mi(sual).com

Ruthi chanchin hian Juda-te zîngah reh tik nî a nei tawh dâwn lo. A vul zual zèl ang. Kum tin Chawlhkâr Kùt (Shavout*) laia Synagogue-a mipui pungkhàwm hmaah Ruthi Bu hi chhiar thin a ni ta ziah a ni. A chhan leh vàng chu hèngte hi a ni —

Tùnlaiah pawh Shavout (Pentecost)-a synagogue inkhàwmnaah Ruthi Bu hi sawi rual a ni ta thìn a. Kum zabi sàwm leh pakuana tàwp lam atang khân Shavout Inkhàwmnaah rèng rèng chuan Reform Judaism-ho zînga chhiar chhuah ngei ngei tùrin thu an titlu ta bawk a ni. Vawiin thlengin, Reform, Conservative leh Orthodox thenkhatte zîngah hmeichhia leh mipa, kum 13 atanga 16 inkârte Jews nunphunga rinawmna intiamtîr nân an chelek zui ta bawk. Moab hmeichhia Ruthi khàn heti fakauva Judaism a lo bèl chiang hi infuihna-thufing zînga chhiar tel a ni hial bawk.

Ruthi Bung 3-ah thu-khuh chi hnih kan paltlang tawh a, chùngte chu “ke a hlìm” tih leh “puan inzàwn”tih a ni. A hmasa zawk hi “serh-bàwr” sawina a ni a, a hnuhnùng zàwk khi “nupaa inhual” tihna tluk a ni. Bung 4-naah hian thu-khuh ngaihnobei lo fahran tak kan hmu ta thung a—chu chu Boaza kamchhuak,“E, Nang kha …” tih a ni ve ta!

Boaza tawng a chaltlai hle a; Ruthi kamchhuak erawh chu pakhatmah a lang zui ta lo! Mahse, Ruthi hamthatna tùr, ama chungthu hrim hrim ziaka awmte erawh hi chuan ngaihruatna a tiphùr viau thung a ni. An khawsakna Bethlehem (a hming hmasa Ephratha) kha Khawpui (City) a ni a. Khawpui, kulhbanga inhung a nih ve avànga Khawpui (City) a ni tlat. Jerusalem chuan Kulh-kawngkâ 12 a nei a; Bethlehem Khawpui erawh hi chuan Kulh-kawngkâ pakhat chauh a nei thung. Kulh-kawngkâ hi hmun lùn, a mi chèngte leh mikhual—a hausa a retheia mite chhuahkâ leh luhkâ ber a ni a. Sumdàwnna hmunpui leh thu chhia thu tha rèl felna hmuna hman a ni thìn bawk.

Buhsanghar zahfai chhùn vùm hnûr kianga mutmû tuah rap thei khawpa mi-chhel, Lal-fapa Nashona tupa Boaza hi he khuaa mi naràn satliah a ni hauh lo mai. A lo berah pawh Magistrate dinhmun chelh phàk a ni tih a hriat hle mai. Hmanhmawh taka thil chinfel a inbàt tawh a; chuvàngin, Boaza hian thu chhia-tha rèl felna hmun Kulh-kawngkà bul hi a rawn pan dìng nal nal a.  Ruthi hnèna a intiam angin—thil ching fel tùrin hma a la tan ta a ni. Malsàwmna nge, sam ang inthenna tùr ni zàwk dâwn—thil a chiang zui ve mai tùrah ngai ila.

He mi-hausa Boaza hian mihausa lo (rethei bawk si lo) Ruthi hùhâng heti tak maia a’n buaipui tàk mai chu le! Ruthi hi a chhe îkhâw lo vang (a tunu Estheri rèng mai)—nipui sensàt laia khawchhak atanga ram luma rawn pêm thla; chawlhkâr sarih zet leilet hmuna hna rim thawk mah ni se—suai a nei a ni chêk ang—a vunte chuan mi hìpna riau bìk a nei em ni dâwn le?

