VAWKHNIAHZAWN THLA CHUNGCHANGA THU NAWI

October 13th, 2013 11:56 am by Terema Chhakchhuak

Tunlai hian Mizo tawng thiam inti leh intithiam tak takte zingah hian kum khat chhunga kan thla chhiar dana thla sarihna ‘vawkhniahzawn’ thla tih chungchangah hian inhnialna a rawn chhuak thar leh riau a, ka hmuh dan leh ka ngaihdan ka han tarlang ve reng reng teh ang.

Mizo tawngah hian tawng thi kan tih tak mai kan hman tawh ngai loh hi a awm nual a, lo hmang leh ta pawh ni ila thangtharte chuan tawng dik lovah an puh thlu duh tawh hial mai awm e. Vawkhniahzawn thla tih pawh hi, “Hniak hi engtik lai mahin hniah kan ti ngai lo,” tiin vawkhniahzawn thla tia lo hretute beng tithlep zawngin thu kan sawi kan sawi ta fo mai. Mizo tawngah hian kalphung leh kalhmang bik riau nei thil hi a awm ve a, ni awm zawk ngawih ngawih ni ta lo zawk hlauh si te hi a awm nual mai. Kan pi leh pute khan an hman than leh an hman thin thenkhat chu kan chhawm chho ve zel a, thenkhat erawh chu kan mausamin kan malmak tan a, tunah phei chuan nuihzat hial hlawh ta te a awm nual mai. Chung zingah chuan vawkhniahzawn thla hi a telve awm e. Sawi tur ting chuan vawkhniakzawn thla ti an awm ve tho bawk a, inhnialna a rawn chhuak ta a ni. Thangthar tam zawkte rilrem zawk chu vawkhniakzawn thla hi a ni mauh mai.

“Hniak hi engtik lai mahin hniah kan ti ngai lo,” titute hnena thu ka chah duh chu hei hi a ni. Mizo tawngah hian ni awm zawk ngawih ngawih ni lo zawk hlauh si kan nei nual mai. Kan pi leh pute khan ngawi an dawh hian ngar an hem thin a, ngar hem lai hian bula mite be tur chuan tawng rin leh tawng lung lung a ngaih thin avangin tawngkau chheh pakhat ‘ngawi hem tawng’ tih hi a lo piang chhuak ta a ni. Hei pawh hi a bawplawka thu la duh tak chuan ‘ngawi hem tawng’ tih hi a dik lova, ‘ngar hem tawng’ tih ngei tur tiin thu a lak ve theih tlat mai. Ngawi hi chu an hem ngai tlat lova, ngawi hi an dawh thin miau atin ni. Hei pawh hi kan tawng mak leh danglam bikna riau chu a ni. In thuai tih pawh hi hmanlai chuan an hmang thin a, tunah erawh hi chuan ‘thuai’ tih hi hmang tawh lovin ‘hnuai’ tih hi kan hmang tawh zawk. Hei vang hian ‘in thuai’ tih hi a dik lo tih ngawt chi a ni lo. ‘Thuai’ tih erawh hi chu mihring chenna in bikah chauh hman a ni thin. Thing buk thuai tih ang chi hi chuan an hmang ngai lo thung. ‘In thuai’ tih hi tun hnuah chuan ‘in hnuai’ kan ti ta vek a, hmun thenkhatah chuan ‘kawmhnuai’ tiin an hmang thin. ‘In thuai’-a vut dur al awm leh tling khawm thin hi hmanlai chuan an la a, chu chu chingal thlawr ang hian an thlawr a, silai zen atan an hmang thin. Hei hi a hmingah ‘thuai dur’ an ti thin. Kel zun al leh ran zun al vel awmna hmun a nih avangin he an ‘thuai dur’ thlawr hi sernam thing emaw, khawmhma thing emaw atanga meihawl an siam nen chuan den pawlhin silai zen siamna atan an hmang thin. Hmanlai khan vawk an vulhte kha in hnuai vela an tawm mai mai thin avangin leh vawk in nei an awm ngai loh avang khan a hmingah pawh vawka an inthawi dawn chuan ‘thuaipui’-a inthawi a ngai an ti thin. Thuaipui chu vawk sawina atan inthawina atan chuan an hmang ve thin. Vawk kha in hnuaia awm thin a nih avangin thuaipui tih tawngkam hi a lo chhuak ta a ni. Tunlaiah erawh chuan ‘thuai’ tih hi kan hmang ngai ta lova, chu vang chuan ‘thuai dur’ te, ‘thuaipui’ tih tawngkam te, thuai tih tawngkam hrim hrim te hi a dik lo tihna a ni lo.

