mi(sual).com

Mizo zînga hmêltha bera an sawi thìn Lianchia hi Chhangte hnam a ni a. A lo awm tawhna khua chungchângah hian hriat dan inang lo deuh a awm a.

Pipute hun laia khaw ropui leh lian ber Selesih khuaa tlangval hmêltha ber leh to ber nia an sawi laiin, Seipui khuaa piang —Hlaizâwl, Bualte leh Fârzâwl-ah te awm tawh thìna sawi a ni bawk. Satawm, Bualte, Lungbel, Siallam leh Chawnghawih khuaahte hian a vanglai chuan a tlângtla hle nia sawi a ni.

Fârzâwl khuaa a awm laiin an Lal hmêltha chungchuang Lalvunga nèn an iner tàwk hle thìn a, hmêltha zàwk leh hmeichhe laka tlatlum zàwk nih te pawh an inchuh hial a. Vawikhat chu, “Tu tuibûr khàwn ngah tam thei zawk,”tiin an inel a. An khaw thenawm Satàwm, Bualte, Lungbel, Siallàm leh Chawnghawih khuaahte tuibûr-al chu an khàwn ta a, ‘Lianchia chuan a hmu tam deuh zàwk e,’ an ti.

Lalvunga nèn an inel tàwk hle a, kùt nî vàngthlaahte ‘to zàwk’ nih tumin an inel deuh thìn a.
“Mi-ah Lianchia awm e,
An sèl e Lalvunga;
Tualah ngulrua bun e,
Kàwkvahai tlar na ngai,”
tih hlate an phuah hial a.

Lalvunga chuan a tluk loh deuh avàngin Lianchia chu a ìtsìk a. Pawi râl hràn lai takin Tlângzâwl-ah amah chauhvin râl a vèntîr a. A vànduaia siamin râlin an that ta a ni.

A naupan lai chuan zahpuiawm khawpa hmêlchhia a ni a. A hmêlchhiat èm avàngin a chhungte’n an zahpui a, pâwn chhuah leh tualchaite an phalsak lo hial thìn a. Naupang harhvàng tak ni ve ta nàfam chu a chhûngte phal lo chung chung a tualchai ve thìn a.

A hmêlchhiat èm avàngin a thiante’n an hmusit a, an kàwmserh hial thìn a. Hrehawm a ti hle thìn. Amaherawhchu, Khuanu’n a khawngaih a. A siam danglam ta a. A ni têlin a lo tha ta deuh deuh va. A lo râwlthar chhuah meuh chuan mite tluk rual lohvin a lo hmêltha ta a. A èn hian a èng ta pheu mai a ni. “A thatzia chu khuavàng note ang mai a ni,” tiin an sawi thìn. A biangte chu a tai sen no chèk a, a hehte hi a lìngin a ling hlàr mai a ni.

A hmêlthat èm avàngin a hmu tawh-phawt chuan an ngaizâwng èm èm zèl a. Mipa pawh an bàng bìk lo hialin an sawi thìn. Nula chu sawi loh, pasal pawmlai nei leh pitar thlengin an ngaizâwng theuh va. Lianchia tàwnah chuan tui ang an nêm duai thìn a; hmeichhiaten an ngaihzàwn theuh avàngin tu’ pa mahin an thìk ngam lo va. Anni’n Lianchia fa pai sela Lianchia hian chi min thlahsak sela” an ti theuh hi a ni ngawt a. An be tha theuh va —hetiang hi ni bawk mah sela, Lianchia hi pa inngaitlâwm tak leh mî hmai-zah tina tak a ni a. Hmeichhiaten pàk theuh mah sela —mi mit kham tùrin a chètpui ngai lo thung.

That chungnun riauna hi chi sarih lai a nei a. A muhìl laite hi a èn hian a èng phêt mai a, a râl vêngte hi râlte pawhin an hlau hial thìn a ni. A mitmeng hi a mawiin —a melh hi tuma’n an tuar zo thìn lo. A hmêlthat èm èm piah lamah a àw hian ngaihno a beiin —zai pawh a thiam hle a,
“Phai phùlah lelte a kiu reng e,
Khawtlângah Lianchia a au an ti”
tiin hlate an phuah hial a ni.