Mi zahawm Boaza chuan Elimeleka laichìn hnai ber (go’el) chu Kulh-kawngkâah chuan a lo chàng ta. A chhuahthlàwn dâwn hauh lo. He laichìn hnaivai bera hi Naomi pawhin a hre chiang ngei tùra ngaih a ni. Hriat chian luat avànga an chhûngkua tlan lèt tùr atâna thlang duh lo a ni zàwk ngei pawhin a rinawm. Boaza pawhin mi dangte zàwt chawp lova he pa kher kher a lo chàn dàn atang ringawt pawh hian a hre chiang tàwk a ni tih a lang hle. Mi tharlâm Ruthi erawh chuan a hre ngùt nà’maw! A hriat ve kher pawh a tùl tampui lo a ni ang e.

Ruthi 4:6-ah hian Boaza aia laichìn hnaivai zàwk a lo awm reng mai si. Boaza ngei hi a hre chiangtu a ni. Chu pa hming chu Ruthi Bu-ah leh Bu dangah vawikhat mah ziah lan a ni lo hlauh—a hmingchhe lutuk tùr kumkhua kha an vènthàwnpui ve hleah ngai ta ila. A kum a khuaa zak ngawih ngawih tùr Jews chhûngkuaa an awm bìk loh theih hràm pawh a ziaktu duh dàn a ni ve tho ang chu!

Court Ni : Inthàwtlàwk a awm hman lo, thil tlachawp thut a ni ta! A hma zàna hruizâwla Ruthi ngenna bawhzuia AGENDA lùt thar thut a ni ber e. Boaza hmuh duh, Elimeleka laichìn hnaivai ber pawh a rawn kal chhuak a. Boaza’n a lo hmu ta ngei e. Ani pawhin Court a hmachhawn dâwn tih a inhrelàwk chuang lo—court thurèl chu a hmachhawn ve leh ta ringawt mai.

“E! Nang kha” tih hi Hebrai tawngin a’n chaltlai mai mai asin—“paloniy alamo-niy”  tiin Boaza’n a’n auh hrawih mai hi le! Elimeleka laichìn hnaivai bera hi a phù dàwrh ve pawhin a rinawm! Zah pawh a zak chem chem mah nà—hetiang khawpa chaltlaia han inauh tàk chiam mai chu! A tawn vawikhatna pawh a ni mai thei! Boaza hi vàntlâng chunglam, mi thiltithei tak a nihzia pawh a lang chiang lehzual ta. Boaza hian a hmingin a ko lo tak tak em ni? Nge, Ruthi Bu ziaktu hian he go’el hming hi a chhiat zui zèl loh nân, a hming hi thup hlen ni zàwk ta ang âw? Khitiang khawpa inko hnuaichhiah thei an nih chuan Boaza leh laichìn hnaivai bera te inkâr chu kan hrethiam kuar kuarin a rinawm ta mai.

Ani—“paloniy alamo-niy”—chu a rawn pêng a, a rawn thu ve ta chawt a. Boaza chuan khuaa upa sàwm rual zet (quorum tling tham)—thuhriatpuitu tùr a dap khàwm nghàl a. Boaza hian a hming awmzia hi a pu zo khawp mai—thu chinfel tùr chu chìnfel vat a nih thuai theih nân Boaza’n, “paloniy alamo-niy”  tia a koh pèna chu he thu hi a zàwt nghàl ta sun sun mai le.

“Moab ram atanga lo kìr Naomi chuan kan unaupa Elimeleka ram kha a zuar a; tichuan i hnèna, ‘Hènga thute mithmuhah leh kan upateho mithmuhah hian lei rawh. I tlan duh chuan tlan la; amaherawhchu —i tlan duh loh chuan ka hriat theih nân min hrilh ang che: nang lo chu tumah a han tlantu àwm dang an awm si lo va; tin, kei hi i dawtah chuan ka ni a,’ tia hriattîr che tùlin ka hria,” tiin Boaza chuan zawhna leh hriattîrna a pe zui nghàl vat a.

Ani lah chuan, samkhai leh zàngkhai takin, “Ka tlan ang e,” (Ruthi 4:4) a ti ta miau mai!

