3/5 nge rapthlak 9/11?

October 13th, 2007 2:05 am by hmingsanga

Lalthlamuana Ralte chuan Rambuai laia India indo thlawhnain Aizawl leh Mizoram hmun hrang hranga bomb a thlak chanchin lungchhiatthlak tak leh World Trade Center beih chungchang hetiang hian a khaikhin a.

World Trade Center thlawhna hmanga sut chim kha kum 6 lai a lo ni ta reng mai, kumin a a champha ah pawh khan kum dang ang thoin New York leh United States khawpui hrang hrang bakah khawvel ram dangah pawh kha thil rapthlak tak hriatrengna hun hman a ni leh a. Kan la hre hlawm anga, kum 2001 September ni 11, tuk\huan ei hun bawr velah khan mi firfiakte hruaikawi khualzin phur thlawhna pali zinga pahnih chuan World Trade Center hi an pan ding vang vang a. Thlawhna lian pakhat zawk American Airlines Flight 11 (Boeing 767-200) chuan New York sana a zing dar 8:46:30 chiah khan WTC ding dun riala hmar lam zawka mi chu a su bur mai a, chu inchhawng sang chu a kang nghal zuai zuai a. Chumi hnu lawk dar 9:02:59 chiahah chuan mi firfiakte hruaikawi bawk thlawhna dang United Airlines Flight 175 (Boeing 767-200) chuan chhim lam zawk inchhawng sang chu a su ve leh a, \helh mih rual loh a nasain kangmei a chhuak nghal a.

Chhim lam inchhawng sang South Tower chu minute 56 chhung a kan hnuah a chelh ding zo turin a ruhrel chuan chakna a nei ta lo a, a chim ta rum rum a. Thlawhnain a sut hmasak zawk hmarlam inchhawng ‘North Tower’ pawh chu minute 102 hnuah a kan nasat em avangin \ang zo tur a awm ta lo a, a chim ve leh ta a. Heng inchhawng sang pahnih bakah hian WTC huam chhunga mi tho in pakhat 7 WTC pawh chu a kan nasat em avangin chumi ni tlai lam dar 5:20 chuan a chim sawp ve ta nge nge a ni. Hetihlai bawr vek hian mi firfiakte thunun khualzin phur thlawhna lian dang pakhat chu Pennsylvanua chhimthlang lam Washington, D.C atanga mel 150 vel lekah a tla a, a dang pakhat chuan US sipai hmunpui Pentagon a su bawk a ni.

Khami ni a USA a thilthleng khan khawvel pum a barakhaih a, sawi mai aiin a rapthlak zawk a, history-ah reh thei tawh lo tura ziah lan a ni kumkhua tawh ang. American-ho tan he ni hi lungngaihna vawr tawp a lo thlen ni a ni a, mipui thin a \hawng a, invenhimna nei \ha ber ram nimahse ram ralmuang lo bera ngaih a nih phah ta a nih kha.

Mi firfiakten thlawhna hmanga America an beihnaah hian mi 2,974 zet an thi a, heng bakah hian thlawhna pali hruaikawitu mi 19 an thi bawk. Thlawhna a chuang mi 246 zingah khan dam chhuak pakhat mah an awm lo a ni. New York a WTC beihnaah ngawt pawh hian mi 2,603 lai an thih phah a, chung zingah chuan kangmei leh inchim vanga thi te, mangang tih ngaihna dang hre lo a inchhawng a\anga zuang thla te, huaisen taka chhanchhuahna hna thawktu fire fighter leh police tam tak an tel a ni.

Ralthuamah leh sum leh pai dinhmunah khawvel ram chungnung ber a nih avangin US hian an ram chhungah beih a tawk ngai lo a, hmelma ngah viau mahse eng ram leh eng hnam/pawl mahin an ram chhung luhchilhin an bei ngai lo a. Invenhimna hmanrua an neih \hat avangin US chhungah bomb thlak a la ni lo a, an hmelmate pawhin hmun hrang daihah lo chuan beih ngaihna an hre lo a ni. Chutianga thlamuanpui tham ralthuam leh invenhimna \ha chu nei mahse, an inrin lohna lam a\angin ram pawh ni lo, firfiak pawla mi tlem tein heti taka nasa a pawi an khawih ta mai hi US sorkar leh mipuiten tawrh thiam har an ti a, chu chu he chhiatna an tawh mek laia an tawrhna tizualtu pawh a ni.

World Trade Center beih champha a American-hoin a hriatrengna hun urhsun taka an hman lai hian kum sawm li chuang lai kal tawha a Mizoram hmun hrang hranga pawisawi lo nunau leh pitar-putarte tawrhna rapthlak tak kha keini chuan kan theihnghilh ve mek thung. Hmanni lawka Zozam chhuakah khan Aizawl khawpuiin indo thlawhna hmanga beihna rapthlak tak a tawh thu a taka tawngtu Dr. Lal\anpuii ziak tunhmaa mi kan chhuah nawn a. Kha thilthleng rapthlak tak chungchang kha khua reiah a tham ral mai ang tih hlauhin, chiangkuang zawka hriat tuma hma kan lak mek laiin MZP pawh an rawn au chhuak ve ta a nih kha.