A àw rì leh a zai rì hriat tumin nula hi an inhàwr tuau tuau thìn a, a khabe liam chàng hi a bulah an ther fur reng mai a ni.

A hmêlthat piah lamah —a pian a nalhin a hleitling tha thlerh thlawh hle a. Pa vàntlâng a ni a, a hnârte hi a zum tha rêt râwt hle a. Mizo hnâr ngul ang lo takin sâng tha veh vawh tak a ni a. Tuiûma a tui inte hi a harsat phah hle thìn. Vawi khat chu tuiûma tui a in lai hi pa remhre tak mai pakhatin a lo hmu a, an tuiûm chu Lianchia tui in nân tuiûm hmâwr chu a sah-thlau ta a. Chuta tang chuan Mizote’n tuiûm hi an sah-thlau ta zèl a ni, an ti.

Mi tinin an ngaihzàwn theuh avàngin ‘Lianchia lo lèn nân,’ tiin kawngkâ an hawng theuh thìn a. An ina Lianchia a lo lèn chuan làwm takin kawngkâ an khàr thuai thìn a. Chutianga kawngkhàr an khàr chuan nula dangte paw’n mi dang ina lêng tawha ngaiin an khàr ve ta zèl a. Zàn khat chu hmeithai pitar pakhat hian, “Keia in tehlulah hian Lianchia hi a rawn lêng hlei lo’ng e,” a ti a. Thìm-hlimah kawngkâ a khàr ta ngawt mai a!

A thenawmten “Lianchia a lêng a nih dâwn hi,” an ti a. Kawngkhàr an khàr ve ta ngawt a. Chutah le! mi rèng rèng chuan, “E khai, Mi dang inah a lêng tawh a nih dawn hi,” an ti a. Kawng an khàr ta vek a. Lianchia chuan lènna tùr a hre ta lo va —a Kùt sa lo hawi ve ta mai mai a. Lianchia lènna tùr hre lo lunglêng chu Zàwlbùk bawhbèlah hla a phuah sauh sauh va —lungchim tak maiin a zai ta veng veng mai a,
“Lènna ka vai chhawrthla ngùnlala’n,
Puallênga’n khatdai ka chhiar chhuak e,”
a han ti ta hlerh hlerh mai a.

A zai hre phak, nulate chu pawi tiin an awm hle hle thei lo va. Mawnga hawlh ang maiin an phe ta sek mai a. Pâwnah an chhuak a, leikapuiah chuangin —Zàwlbùk lam an thlîr a. Mi inah a lêng ta mai emaw an tih avànga kawngkhàr an lo khàr mai chu an inchhìr a.
“A biak emaw kan sual,
Lianmânga’n lung a her;
Nau ang ka tah laiah,
Lianmâng, lo lêng leh rawh,”
tiin hla an phuah ta hial a. Lianchia hian hmêlthat leh zaithiam a kawp a. A zai chu rêngchal kiu nèn an tehkhin hial thìn a ni.

Ni khat chu —”Mite hian min duh tak tak emaw fiah teh rèng ang,” a ti a. Mi feh kal hmâin a lo kal hmasa a, kawtchhuahah Tehhàwr thing lian tha tàwk tak a kit a. Kawng sîr remchâng laiah a phun a. A thing phun kâwr chu a bul lamah a chhat sa vek a. A thing phun chhìpah chuan rem fahranin a thu ta vàng a. Tehhàwr kâwr chu a lèr atangin a pawt hìk ta vek a.

Feh tùra kal hmasa nulaho hnènah chuan, “Ka awmna thlenga lo lâwn thei chuan —pasalah min nei ang,” a lo ti a. Chu veleh, nulaho chuan an phur an nghat sawk sawk a, làwn tumin an bei ta a. Mi an rawn kal belh zèl a. Pitarin, “Pitar ka nih hi,” tih lam an ngaihtuah tawh lo va. Làwn tumin an bei ve ta sauh sauh mai a. Nuho ni se, “Kei zawng —pasal pawm lai nei ka nih hi,” ti phal an awm hek lo. A chuh chak chakah an tang a.