Pungkhàwmho tân thilmak a ni hran lo. Go’el hnaivai bera tih tùr a ni miau alàwm! Engzàt fakauvin nge kut lo bêng ri dur dur hman tawh ang âw! Boaza rilru a phàwklèk hman tùrzia hi i chhùt ve ngai em? Han chhùt lètin, Naomi khàn khati khawpa lo làwmtu a ngah ai khân laina hnaivai tak chu a lo ngah hauh lo tih a hriat theih uar uar ta. Mahse, an khawtlâng nungchang mawizia erawh hi chu kan hre thei thung a—Liandova leh Tuaisiala te khua nèn chuan tehkhin chi rual an ni lo!

He Court Ni hian Ruthi a tel ve thu ziak a ni lo va. Tel ve ta ngat se—Boaza nèna an phùt-zàwkna tùr a awm ta tlat! Laichìn hnaivai bera hian, “Ka tlan ang e,” a ti ta nulh mai si! Intlan dàn kalhmang lah Deuteronomy 15-ah leh Leviticus 25-ah chiang takin a inziak chipchiar a—keu chawp kher pawh ngai lovin, he Court Ni hian Dàn-hremite’n an thut hual vek tih pawh a chiang si! A va lungngaihthlàk ta si ve le!

Dàn ang diak phei chu ni se, Ruthi pawh an zînga thuchhuak ve tùr a ni chiang. In lamah Naomi nèn an lo awm ve thung pawh a ni mah nà … pûr chàwk leh tùra a chhuah a rinawm loh, a phurh hàwn hnem hle kha! Chhangphut atâna her dip a ngai tawh zàwkin, lung-hersuma herin in lamah a pi nèn an tùl viau mai thei asin le! He mi nîa Ruthi a tel ve lo hi a tihchi phian. Hmeichhia akâra Moab hmeichhia daih lehnghàl tân chuan, rilru nat lutuk pawh a hlauhawm.

Boaza, mi namai lo a awm alàwm! Ngaihtuahna fîm tak hmangin Boaza chuan he zawhna leh thilphùt tel a neih hi a rawn chhawpchhuak zui ve leh vàr a, “Naomi hnèna mi, chumi ram chu i lei nî chuan—mitthi nupui, Moab hmeichhia Ruthi lakah mitthi hming dai lova a roluahtu tùr an awm zèl theih nân—i lei bawk tùr a ni,” a tizui ta zat mai!

Boruak a reh dùk a—go’el hnaivai ber chuan eng thu nge a rawn chhàkchhuah leh dâwn tih an ngaichâng ta thup mai! Hèng boruak tlachawp thil kimchang hi Ruthi leh a pi lahin an rawn thlîr ve dèr si lo!

An laichìn bul pa chuan, “Keima tân chuan ka tlan thei lo, chutilo zawng keimâ roluah lam thu ka tikhawlo dah ang e, tlan phàk ka nihna ai chu nangma’n chang zàwk mai rawh; kei zawngin ka tlan thei lo a nih hi,”  tih pahin a kùn a, a pheikhawk a zu vuan ta!

THU KARTLA i chingfel lawk teh ang —Ruthi 4:7 — “Hmàn laia Israelte zîngah thil engkim an tihngheh nâna an intlan dàn leh an inthleng dàn chu hetiang hi a ni —pheikhawk an hlìp a, an vêngte an pe a, chu chu Israelte zînga an tihngheh dàn a ni.” 

