawh a tha khawp mai. Thuneitute hian mandatory-ah puang thei nghe nghe se a tha khawp ang! Post khat tawh bawk a sawi luai luai ang aw...]

Similar Posts:

Recent Posts:

46 Responses to “Aizawl khawpui chawmtu Tui Supply System”

  1. 1
    lr hlonchhing Says:

    Va bengvar thlak leh dawn ve aw….

    Report this comment

  2. 2
    Sony Says:

    “1942 thal laia Sawrkar Circular-ah chuan, “Lushai Hills-ah tumah kal loh tur, tui in tur a awm lo,”
    2011 thal laiin Aizawl ah kal rawh. ZU in tur a tam. The ‘wettest dry state’ an ti

    Report this comment

  3. 3
    roseparvul Says:

    Tui hi a lo tui ber mai :-S :-[

    Report this comment

  4. 4
    Thangchhuahpa Says:

    . first ve teh tlat em aw…. :-O reh bunna khi ka like zual.. (Y)

    Report this comment

  5. 5
    roseparvul Says:

    Paws tha lutuk

    Tuikang nghah romance te pawh a awm ve duah phah ta reng a ni :D :D

    Tuikang nghah chhuah in nei hial hlawm lo maw? :p :p (L)

    Report this comment

  6. 6
    Thangchhuahpa Says:

    first leh lo … :-( zak rilru chungin … ;-) ;-) BSNL ho vang vek shaaalaa :-( :-(

    Report this comment

  7. 7
    sheldon Says:

    La hriat loh kan hriatbelh leh ta (Y)

    Riltam in a thih theihloh a, tuihal chuan a thih theih. Tui hi a pawimawh em em tihna.

    Report this comment

  8. 8
    lr hlonchhing Says:

    @Thangchhuahpa: Ka fel lohna leh sualna ang ang hian min ngai dam rawh… Post lehah chuan ka kian dawn lutuk che. :-P

    Informative khawp mai.

    Report this comment

  9. 9
    boihapa Says:

    A bengvarthlak e. 1961 velah chuan Chite lui an lo survey ve ut ut mai ni awm tak a nia! Kan tunlai Mizoram khawvel atanga han thlir kir leh chuan, awihawm loh khawpin a ualau zo ta si a. Kum 1983-a Brig. T. Sailo-in GAWSS Phase 1 a hawn tum khan ka zu kal ve nghe nghe asin maw tak le.

    Report this comment

  10. 10
    Amaria.vch Says:

    PHE Department atangin thla khatah vawi 4 vel tui supply kan hmu tlangpui a, tui monthly rental Rs. 100 bawr vel kan chawi bawk. A tha thawkhat viau chuan ka hria. Mahse, mahse tui tihthianghlim nan bleaching powder an la hmang em ni, rangva tuizem hi a ei pawp duh hle ringawt mai a nih hi. Bleaching powder hi mihring ei leh in atan hian a him tawk reng reng em, tihte pawh hi hriat chian a chakawm ngawt mai.

    Report this comment

  11. 11
    Chhuaklinga Says:

    Post ngaihnawmin a bengvarthlak e. Mahse i inthlahrung mah mah a nih khi, rek bung duh mah ta che. :)
    tren tren.

    Report this comment

  12. 12
    PKfanai Says:

    Tlangchhipa khua kan din tlat zel hian thing, tui leh chak engkim min chhoh lak tir a, a hahthlak a ni Aruachalah chuan, Luipui a tanga hla vaklo, Tlangpang hmun rem laiah khua an din thin a, tui hi pump ngai lovin an chhuk lak thei deuh vek a ni.
    Aizawl khawpui mihring pun chak dan a hriat theih a, atha phian mai.

    Report this comment

  13. 13
    Sadbutt Says:

    Post tha tak a ni…. Kan ram ah hian ruahtui hi tla tam viau angin lang mahse tlang ram awih panga awm kan nih avangin a luang ral zung zung a, fur ah tui hawk a luang dul dul a, thal ah tui kang kan nghak leh thup mai a ni…A dawn khawlna lam ah hian kan than harh a hun khawp mai. Central pawh hian hetiang lam hawi scheme lian tak tak, tunah hian Deptt. thenkhat chuan an kalpui in ka hria. Tui chungchanga kan president hlui Abdul Kalama hmathlir kha min ti hre chhuak.