Hmechhia zawng zawng chuan làwn tumin an bei ta fat fat hlawm a, a lâwn sâng thei deuhte chu an hnuai a miten Lianchia a nei thei bìk mai ang tih hlauvin —rang takin an pawt thla zung zung zèl a. Pitar pakhat hi a lâwn sâng thei bik riau va; nula-hovin an ìtsìk avàngin a làwn nawn leh pawh an phalsak lo hial a.

Làwn ngei tuma chawhma chhûng zet an beih hnu chuan, Tehhàwr thing nàlna pawh chu a reh ta deuh va. Lianchia awmna han lâwn thleng mai thei tùr te pawh an awm tan ta a. Lianchia chuan a ning tawh bawk a, a duh vak lohte an rawn làwn thlen mai te a hlau ve ta deuh va. A chhuk ta a. Tuma’n feh zui pawh tum ta lo chuan —an haw ta hlawm a. Lianchia hmêlthatna chuan feh a kham ta dèr a.

Lianchia hmâah chuan ‘hmeichhe buan chak’ hi an awm thei lo va. Tupawh hian an thil neih hlu ber thlengin Lianchia tân chuan an phal èm èm theuh va. Lal leh michhe-fa pawh an bàng thei chuang lo a ni. Vawikhat chu Lianchia nu chuan Lianchia meizial tùr vaihlo a nei ta lo va. Chùla mi làk tumin a chhuak ta a. Lianchia nu a nih avàngin nulaten an be tha theuh va. A lo hmu hmasa ber chuan, “Ka pi, Khawiahnge i kal dâwn?” a lo ti a. Lianchia nu chuan, “Liana’n vaihlo a nghei a, lo tùrin chulah ka kal dawn,” tiin a chhâng a. Nula chuan, “Ka pi, Liana zùk tùr a nih hrìm chuan, ka lo bèng ve ang che,” a ti a.Vaihlo châr ro sà diam kho khat a pe a, an thàwm chu nula dangten an lo hria a, “Ka pi, Ka lo bèng ve ang e,” an ti ta zèl a. An pai thliah thliah a, Vêng-thlèr khat lekah dawràwn khat aia tam mah a nei ta reng mai a. Vaihlo an pèk khawm sà chu, ‘thiar a ngai hial e,’ an ti.

Lianchia hi mite duh rawn ni mah sela, a chapo lovin zai a zàp thiam hle a, a nungchang a mawi èm èm reng a. A nungchang mawina leh thatna hian mi a hnehin —a chungah tumah an thinur rei tak tak ngai lo. An khaw nula hmêlchhe ber atanga hmêltha ber thlengin a tilàwm thiamin, a be tha theuh va. Pitar thlengin an beisei ngam tùrin a inphahhnuai thiam riau va. Mi rèng rèngin an ngaina theuh a ni. A hmêlthat bàkah pasaltha nih a tling a. Râl hlauhàwm ber lai pawhin amah chauhvin râl a vêng fo thìn a ni.

Lalvunga nèn to zàwk nih an inchuh fo va. Vawikhat chu, an inhnial thinrim deuh va. Lianchia chuan, “Min er min er teh suh khai; duh ila chu i nupui pawh hi ka ngaihsak thei ang che chu,”a ti ta mai a. Lalvunga chuan, “I theiha thu le!” a ti ve mai bawk a. Lianchia chuan Lalvunga nupui chu zan khat a hèl ve ta a. Lalvunga chuan an sumhmun bang phèn atangin a bihthla rù a, kâr lovah Lainchia chuan a ngaihsak thei dâwn ta mai a. Lalvunga chuan ngaingam lovin in chhûngah chuan a lùt ta a.

Lalvunga chuan a tluk loh deuh avàngin a ìtsìk rilru ta tlat a. Vawikhat chu, Pawi râl hlauhawm lai takin Lalvunga chuan, “Lianchi, Pasaltha ka ni e, i ti ve fo bawk a, pasaltha i nih takzet chuan, nangmah chauhvin Tlângzâwla râlvèn buùah râl i vêng ve ngam emaw chu? Kei chuan ka vêng ngam,” a ti a. Lianchia chuan a èr vàng a ni tih hre reng mah sela, “Ngam e,” a ti a. Tichuan, Lianchia chuan amah chauhvin râl chu a vêng ta a. A vanduaia siamin, Lianchia râl vèn zàn chuan râl an lo kal ta hlauh va. Zàn rei lam a nih avàngin Lianchia chu a muhìl a, Pawi râl lam enthlatuho chuan Lianchia muhìl chu an hmu a, râlvèn bùk lah chu a èng phût mai si a —mak an ti hle a. An hlau deuh va, an pawh mai ngam lo va.