He lai Ruthi 4:7 thu hi a sàptawng awphawi tak ang tùr chuan PARENTHESIS an ti ngei ang—thawnthu kârchehah a sawi fiah chianna thil dang rawn vawm luh zuai a ni a. Chuvàngin, Ruthi Bu hi Rorêltute rorèl hun laia thil thleng mah ni se; tlai-khaw-hnu daih Davida pian tawh hnua ziak a nih a rinawm phah hle —Ruthi 4:17 atang hian a finfiah belhchhah theih lehzual, “Tin, a vêngte hmeichhia chuan a hming an sak sak a, “Naomi tân fapa a lo piang a,” tiin, a hmingah Obeda an sa a, ani chu, Davida pa Jesaia pa a ni a,” tih thu ka hmu —Ruthi 4:18-22 thu vèk, “Hèng hi Pereza thlahte an ni; Pereza chuan Hezrona a hring a; tin, Hezrona chuan Rama a hring a; tin, Rama chuan Aminadaba a hring a; tin, Aminadaba chuan Nasona a hring a, Nasona chuan Salmona a hring a; tin, Salmona chuan Boaza a hring a, tin, Boaza chuan Obeda a hring a; tin, Obeda chuan Jesaia a hring a, tin, Jesaia chuan Davida a hring a ni,” tia Davida pian tawh hnua ziak a ni tih a lan chiantîr hle. Hei hi thu kârtla (parenthesis) mai zawng a ni.

Chu lo rèngah pawh, “Bethlehem-Juda mi” tih thu ber mai hian Davida fapa Solomona —Solomona fapate—Jeroboama leh Rehoboam-te Israel ram hmàr lam leh chhim lama an indan fel hnu khân chhimlam ram Benjamina thlah leh Juda-ho chènna kha JUDAI RAM an ti ta kha a ni a —Ruthi Bu hi Israel ram chhim leh hmàra an inthen fel hnua ziak ni àwm pawhin a lantîr rum rum zu nia. An Talmud-ah chuan Ruthi Bu ziaktu hi Puithiam Samuela niin a ziak a —mahse, a nih theih lohzia chu Samuela kha Davida pian hmaa thi hman a ni tlat!

Elimeleka thlaha mi go’el, laina hnaivai dik taka chuan—a pheikhawk a hlìp ta. (Pheikhawk hlìp nih zahthlàkzia hi zir chian tham fê a awm).

“Unauza awmho sela, fapa nei lovin an zînga mi chu thi sela, a thia nupui chuan pâwn lama mi, mi dang a nei tùr a ni lo; a pasala unau chuan a rochung ang a, nupuiah a nei ang a, pasal unau tih tùr chu a chungah a ti tùr a ni. Tin, heti hi a ni ang a, a fa tìr hrinsak chuan Israel zînga a hming a bo loh nân a unau thi tàa hming chu a put tùr a ni. Tin, ani chuan a unaupâ nupui chu a neih duh loh chuan, a unaupâ nupui chu kulh-kawngkâa upate hnènah a han chho vang a, ‘Ka pasala unaupain Israel zîngah a unau hming awmtîr zèl a duh lo va, pasal unaupâ tih tùr chu ka chungah a ti duh lo,’ a han ti tùr a ni. Chutichuan, an khaw upate chuan ani chu an ko vang a, an bia ang a; tin, ani chuan, ‘Ka nei duh lo a ni,’ tia a tan tlat chuan a unaupâ nupui chuan upate hmâah a han pan ang a, a pheikhawk a hlihsak ang a, a hmaiah chil a chhàk ang, ‘A unaupa chhûngkaw din duh lotu chungah chuan hetianga tih ni zèl rawh se,’ a ti ang a, a chhâng tùr a ni. Tichuan, ‘Chhûngkaw pheikhawk hlihsaka,’ tiin Israelte zîngah chuan a hming pùttîr tur a ni ang.” —Deuteronomy 25:5-10.

