Drugs & Sex: Mizote HIV+ min vei tîrtu

May 12th, 2012 9:45 am by Nundika Hnamte

MSACS official website-in a record dân chuan October 1990 aṭanga March 2012 thleng khan Mizoram-ah blood test nei mi 1,88,186 (Nuai khat sing riat sang riat za sawm riat leh paruk) an awm a, chûng zîngah chuan HIV+ mi 6,829 (Sang ruk za riat sawmhnih leh pakua) an awm.[1] Hei hi mi 100 blood test a mi 3 zel HIV+ vei ang an ni. Hetih lâi hian AIDS vanga thi mi 295 chiah an la awm thung.[2] HIV+ nei mi 6534 (6829-295=6534) khawlaiah an la lêng tihna erawh a ni lovang! Mi sang eng emaw zat chu chhan (cause) dang vangin an liam tawh ang tih hriat a ṭha. Chutih rualin vei reng, blood test neih lêm loh vanga record loh erawh mi eng emaw zat an awm ang tih chu a rin hriat theih awm e.

MSACS hian HIV+ inkaichhawn a nih dân (Mode of Transmission) hi record bawkin ‘sex’ hman aṭanga vei (sexual contact) mi 4,461; drugs-a inchiu vanga vei (Injecting Drug Users/IDU’s) mi 1,918; nausen vei (perinatal) mi 255 leh chhan dang (others not specified) vanga vei mi 195 an awm tawh a ni.[3]

HIV+ zîngah 65% hi ‘sex’ hman aṭanga vei an ni a, Mizote’n sex hman kan fimkhur a ngai hle tih a lang thei. Tin, 28% chu drugs-a inchiu vâng a ni thung. Hei hi MLTP nghawng chhuah a nihna lâi a awm. Mizoram Liquor Total Prohibition (MLTP) Act, 1995 kan neih hma, 1988 daih tawh khan zu zawrh phalna ‘license’ kha ‘expire’-in ‘renew’ a ni tawh lo hrim hrim.[4] Kha mi hnu aṭang khân Mizoramah drugs a hluar ṭanin, zu zawrh lâia drugs vanga thi kum tin mi 1-5 lek lek an awm lâiin MLTP Act kan neih hnuah chuan mi 70 chuang drugs vângin kan thi kumtin a ni deuh mai (1995-ah mi 55, 2000-ah mi 131, 2005-ah 42).[5] MLTP hi a hrisel lo anih dawn hi! Amaherawhchu, 2004 aṭang hian ‘Ruihhlo Do’ kumpuan (2004-08) vang nge ni drugs vanga thihna (drugs-related death) a tla hniam rawih rawih. ‘Drug abuse’ a hniam taa MLTP chu a him ta tihna em ni?

Ni kher love! MSACS record-ah tho, March 2012-a blood test nei zîngah chuan sex vângin mi 29 leh drugs-a inchiu vangin mi 21 HIV+ thar an la awm cheu! Sex mai ni lovin drugs pawh kan panna lâi tak a la ni fo mai.[6]

A solution:Prevention is better than cure. ‘Sex’ hmang lo tûra inzirtîrnate hi chu nu leh pate’n an fate chungah emaw kohhranin a member-te chungah emaw a sawi tûr a ni a, mimal zalên leh zalên inti chu thu kan inpein kan inkhuahkhirh ngawt thei lova, a sawt dawn hek lo! Chuvangin, a hmasa berah chuan insûm thei lo chuan ‘safe sex’ hman kan zir a ngai a; kawppui thlan fimkhur a ṭul bawk tih hi kan hriat a ngai (prevention). A dawtah chuan ‘drug abuse’ hi tih tlêm a ngai a, inchiu chi ngat phei chu a ngai leh zual. ‘Salvation/Revivial camping’ te hi ṭha viau mahse khuareiah chuan awmzia a nei lêm lo a tih theih ang (long-term-ah a effective tawk lo). Mizorama ‘drug abuse’ ti hluartu, kan MLTP Act hi hlip ta ila, ṭhalaite’n zu ruih tûr mumal deuh tak kan nei ang a, ‘drug abuse’ hi a ziana lâi chin a awm thei awm e, khuareiah. Chutiang a nih chuan inchiu vânga HIV+ pawh a tlêm phah ang.


[1] Mizoram State AIDS Control Society, National AIDS Control Programme Mizoram Status Since October 1990 to March 2012; available from https://mizoramsacs.nic.in/newsite/hiv_status/latest_status.html

[2] Ibid.

[3] Ibid.