Bia pawh hi biak tih leh be tih bak hian kan tidanglam ngai lo nangin lam a nawm zawk avangin ‘biathu’ tih ai chuan ‘biahthu’ tih tawngkam te kan nei ta a, tuman bia tih hi biah kan ti ngai lo tiin an sawisel ngai lem lo chu a nih hi. ‘Hnu’ pawh hi engtik lai mahin ‘hnut’ kan ti ngai bik hleinem! Hnuhnung, hnufual, hnukhawi, hnuchhui,hnutiang tihte hian kan hmang thin a, eng aiah nge thangtharte hian ‘hnutchhiah’ kan han tih bik kher kher ni! Hei pawh hi ka mi ngaihsan em em mai Pu Jimmy L. Chhangte kha chuan, “Hnutchhiah tih hi a dik lo ve, ‘hnuchhiah’ tih zawk tur,” a ti a, hmanlai deuha an hman dan ni awm tak a ni. Mafaa lehkhabu ‘Chawlhna Tuikam’-ah pawh khan chu chu a pawm ni ngeiin a lang, ‘hnuchhiah’ tih hlir hian a hmangin ka hria. Tunah chuan hnutchhiah tih hi kan hmang uar ta zawk a, hnuchhiah tih hmangtute chu kan nuihzat thiang bik lo ang. Zomuanpuii hla sak ‘Valdawntawi” tih hla-ah pawh “Ka hnuchhiah ta e” tih a awm tak kha maw le! Chuti ang chiah bawk chuan hmanlaia an lo hman thin ‘vangtlang’ tih pawh hi tunah chuan ‘vantlang’ tih vek hian kan hmang ta a, ‘vangkhua’ tih erawh hi chu tun thleng pawh hian ‘vankhua’ ti lovin ‘vangkhua’ kan la ti chu a nih hi. Hmanlai khan thi an beh thin mauh mai a, thi mal beh pha chin chu mi challang tak leh khawsa thei tak an ni zel bawk a, vangtlang (vantlang aiin ka han hmang lui salh teh ang) chunglam an nih avangin an thu leh hla pawhin ngaihven leh ngaihchan a hlawh a ni. Kha vang khan mi sa leng dawr (mi naran) thu chu ‘thi beh lo thu’ tih tawngkam kan lo neih phah ta a ni. Hei pawh hi tunlai mita thlir a, “Thi hi an beh ngai reng reng hleinem, thi chu a awrhin alawm kan awrh thin tia ‘thi awrh lo thu’ tih zawk tur alawm,” tia tunlaia kan tawng hman dan hmanga zuk teh chi a ni hauh lo mai. Hmanlai chuan thi pawh an beh thin a, tunlai chuan tuman thi kan beh tawh ngai lova, a awrhin kan awrh tawh zawk thin.

Hmanlai khan natna leh damlohna laka damna atan an inthawi thin a, khatah khan bawlpu-in chham pual hmangin damlo kha a tai thin a ni. Hetah hian ‘tai’ hi ar sawina atana kan hman thin ‘taiar’ tih ang chi hian an thluk thin. He mi thu atang hian tawngtai tih thu mal hi a lo chhuak a, tunah chuan mi tupawhin tawngtai tiha ‘tai’ lai hi ‘taidarh’ tiha ‘tai’ kan thluk ang hian kan lamri vek tawh a ni. Hei vang hian tawng hi chu hun inher danglam avangin a danglam ve zel thin tih chu a hriat mai awm e. Mahse, hmanlaia ‘vawkhniahzawn thla’ tia upatena an lo hman thin kha tunlai mita thlir a, ‘vawk hniah’ tih a awm ngai lo ve tia tai pawng zawrh zawrha mi lo hnial ve pang pang ringawt hi atthlak mah suh se a finthlak ber lem lo.

Similar Posts:

Recent Posts:

One Response to “VAWKHNIAHZAWN THLA CHUNGCHANGA THU NAWI”

  1. 1
    chhana Says:

    Ka hniah chhin chiam pawn ka u hniak chu a tiat theilo.

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.