Genesis 38-ah daih tawh khân khi dàn pawisa duh lotute chanchin i chhiar tawhin a rinawm —” … Juda’n a hmingah Era a sa a. Tin, a rai leh, fapa a hring leh a; tin, a nun a hmingah chuan Onana a sa a. Tin, fapa a hring leh pek a, a hmingah chuan Sela a sa a: chu mi chu a hrin lai chuan Juda chu Chezib khuaah a awm a. Tin, Juda chuan a fa tìr Era chu nupui a neihsak a, a hming chu Tamari a ni a. Tin, Juda fa tìr Era chu LALPA mithmuhin misual a ni a; tichuan LALPAN ani chu a tihlum ta a. Tin, Juda chuan Onana hnènah, “I û nupui chu pâwl la, pasalte unau tih tùr chu tihsak la, i û tân chi thlahsak rawh,” a ti a. Tin, Onana chuan chi thlah tùr chu ama thlah a ni dâwn lo tih a hria a; tichuan heti hi a ni a, a û nupui a pàwl apiangin, a û tân chi a thlahsak lohna tùrin, leiah a titla thìn a. Tin, a thil tih dàn chu LALPA mithmuhah chuan sual tak a ni a: tichuan, ani pawh chu a tihlum ta a. Tin, Juda chuan a monu Tamari hnènah chuan, “Ka fapa Sela hi a puitlin hmâ loh chuan i pa in lamah pasal nei lovin lo awm rih ang che,” a ti a. “Chutilo chuan, ani pawh hi a ûte angin a thi dah ang e,” a ti a ni. Tichuan, Tamari chu a pa in lamah chuan a awm ta a.” — Genesis 38: 3b-11

Genesis 38 pum pui kan chhiar chhuah chuan—pa ber Juda hian a monu Tamari a rai thu kan chhiar thei tlat mai. Juda hnam bìk inthlahchhoh dànah hian chi mang lek lek huna fapa hrinna hun a awm leh theih hràm dàn a inhawng zauh zauh—Juda thlah kal zèlah hian Messia Isua rawn piang tùr a ni tlat a—rokhawlhna tam tak lakah Pathianin kawnghmang a rawn siam leh hràm dàn bengvàrthlàk tak tak a tam hle.

Pheikhawk inhlihsak chanchinah pawh kan chiang ta a, tlan ngaite tlan duh lotu hmaia chilchhàk a nih dàn zawng zawngte nèn—la hun chiah lo mah se, thil ka ràwlruk zauh ang che … khawvèl Tlantu dik taka hmaiah khân a tlanate’n chil an chhàk, a silhfèn inbel zawng zawng an hlihsak! Khawvèl Tlantu chanchinah i lùt hnem rih lo mai ang! Kan subject hi kan la buaipui kal mêk si!

He thu hi a kârlakah duhthawh takin thil engemaw ka’n bilh lùt ve leh lawk—Saddukai, thawhlehna leh vàntirhkoh awm ring lote an mih thin kha. Anni pawh khàn Levirate System hi an buaipui ve khawp tih Matthaia 22-ah hian a lang, “Zirtîrtu, Mosian, ‘Mi, fa nei lovin thi sela, a unaupain a nupui chu neiin a unaupâ tân chi a thlahsak tùr a ni,’ a ti a. Aw le, kan zîngah sal sarih an awm a; a upa berin nupui a nei a, a thi a; tin, chi a thlah loh avàngin a nupui chu a unaupâ rochùn tùrin a hnutchhiah a; chutiang bawkin pahnihna chuan a ti a, pathumna chuan a ti bawk a, pasarihna thlengin an ti theuh va. Tin, an zàa an thih hnuah chuan hmeichhia pawh chu a thi ta a. Chutichuan, thawhleh hunah chuan an pasarihte zîngah tû nupui ber nge ni ang? An zàin an nei theuh si a,” tiin an zàwt a. Isuan an hnènah, “Pathian Lehkha Thu leh Pathian thiltihtheihna in hriat loh avàngin in ngaisual thìn a ni. Thawhlehnaah chuan nupui-pasal an innei dâwn tawh lo va, vàna vantirhkohte ang an ni dâwn zàwk asin.  Tin, mitthi thawhlehna thu chu—Pathianin, “Kei  Abrahama Pathian, Isaaka Pathian, Jakoba Pathian ka ni,” tia in hnèna a sawi kha in chhiar lo vem ni? Pathian chu mitthi Pathian a ni lo va, mi nung Pathian a ni zàwk,” a ti a, a chhâng a.” tih thu kan hmu —Saddukai, mitthi thawhlehna ring lote hnènah Isuan Levirate System an lo buaipui ve èm èm atanga an thu zawhna kaihhnawihin THAWHLEHNA CHANCHIN a awm chian tùrzia a hrilh chiang hle a ni. Chu mai a la ni lo, Saddukai—vàntirhkoh awm ring lote hnènah ‘vàntirhkohte angin’ tih thu an zir chian phah ta bawk a —Messia thlàn ruakah khân Saddukai-te kha Thènthilhlan tùk khân va zîng kal ve ni sela, an va hmuh ngei ngei tùr chu, a lo berah pawh, vàntirhkoh pahnih, Isua thawh leh tawhzia sawifiahtute kha an hmuh dâwn vei nèn!