Indo thlawhna hmanga Aizawl beih chungchang te kha chu \hangthar tan chuan a hlui lutuk tawh a, kan hriat ve phak loh thil a ni a, a hre chiang leh a taka hmutute an ngawih reng bawk avang hian tun hnai vai deuh a khawvel pang lehlam a thil thlengte nen phei chuan tehkhin tamah pawh kan lo ruat mang lo ni pawhin a lang. Mahse, kawng hrang hranga \hangtharte an harh chhuak \an mek a, kan zaithiamte pawhin hla hlui an hrawng leh \an ta a. He thil thleng rapthlak , rei tak inup pil tawh pawh hi engtik hunah emaw chuan thar thawh a, buaipui hun a inher chhuak ngei ang.

Hnam dangte chuan a chhe zawng emaw a \ha zawng emaw a hriat rengtlak thil an chung lo thlengte hi an chhinchhiah a, an theihnghilh phal lo a, thangthar lo chhuak zel mahse an chawinung reng \hin a ni. Ram \henkhatin tunhma a an thil tawn puala hriat rengna an buatsaih tam tak tlukin rambuai tan tirh te a Aizawl leh khaw \henkhat a indo thlawhnain bomb a thlak chiam avanga mi tam takin an chenna hmun an tlan san hum hum mai te, mi tam takin an thih phah a, hliam tawrh phahna kha a nep bik hauh lo a ni.

Kum 1966 February 28 zan lai a\angin zalenna sual hnam sipaiin Mizoram chhunga India sipaite an kap tan a. Khawpui ber Aizawla an inbeih mek lai hian March 5, 1966 chawhma lamah India indo thlawhna rual an lo lang thut mai a. Silai leka inkap mah nise, sipai leh sipai inkap mai an nih avang khan jet fighter em chu India sorkarin a rawih kha tumahin an ring pha lo a. Pa thenkhat phei chuan, “Pakistan-in buhfai an rawn thlak dawn e”, te an lo ti hial a ni awm e. Mahse, buhfai aw zawng an thlak lo a, an duh lai lai an rawn kap a, in tam tak an kap alh a, hmun tam takah bomb an thlak bawk a ni. Bomb thlak avang leh puak ranga an hawl avangin Khatla dawr phei leh bazar chu a kang hluah hluah a.

An leido puite chauh bitum loin pawisawi lo te chenna hmun nen lam indo thlawhna chuan an rawn hawl ta mai si a. Thlawhna a\anga an beihnaah hian thih phah leh hliam tuar an awm nual a. Mipui mangang chu an phili nasa viau a ni. Aizawl khawpui a kang a, chenna tlak a ni tawh lo a, awm zui zel ngam chi a ni lo a, bomb thlaktuten nunau e, MNF e an sawi si lo a, duhna lai lai an vaihma hmiah hmiah mai si a. Lei lamah lo kap buai tur an awm loh avangin Mizoram sumdawnna hmunpui Bara Bazar chu an kap alh zur zur mai a ni. Ziaktu pakhat sawi dan chuan thlawhna hmanga Aizawl beihnaah hian lainatna leh zahngaihna tel miah loin an duhna lai laiah silaimu an surtir a ni. Mipui an darh chum chum a, an chenna in leh lo an rauhsan a, khawi lam atang mahin tanpuina beisei tur an hre lo. Nun a ralmuang lo a, sa himnan thingtlang lam an pan sup sup mai a ni.

Jet fighter rual hian Aizawl chauh an bei a ni lo a, khaw hrang hrangah bomb an thlak a, silaiin a rem cheng lai apiang an hawl zel bawk. He thil thleng chungchang hi Pu A.Thanglura chuan, “Khatih lai khan Jet Fighter pahnih, Tlabung chheu darh turin boruak zai hraihin an lo ving chhuak a ; Pu Laldenga pawhin Zotlang YPC Hall bula dingin, mit tla lo chauhin a lo thlir ve deuh deuh a. Fiamthu thawh thiam tak hi a nih reuh bawk avang hian, ‘India lah hian Fighter pahnih khat an neih hi an chelek viau va’, tiin a la insawi thei ta fo a ni”, tiin a sawi. Hnahlan, Tlabung, Khawzawl leh khaw dang pawh an bei a zel a, Mizoram hi mahni ram chhunga India sorkarin jet fighter a rawih hmasak ber tum a ni hial awm asin.

Mi firfiakten US a WTC an beih tum khan pawisawi lo tam tak an thi a, mipui an chiai nasa viau a. Mahse, an ramin a tawrh phah zui lutuk lem lo, vawi khat bak beih an tawk lo a, chhiatna dang kaihhnawih a nei lo a, New York khawpui an rauh san phah lo. Aizawl beih tum erawh chuan a mi chengte tan sahimna a awm lo a, khawi lai mah a him lo a, chen zui ngamna chi a ni hek lo. Sumdawnna hmunpui ber chhut chhiat a nih vangin ram pumin a tuar a, ram buaiin a nih zui tak avangin ram pumin a nasa takin a tuar nghal bawk a ni.