    Report this comment

  14. 14
    H.Vangchhia Says:

    Avan bengvar thlak teh hrep vele hairehai (Y)

    Report this comment

  15. 15
    buh-duha Says:

    Duh aiin i rek bung hma ka ti. A system tak pawh kan thleng hman hlei nem. Document atan lo post chhunzawm teha, a bengvarthlak khawp mai.

    Report this comment

  16. 16
    Aryan Says:

    Chite lui te chu lak tlak loh tawp ang, aizawl chhuahlam zawng zawng bal leh spetic tank sah na trawp luan khawmna ania, chakai pawh an awm duh tawh hlei nem. Tlawng erawh chu reiek kai lamah chuan Aizawl bal thli a luanglut hman lo anga a zia deuh ang chu.

    (&)

    Report this comment

  17. 17
    Soberboy Says:

    POST tha lutuk a ni tlat (Y)

    Report this comment

  18. 18
    lrpa Says:

    PPjohn, clement lalrema tih hming ka hmuh kawp khian a nuihzat thlak ve reuh! :-P :-[ Aryana hriat chi haha

    Report this comment

  19. 19
    PKfanai Says:

    Aizawl khawpuia mihring pn chak dan hi a namai lo viau mai a, a awl hi han dah khat dawn teh u:
    1961 = 17,057
    1971 = 31,740
    1981 = 78,267
    1991 = ?
    2001 = 256,399
    2011 = ?

    Report this comment

  20. 20
    lrpa Says:

    19. PKfanai, Ni reng e, kan tlem kan tlem an ti vel reng hlawm a, 4 lakhs chu kan tling ve tawh hial ang.

    Report this comment

  21. 21
    sheldon Says:

    @lrpa, hmanni post pakhat ‘Engtinnge kan lo pun chak theih ang?’ tih emaw ni ah khan kan inhnial fiam hlawm a. Mizo te hi kan tlem lo, kan ram habitable area nen a teh chuan. Kan bit lutuk tawh.

    OT loh nan : Chuvangin tui kan mamawh pawh a tam tawh a, VIP lo chuan tunlai in tui kan hmu regular lo.

    Report this comment

  22. 22
    century child Says:

    (Y)

    Report this comment

  23. 23
    lrpa Says:

    21 @Sheldon, a dik chiah (Y), vai ho leh burmese citizen nen phei chuan kan tam mah mah tawh mawle..

    Report this comment

  24. 24
    H.Vangchhia Says:

    #21 leh #23, Aizawl chhungah chuan ani reng ang chu. Hmun zauh aiin in ekchhebeng kan thlang alawm le. Politician/VC ten vantlang ram an thet reng mai hian khua zauh a harsat phah niin ka hria. Ram awl, khaw zauh theihna tur pawh mimal ram a ni vek tawh tlat. Revenue danah, “sawrkar-in a mamawh chuan mimal ram a hmang thei,” tih ang deuh a awm em kha? A awm anih chuan chutiang dan hmang chuan khawpui zauh nan milian ho ram hi thetdarh vek sela a ni mai alawm. (Y)

    Report this comment

  25. 25
    lushai_er Says:

    Hei post a lo chhuak der mai, kan va in ring hman lo ve….lrpa khan lo vil teh se, TUI a phel thiam bawk a :-) Ka haw a hun tawh tlat mai, in lamah online hman kan tum dawn nia.