Hemi nî hian Ruthi kha Kulh-kawngkâa rawn thuchhuak ve ni ngat sela chuan, laichìn hnaivai ber—a chhûngte tlanchhuah ngaite chunga a tih tùr ngawih ngawih hlènchhuak thei ta lova hmaiah Ruthi hian chil a chhàk thawt thawt tùr hi a ni asìn le! A rawn tel lo hlauh hi, an chanchin a ngaihnawmphah ta daih zàwkah i ngai mai ang.

Nia le, ram tlan lèt tùr kha Naomi ram chungchâng a ni a, hmeichhe rokhàwmna ram a ni lo tih kan chiang a. Elimeleka leh a fapate hming kha a la dai thei lo tih hre chiang ang che. Elimeleka fapa Mahlona zârah Ruthi, Moab hmeichhia hi a pawimawh zui hle. “Keima tân chuan ka tlan thei lo, chutilo zawng keimâ roluah lam thu ka tikhawlo dah ang e, tlan phàk ka nihna ai chu nangma’n chang zàwk mai rawh; kei zawngin ka tlan thei lo a nih hi.” Hetih hun lai chiah dârkâr hi a va pawimawh ta èm! Thil a nih tùr angin, zàn hmasaa Boaza leh Ruthi duhthusàm ang a rawn langchhuak thei dâwn ta. Ruthi tân tehrêng pawh Go’el hmaia chil han chhàk phalna chi ziazâng a ni lo’ng e —go’el hnaivai berin Ruthi kha a nupui tùr atân han tlan ta chiah se zawng, a ro thil kalphung zawng zawng a khawlo chingpen zo vek dâwn si a—tlan thei lotu tâna nihlawhna—Boaza leh a lungdum Ruthi tân hlei hlei malsàwmna! Inbiakchhiat zuina chi leh intihhmingchhiat zuina chi pawh a ni ta hauh lo mai! A khawi lam ve ve tân pawh an thil duhthusàm ang ve vein a kal ta a ni zàwk e.

Ngawi lawk teh, laichìn hnaivai bera hian nupui a neih tawh vàng em ni ang? Mahlona hming a rawn lan thar leh dâwn si kha chuan —a roluah tùr kha a khawlo dâwn si! Boaza hnèna engkim papèktàwl mai kha fel samkhai ta ber mai àwm e.

“Nangman i tân lei zàwk rawh,” tia a’n leh phal ta hi—Boaza leh Ruthi tân chuan, “Amen, Amen, Amen HalleluYah,” a ni ringawt! Tawiàwmtu mipui leh Upate hian Boaza-a rilru chhûngril hlim tùrzia hi an hriatthiampui lo letling hial ang le! Ruthi nèna an thil phiarrùk hriatsak hek suh!  Tichuan, he thu hi Boaza puanchhuah thlàkhlelh ber a ni ta — “Vawiinah hian nangniho hi Elimeleka thil neih zawng zawng leh Kiliona leh Mahlona thil neih zawng zawng Naomi hnèna mi chu —a hming a dai lova roluahtu siamsak tùr leh mitthi chu a unaute zîngah leh a awmna hmun kulh-kawngkâa a hming a bo loh nân, Moab hmeichhia Ruthi, Mahlona nupui chu ka nupui atân ka lei a; chu chu, vawiinah hian nangnìho hi a hretute in ni e,” tiin a puang ta.