[4] Lalfakzuala, Rev. Human Rights vs Ruihhlo. Mizoram: Lengchhawn Press, 2006, 29-31

[5] Excise Anti-narcotic Squad. Drugs-related Deaths (Year-wise) W.E.F. 1984. Aizawl: Mizoram Excise & Narcotics Department, 2010.

[6] Mizoram State AIDS Control Society, Op.Cit.

Similar Posts:

Recent Posts:

24 Responses to “Drugs & Sex: Mizote HIV+ min vei tîrtu”

  1. 1
    Ruata Pachuau Says:

    .

    Report this comment

  2. 2
    Ruata Pachuau Says:

    Post tha hle mai, ref. pawh a felfai thlap mai……. MLTP act hi chu khawi sawrkar tla tur beidawngin emaw ala hlip mai thei a sin… :-D :-P

    Report this comment

  3. 3
    malsta27 Says:

    Tha viau mai, hei hi chu phak ang tawk leh thiam ve ang2 a chhut pawh hian a dik ti hi kan tam awm e. MAHSE kan hnam hi a nihna nilo a awm talh tum hi kan tam em em mai a, a nihna diktak hre ngam lo a tih theih deuh ber in a rinawm. A chhan chu kan lo rindan leh hmuhdan(judgement) a hi a diklo tih pawm kan harsat thin vang a ni ber mai awm e……hemi ah chauh lo pawh hian thil tamtak ah a awm in a rinawm.

    Thil reng2 hi mithiamte chuan Iceberg ang deuh hian a chhut theih an ti thin, a lang a nasat tawh viau chuan a lang lo lam hi a tam hle tihna ni turah a ngaih theih awm e.

    MLTP chungchangah hi chuan Zu chhuah zalen duh ang chi ho hi, zuar nih te kan hlawh mai thin a ka soi peih vak toh lo. Extreme deuh a chhut phei chuan mihring te hian intoxicating drinks kan mamawh vang te pawh hi a ni mahna Pathian hian khawi hnam mawl ber (drug leh eng2 emaw hrelo) leh fing ber a ngaih ah te pawh hian a dah vek ni ti mai teh ang (helh tawk chu an tam leh ang chu)…… :-D :-D .

    Report this comment

  4. 4
    chhangteval Says:

    MLTP act hlih nan a rawn kampein a nih ber hi a :-D

    Report this comment

  5. 5
    Ignatia (33-115 AD) Says:

    E khai SCIENTIFIC PAPER hle mai a. Hetianga CITED chi hi ka ngai hlu. Ngaih dan ringawt hi chu duh aiin ARBITRARY mah mah thin!

    Alternative pawh a that hmel khawp mai. Mahse hetiang hi buaithlak deuh mai chu – a that leh that loh a teh theih miah loh – phyical parameters nei miah lo ni. Tih chhin hnua a that leh that loh hriat theih chi a ni tlat. Chuvangin fimkhur a ngai thin khawp mai.

    Report this comment

  6. 6
    saint sammoo Says:

    MLTP ka sawi peih tawh lo. Hmin duh ngai lo tura setanan an thluak a suk sak tlem te chauh an la hel. kan hlip dawn khawp.

    Report this comment

  7. 7
    Dr Mahminga Sailo Says:

    (Y)

    Report this comment

  8. 8
    lr hlonchhing Says:

    (Y)

    Report this comment

  9. 9
    pepe Says:

    (Y)

    Report this comment

  10. 10
    zofanaia Says:

    Mizoram Liquor Total Prohibition (MLTP) Act, 1995 hi Zirchian a va tul tawm em!… Mizoram pawn lam atanga kan thlir chuan, Mizoram mi leh sa, Drugs addict avanga thi tam tak hi MLTP Act dan vanga thi niin a ngai theih. A chhan chu Burma ram pawh hi han en ila, kawng peng khat ringawt ah pawh zu dawr 4 atang 5 chu a awm ziah, chubakah Zu leh eng elo softdrink zawrhna dawr tam tam a awm a, hetianga zalen taka Zu zawrh leh in phal ani hian, Drugs len damdawi thalo tam taka kal tur te a danga, hei hian Drugs addict a tih tlem phah. Awmherh vang liau liau a Drugs tlan an nih loh chuan Drugs addict hmuh tur an awmlo ani. Mizoram ah pawh hian MLTP Act hi hlik tase, Zu lamah mi tam tak te an tla anga, Khawtlang pawn Zu ngawlveite kum 5 emaw 10 kan buaipui anga, mahse nakin zel (longterm) atan erawh a tha zawk a rin awm. A chhanchu, Myanmar ah pawh duh tawk in Zu zawrh leh in an phala, mahse Zu ngawlvei elo buaipui ngai an awm miah lo. Chuvang chuan MLTP Act hi hlik ila, hunlo taka Thihna kan tawh tam tak hi, chinfel ani thei ang…..