    Report this comment

  26. 26
    lrpa Says:

    24. Pu Hv, kei chu Sihhmui vel khu ka duhtawk a. Man neilo a ram hralh duh i hriat tak mial chuan min lo hrilh dawn nia :-D
    Aizawl a ofis buru deuh deuh hi thensawm se, Saihaahte, Marparaah te, sakawrdaiah te, Chakma khuaah te dah se, staff lakbelh lo pawn an in daih tho ang haha.
    MLA te pawh hi mahni bial ah tawm kawk hlawm se.. :-) Lushai-er a min phut angin ka vil e. comment 15 zelah ka khaikhawm zel ang

    Report this comment

  27. 27
    sheldon Says:

    @Pu Hv, ngawi teh, Aizawl ah hi chuan kan bit tehmeuh mai. Mizoram pum anga chhut paw’n kan bit tawh ania. Statistic thar ber chu ka hrelo a, Sq.Km 1 a mi 45 vel awm zel ang kan ni tawh. Canada & Australia te 5. Chu pawh kan ram pumpui area (habitable & unhabitable) atanga chhut in.

    Report this comment

  28. 28
    H.Vangchhia Says:

    sheldon, alo van mak tawh em em ve :-S

    OT
    lrp lushai_er rawn phawrh takah chuan, tui phel (hydrogen lak chhuah) dan in thiam thar kha :P tun hmaa an tih theih aia tlawm anih chuan nuclear power hi thlak daih sela ka ti ngawt mai. ;)
    Hydrogen bomb siam ila nuclear bomb aiin a thawk na dawn asin :D hairehai

    Report this comment

  29. 29
    sheldon Says:

    Pu Hv, chu chu a lawm. USA ah i awm rei lutuk tawh a, mizo te hi kan la tlem emaw i ti anih kha :-D I awmna ram kha Sq.Km 1 ah mi 30 in chuang vel em(chianglo).

    Report this comment

  30. 30
    kiddo Says:

    A bengvar thlak e.. Hei ai hian tui hi awlsam deuh se chuan Aizawl khawpui hi nuam tak tur chu a ni. Tui chawi ngai thin hi ninawm pha tlat.. :-(

    Report this comment

  31. 31
    H.Vangchhia Says:

    sheldon #29

    U.S. Average: 87.4 inhabitants per square mile (33.7 /km2)

    State of Maryland: 594.8 inhabitants per square mile (229.7 /km2). Leh daih si a :)
    https://en.wikipedia.org/wiki/L.....on_density

    Report this comment

  32. 32
    Chhuaklinga Says:

    Ku pk-a@19, an chhan dan che khi ka duh tawk chiah lo. Google ve ngei a(h). :p

    Population of Aizawl city is 291822 as per official census report for 2011 . Aizawl city is situated in Mizoram State/UT. https://www.census2011.co.in/census/city/18...
    The population density of Mizoram at 2011 Census is 52 persons per sq km
    ationindia.wordpress.com/2011/…

    tren tren.

    Report this comment

  33. 33
    sheldon Says:

    Pu HV, Maryland State chauh ni lovin whole USA, 594 em em chu in ni bik nang. USA ang ah pawh in inhnawh ve tut bawk tho anih chu :-D Mahreng reng se USA leh Mizoram te chu kawng engkimah kan inthlau rem rem e. Lo bit ta deuh pawh ni ula Mizoram nen tehkhin chi loh (H)

    Huiha…leilungin a punbelh silo a, ram tamtakah death rate aiin birth rate a sang zawk si. Kan OT ta mah mah.

    Report this comment

  34. 34
    sheldon Says:

    Khi le Chhuaklinga’n a rawn google chhuak e. Mizoram chu 52 daih zu ni zawk a, ka sawi aiin a sang :-O USA population per Sq. Km pawh chu han google chhuak leh teh u

    tren tren

    Report this comment

  35. 35
    ctru Says:

    @lushai_er: Rain Water Harvesting lam hi han sawi uar deuh teh u… a belh fakawm viau a nia

    Kan naupan laiin Aizawl tui supply lakna zem tir lam, tlawng lui kam (Dihmunzawl?)ah kan cheng thrin…nuam ve deuh nia

    Report this comment

  36. 36
    PKfanai Says:

    32.chhuaklinga, Thanks. 19 a 2001 ka tih khi 2005 ani zawk mai thei. Tunah hian Nuai 3 vel ani tihna a nia, Tlangram khawpui atan chuan a tam el awl hle mai.