Kulh-kawngkâa mipuite leh upate chuan heti hian an chhàwn lèt ve ta, “Hretute kan ni e. I ina hmeichhe lo lùta chu Rakili leh Leaii, Israel chhûngkaw dintu pahnihte ang khân LALPA chuan siam rawh se: tin, Ephrath-ah chuan chhuanawm takin ti la, Bethlehem-ah chuan hmingthang takin lo awm ang che; tin, LALPAN he nula laka thlah a la siamsak tùr che avàng hian i chhûngkua chu Tamari’n Juda a hrinsak Pereza chhûngkua ang lo ni rawh se,” tiin malsàwmna hlu tak an hlàn lèt ve nghàl ta bawk a ni. Bethlehem nuho hian thil an lo chhùt kìr ril ve hle thìn tih a lang; Boaza thlahtu pi leh pute kha chhûngkaw hung leh zahawmah an lo chhiar chianzia an târlang thiam hle.

A hma lam deuhvah khian Tamari laka a pasalte pa Juda khàn fapa PEREZA neih dàn kan sawi kai zuai tawh—helaia Sari leh Rebeki (thàwkkhat laia hmeichhe ching ve ve)-te târlang lo va, Rakili leh Leaii hming tàrlan a han ni ta zàwkte hi chhùt-chèt dàwl zàwk tak a tling ta!

Bethlehem nuho hian Naomi hi an làwmpui hle ni berin a lang. Boaza leh Ruthi chu an kèl leh àwl dèr zàwk a ang e. Chheih rawh khah … Boaza chuan Ruthi chu a nupui atân a nei ta. Juda rilru atanga thlìr chuan an inneih ceremony an tifel chiah ta maw tihin dârthlalang an rap keh ri chhuai tùrah pawh an ngai mah nà —mahse, tùnlaia Jewish-ho inneih dàn hi chu kum AD 70 hnu lama thil phuahbelh a tam tawh a. Ruthi leh Boaza inneih hun lai hi chuan dârthlalang (pawnchhiaa bulb fùn) an rap puak pup lo vang tih hriat chian tùr a ni!

Mizo tawng ang hi chuan tawngkam a no mawh, “a pâwl a,” kan han ti hrawih mai te, sàptawng chuan,“He went to her/He went in unto her,” an han ti hnep bìk a! “He knew her again no more,” ti te pawhin Genesis 38:26-ah chuan kan hmu bìk tlat! Bethlehem nuho hi an khabe a lo themthiamin an inneih thla kaw vèlah pawh hminghmerh nei miah si lovin rawn piang tawh mai  tùr chu an lo chawimawi làwk thiam hle, “Vawiin ngeia laichìn hnai chham lova awmtîrtu che LALPA chu fakin awm sela; Israelte zîngah hian a hming lo thang rawh se. Tin, ani chu i nunna tungdingtu leh i tar lam chàwmtu a lo ni ang a; i monu nangmah hmangaihtu, fapa pasarih aia i tâna tha chuan amah chu a hring ta si a,” an ti thei liam liam a ni.

Tu hming nge Israel-te zînga thang tùra an duh—Yahweh nge Boaza/Obeda? Naomi nunna tungdingtu tùra an duh chu Yahweh nge Boaza/Obeda? Naomi tar lam chàwmtu tùra an hual chu Boaza ngeObeda? “Amah chu a hring ta si a,” an tih chu Obeda a ang viau va, Obeda chuan khìng zawng zawng khi Naomi tâna a hlènchhuah tùr em ni dâwn ta le?

Juda-ho zîngah FAPA an ngaihhlùt vet vet teh rèng nèn—Bethlehem nuho hian RUTHI hi fapa pasarih aia a bùk a rih zàwkzia Naomi tâna an han târlang leh zet hi chu thil namai a ni lo ngawt mai! “Naomi chuan nau chu a la a, a pawm a, a awm ta a. Tin, a vêngte hmeichhia chuan a hming an sak sak a, “Naomi tân fapa a lo piang a,” tiin a hmingah Obeda an sà a: ani chu, Davida pa Jesaia pa a ni a.”