    Report this comment

  11. 11
    tribepower Says:

    ukil ho in an phal don mi hlih em cu??

    Report this comment

  12. 12
    Lamji Says:

    Thuziak puitling ava ni em! (Y)

    Report this comment

  13. 13
    chhana Says:

    He post in a tum AIDS I VEI LOH NAN ZU IN RAWH

    Report this comment

  14. 14
    buh-duha Says:

    A bengvarthlak e. Hetianga awmze nei taka ziah hi chhiar a manhla bik khawp mai. ‘tizawng hian ka ngaihtuah ve mai mai…
    “HIV+ zîngah ……28% chu drugs-a inchiu vâng a ni thung. Hei hi MLTP nghawng chhuah a nihna lâi a awm.”

    MLTP Act hi awm ta lo se, zu hi ban phak maiah a awm leh zualin a rinawm. Drugs ti duh ai chuan Zu in duh mai an tam a rinawm bawk. Zu leh Sex inlaichinna hi Drugs leh Sex inkungkaihna ai hian a nep chuang bik hauhvin kei ka ring lo(data ka nei ve lo..hehe), hmeichhia phei chu an ruihin an H*r duh zual an ti(hei pawh mi sawi ka hriat, keima mimalin experience ka la nei ve lo :-P ). Chutiang a nih teh duah chuan zu banphaka lo awm hnai leh zual ta =>Zu in tam sawt => Sex hluar leh zual => HIV + pung sawt a ni ve thei tho mai lo’ng maw?

    Report this comment

  15. 15
    chhana Says:

    14
    @buh-duha (Y)

    Report this comment

  16. 16
    H.Vangchhia Says:

    Post tha tak a ni e. (Y)

    HIV mai bakah HCV (Hepatitis C virus) thlengin mawle. Hepatitis C hi Mizo thalaiah a punchak zia hi kan hai tlat niin kala hre ve tlat bawk. Tunhnu-a inkai chhawn/vei emaw nilo pawh khan, tun hmaa an damdawi lo tih thin avang emaw, thildang vang khan an taksa chhunga inmung natna, hepatitis C kha kum 10+ hnuah te alo langchhuak chauh tawh thin si a,nun uluk avan ngai tak em!

    I fimkhur theuh ang u. Nula mutpui duhte pawh khan, in nula kha fai vengin, sakhawmi viau mahse, condom hmang hram rawh u. Nula te pawh kha, in inveng zo nganglo anih pawhin in mipa te kha, “condom hmanglo chuan ka duhlo,” ti tlat rawh u. Posttu sawi ang khian, “PREVENTION IS BETTER THEN CURE”…and there’s no cure for HIV!

    Enjoy life but stay safe… and drink responsibly :-) (Y) (B)

    Report this comment

  17. 17
    TuaiSialA Says:

    Post BVT tak a ni. (Y)

    Report this comment

  18. 18
    lmdarkim Says:

    gud post (Y) …..#16 (Y) (*)

    Report this comment

  19. 19
    mach3 Says:

    #14 (Y) , i sawi dik khawp mai. A topic khi chu a dik viau laiin a chhunga thu awm nen hian a in rem tawk loh na a awm tlat. AIDS Kan kai nasat chhan ber sex ani phawt maia post tu data atang chuan. Sex thlen tu catalyst tha tak chu zu hi ni tlat peka mawle (Y)

    Report this comment

  20. 20
    Dr John Says:

    (Y) Post BVT tak a ni, #16 (Y)

    Report this comment

  21. 21
    chhana Says:

    Post tupa hian AIDS vei a hlau viau a niang, zu reng a sawi mawi thiam mai. Kei chu AIDS vei ka cho vang pawh nilovin zu ka in lo kumkhua ang.

    Report this comment

  22. 22
    lrpa Says:

    A dikna chen pawh a awm ang (Y)
    reference i dah dan hi a dik chiah lo em aw..ibid tih aiah hian 1a, 1b ti in dah zawk la hmuh a nuam deuh ang.. :-)

    Report this comment

  23. 23
    bucko Says:

    HIV, Zu,… sawi tur ka hre la MLTP Act erawh hl;ip se kan that phah zawk ka ring.

    Report this comment

  24. 24
    tluangpuia Says:

    MLTP act kan sorkar chuan kan hlip ang, ti political party rawn piang chhuak ta thut se……an sorkar mai lovang tih pawh sawi theih ani miah lo….:D

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.