    Report this comment

  37. 37
    Rumtea Says:

    In Baptist nan tui hi kan hmang uar khawp mai. Tui hi a pawimawh tihna

    Report this comment

  38. 38
    Rumtea Says:

    In Baptist nan tui hi kan hmang uar khawp mai. Tui hi a pawimawh tihna. Phase I hi chu ka rawra chhut atam khawp mai.

    Report this comment

  39. 39
    lrpa Says:

    Kan vanneihna pakhat chu kan zotuithiang hi ani. Hmun hrang ah hi chuan inbualte hian kan fai vak lo. Sam phei chu Mizoram tui ngei a han suk zawh hlim phei hi chuan han thing ila a ri siau siau thei *over lai*, vai ramah chuan shampoo e poo lo e a hil bul mai. Tui tha kan nei hi kan vannei uchuak hle. mineral lam hi chu kan ei te a tha tawh a, tui atang kherin kan mamawh lo.
    Eiruk leh dikhlel hi tel lo se Aizawl hi tui indaih tur a ngaih ani. Tangka an sen hi billion aiin a tam tawh ang!

    Report this comment

  40. 40
    funny Says:

    pu lrpa chu a post tupa in charge a hlan bawka a intih thu hmel hlemai. :P

    Report this comment

  41. 41
    lrpa Says:

    funny, rin aiin mi hi tui lamah an lo tuihal hlawm lo tlat..nupui, hmeichhia, vai tih vel mai maiah an comment luai luai ringawt :-D
    Duh ang pawn a thu theih loh :-D

    Report this comment

  42. 42
    H.Vangchhia Says:

    lrp, #39 a bei tham em alawm mawle. Mizoramah chuan inbualna, insukna, in tur kan dah/thliar hrang thliah anih thin kha mawle.

    Mi ramah chuan sawrkar tuikhur atanga an sem chhuah (tap water) hi inthlak (drinkable) a ni asin. Tuium a thum (bottled water) aiin a thianghlim zawk fo tih a nih laiin, rilru lam ngaihtuahna atangin bottle a thun ho hi an la in fo zawk a nih hmel! Rualawh ana thin teh e. Mizoram chu a tih thianghlimna tur pawh sangha hrai nan kan hmang mai zel si a! :( :-S

    Both tap (or municipal) water and bottled water in the United States are considered safe. Bottled water is often sold in containers with labels depicting pristine mountains and “natural” springs. However, there is no research that has shown that bottled water is safer or more “natural” than tap water. Individual brands of bottled water may have more or less of certain contaminants than tap water from individual municipalities.

    https://www.sfphes.org/water/Fa....._water.htm

    Report this comment

  43. 43
    lrpa Says:

    Pu Hv, tap water hi ka in hmiah hmiah zel. Tui market vel atanga khai tung tung ka peih lo. Aizawlah pawh hian ka in mai thin a, ka nu hian min hau ve ziah lehnghal. Water filter atanga dir ker ker hi ka nghak peih mang lo.
    Mi ram te hi swimming pool, bath tub nen, tui hi an hnianghnar em em a. Engatinge kan hniang hnar loh? Tui man te pawh hi a to kan ti pawh ani lo a, duhtawk hmuh ngai loh man pek a har kan ti nimah zawk in ka hria.

    Report this comment

  44. 44
    TuaiSialA Says:

    Good post. (Y)

    Report this comment

  45. 45
    lushai_er Says:

    #19, @PKF: Kan thiante PHED lam ka zawh chuan an census record chu hetiang hian min lo hrilh.

    1961 – 14,257
    1971 – 38,260
    1981 – 74,493
    1991 – 1,55,240
    2001 – 2,37,787
    2011 – Aizawl huam hi an zauhva, an la chiang lo. Pu Sangkhuma sawi nen hian a dang tlat mai !

    Report this comment

  46. 46
    PKfanai Says:

    45. lushai_er, a lawm awm e. 2011 chu chhuaklinga sawi khi ring mai ang. 300,000 velah ngai ila, a sual tampui lo vang.

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.