Bethlehem nuho chuan nau hming chu an sak sak a ni ber e—an inpàwm chhàwk nasa bawk a niang, “Nau chu a la a,” tih pawh hi nuhovin an inpawm chhawk liam liam atanga a làksak niin a lang. OBEDA hming hi khawtlângin Bible-a nausèn hming an phuah-ràwn awmchhun a ni. A hming awmzia hi RAWNGBAWLSAKTU tihna a ni.  Juda-ten mipa-chhùlkeu an hrinin, a pian atanga ni riatnaah naute serh vun an tansak a; a hming hual làwk an phuahna nîah an hmang nghàl bawk thìn (cf. Leviticus 12).

“Naomi tân fapa a lo piang a,” tih thu hi ngaih mai aiin a rilin a thùk. Ruthi leh Boaza inneih theih nachhan kha Mahlona hming a thâm ràl loh nân a ni. A nihphung dik tak tùr ang phei chuan Boaza leh Ruthi fapa hi MAHLONA fapa a ni! Naomi atanga chi thar rawn chhuak leh tà a nih miau avàngin Naomi tân fapa a lo piang tih loh chì rual a ni lo.

Hetianga JUBILEE (Yahweh Pawm Kum/LALPA Lungawi Kum tia Mizo-ten kan hriat làr) kalphung chiah chiah tho hian Zàwlnei Daniela khân Juda-te leh an khawpui Jerusalem pualin HAPTA 70 INLARNA a hmu thung a. Naomi-te hun paltlangah hian HAPTA VAKVAI a awm thei lo ang chiahin Jerusalem tungding leh sa tha tùra Thupèk chhuah a nih kum 457 BC atanga hapta 69 khàn AD 27 a han thleng phàk a. Hapta 70-na —hapta hnuhnùng ber kha AD 27 atanga AD 33 inkâr a ni a. Kha Hapta KHAT Hnuhnùng ber lai tak AD 30-ah khân KALVARI NGAIHDAMNA a rawn thleng ta chiah a; chumi chungchânga Ngaihdamna kha Petera pawhin a hre chiang thiam vak lo, “Lalpa, ka unauvin vawi engzàt nge ka chungah thil tisual sela ka ngaihdam tùr? Vawi sarih thleng em ni ang?” a ti a. Isuan a hnènah, ” ‘Vawi sarih thlengin,’ ka ti lova che, ‘Vawi sarih hmun sawmsarih thlengin,’ ka ti zàwk che a ni,” tiin a chhâng —Matthaia 18:21, 22

He VAWI SARIH HMUN SAWMSARIH (7×70=490) hi tawng bul lama a lan dàn ang chuan HUN SARIH HMUN SAWMSARIH tih a ni—chu zet chuan hun/kum 490 tho tho —Kalvary Ngaihdamna tho kha a kàwk tih hre lo Ringtu kan tam hle. Chu chu Thupui tharin—Lalpan rem a tih chuan—kan la ngaihtuahho leh dâwn nia! Judaten Jentail-te tel ve nân phal chiah lo mah se, Kalvary Ngaihdamnaah khân Ruthi dungthùlin keini Jentail, hmàna hla taka mite pawh Vàn khua-leh-tuia seng luh chian kan lo ni ve ta!

Similar Posts:

• Matthaia Bung 1
• Isua Thlahtu Davida Hi Tu Davida Ber Kha Nge?
• Juda-te kumthar (rosh hashana)
• Mi bo chanchin bawk
• Fiamthu Kan Thawh Ve Lawks!!

Recent Posts:

• NANG NEN NGEI HIAN
• June 2017, Mizo(ram) diary
• MIZORAM POLITICS A PARTY TE INCHIRHTHEHNA TAWP THEI LO: KAWNG CHHIA “MNF hovin anmahni mawng an hlim”
• Dawihzep
• CALL GIRL AN TI!

This entry was posted on Thursday, March 8th, 2012 at 1:30 pm and is filed under Religion. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.