Khatih lai khan pawisawi lote thlavang hauh ngam leh hauh thei an awm lo a, an tawrhna zozai kha khawvelin a hre lo hrim hrim bawk. A tuartute hian tuamhlawmtu an hmu lo a, tanpuitu an nei lo a, midangte hriat a an tawrhna puanzar saktu lah an awm hek lo. Belh tur an hre lo a, an tuar tlawk tlawk mai a ni.

Hetiang hi hun kal tawh a, thangtharten kan hriatpui loh a kan ramin harsatna rapthlak tak a tawrh dan chu a ni. A tak takah chuan hei aiin a nasa zawk mah nghe nghe. Hetiang thil hi eng hnam chungah mah thleng tawh lo se, Mizote chungah phei chuan thleng tawh lo leh zual rawh se.

Similar Posts:

Recent Posts:

4 Responses to “3/5 nge rapthlak 9/11?”

  1. 1
    H.Vangchhia Says:

    Laldenga khan US in/Pakistan in buhfai an rawn thlak dawn ti khan Mizo mipui kha min bum a( Mizo Famine Front atangin MNF/MNA ah an in thlak a nih kha)…hnampa ti tawk an la awm cheu hi chu amak ka ti. A fapa Danmawia (L) kha ka kawm thin (thianpa) a ni ve a..ka fiam fo reng a ni. Amah tak ka la zawt chiah lova mahse, ka ni (aunty) pasal Paul Zakhuma Hauhnar kha khawchhung ah tlankual in( Jeep in) Mizo ruang a khawm thin tiin min hrilh.

    Hmmm, ka ngaihdan ah chuan Zo fate tan chuan khang lai hun kha Mizo mipui bum let der a kan awm hun lai leh kan tawrh ah chuan ( hriat theih chin ah) vai len kha a aia a nasa zawk a nih loh chuan …a nasa ber a ni ang.

    Vai sipai in kan nula te an pawngsual a, a then an rai…vai fa hrin duhlo in mahni inti hlum tawk an awm bawk…Khua an khawm a…mahni khua, duhlo chung pem san angai bawk a…Mizo khua te vai hoin an duh duh in an hal thul…zawhte in sazu a chhaih ang vel kan ni ber thin a nih kha…kan in ah te khan kawngkhar an rawn tlawh hawng thuai a, chhungte kha an mark3 rifle khan an han tin nghal ngawt a…an rak tuar tuar a, keini naupang lah kan hlau kan tap..an nin min vin…a hreawm dan kha..ka hriat chin ngawt pawh….kawtthler ah armored car machine gun tin kual zut zut hian an kalkual reng bawk a…

    Ka la hriat reng pakhat chu thianpa Rozama ( Kulikawn Salvation army qrtr a awm thin) nen khan an ar in vai sipai thluak a lo chuk a kan phaih fai phah kha a ni…Vai hoin min deu sawh zia leh min hmuhsit zia thangthar te hian hria selang chuan…Indian ka ni an ti duh pawn ka ring lem lo e. Kei erawh chuan, “Mizo ka ni a Vangchhe hnam, amaherawh chu India chhunga kan awm tak avang in an currency leh passport kan hmang ta,” ka ti thin. Indian nen chuan kan culture leh tradition pawh 1 mah a in anglo ka ti tel ziah bawk.

    Report this comment

  2. 2
    keimah Says:

    Mizoram buai hun tawn tlanga Vai sipai hovin hmuhsitna tinreng nena Mizo mipui nunau te min hrual vel dan mit ngeia hmua tuar ve ka nih avang hian khang lai hun ngaihtuah let chang hi chuan Vai huat na hi a tho leh uaih uaih thin. Indian ka ni kan in ti hreh pawh hi thangthar UT hnua piang ho hi chuan in hrethiam lo a nih pawhin a mak lem lo ve. Khawvel hmun hrang hrangah ‘Indian ka ni’ ka tihin ka hmel a Indian si loh avanga insawifiah a tul ziah thin pawh hi ka ning thei khawp mai…

    Report this comment

  3. 3
    clliana Says:

    Khatih hunlai khan Laldenga kha awmlo mahse Independence chu kan sual tho tho ang.
    Buai laia ka huat ber thin chu Gorkhali ho kha ani,Mizo bulah an awm a Mizo tawng an thiam bok sia kan thil sawi zawng zawng an hre vek bawk sia Sipai bulah min han hek leh thin kha chu tun thleng hian ka thin ala rim.

    Report this comment

  4. 4
    Band Says:

    Kudos to Lalthlamuana Ralte who wrote this insightful article .. kan sawrkar ropui ta hian Bamboo festival tih te, Anthurium FAstival tihtre ai chuan.. heng hriatrengna leh thangtharte ram hmangaih tura fuihna hun te buatsaih zawk sela tha tur a nia.. ram hmangaih a mu chhuak hial ho hian pawisa an lo hmangaih ber a nih hi!!! an ti ta vel mai mai aaaaaa

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.