An bùk lamah an kìr leh ta a. An thil hmuh chu Upaho hnènah an hrilh a. Vâl-upate nèn inrâwn khàwmin Lianchia râl vènna bùk lam chu fîmkhur takin an pan leh ta a. Râlpui phiar takin phiar mah sela, an pawh mai ngam chuang lo va. A ràl atangin, “Râlvèn bùka mi kha tunge i nih? tiin an au va. Lianchia muhìl chu a lo harh a, a hming a chhàl a, “Keimah Lianchia, vàn hnuai thang,” tiin a au va. Chù veleh Pawi râlho chuan an kàp ta chiam a, vànduaithlàk takin Lianchia chu an kàp fuh a, an kàp hlum ta a ni.

Lianchia lû chu an la a, an hàwpui ta a. Lal in an thlenpui a —Lalnu chuan Lianchia chu hmêltha a tih èm avàngin —man lo va an that mai chu pawi a ti hle a, a tahpui ta hial a, “Aw, hetiang anga hmêltha leh duhawmte chu thah pawh thah ngai em ni le, engahnge in rawn man mai loh le,” tiin a pasalthate chu a lo hau va. Lianchia lû chu Lal in tualah an târ a. A heh chu ni sarih chhûng a sen ling hler e, an ti. Thlànràwn Lalnu chuan ‘tiang khawpa hmèltha man lova an that mai chu a hrethiam thei lo va. A tahpui reng mai a. Lianchia lû an tàrna selu phan bulah chuan ni sarih chhûng buh leh sa, ârtui a dah ziah a, “A khuate râl thah azàwngah Thlànràwn Lalnu a làwm lo ber e,” an ti hial a ni.

Lianchia chu amah chauhva râlvêng a nih avàngin a thih thu zualko tùr pawh an awm loh avàngin Fârzâwl khua chuan an hre làwk lo nghe nghe a. Hre mai lo mah se, Lianchia thih tùk chuan àr a khuang lo va, a reh thiap a. Thawh an hai hlawm a, nula tuman buh an dêng peih lo va. Den tum pawhin engemaw tak kàptu a awm tlat avàngin an zawi zo va. An dêng thei lo va. Ràpa mi buh hàkte chu han làwk thla ve mah sela, an chhunzawm peih tak tak chuang lo. Sum kotlângah suk vuanin an ding zawi ngawih ngawih mai a ni. An khua chu an nguai nghuai mai a, Lianchia râl vêng chu a thi a nih an ring theuh va, hna thawh zai pawh an rêl thei hlawm lo va. Tùkthuan eikhamah Lianchia thih thu chu an hre ta chauh va.

Lianchia thih thu an hriat veleh, chhûng tin mai chu, “chhiat tàwk an awm tà a nih hi,” tih tùrin an tap ta chuah chuah a, mittui tla lo pawh an awm lo. Mi tinin mahnî chhûngte thî awm ang maiin an tuar theuh va. An pawi ti hi an kùn tlawk tlawk mai a ni.

Lianchia ruang chu Fârzâwl khaw mipuite chuan a khaw-nàwtin an râl vènna Tlângzâwla mi chu an va la a. Lung chim takin an phûm ta a. Lianchia ruang thlàk zàn chuan tlangvâl tumah an lêng chhuak peih lo va. Hmeichhe hovin là an kai peih hek lo. An thu zawi nghiai mai a ni. Atùk khua a lo vâr a, tumah an tho hma peih lo va. Tumàn buh an dêng peih hek lo. Nula tuarchhèl deuhten dèn ngial an tum pawhin —hàk khat takngial pawh an dêng zo thei lo va, suk vuanin an ding zawi ngawih ngawih mai a ni.

Lianchia nu chuan thiam tak maiin hla a phuah a,

“Liana fàm zanah,
Kan bawh-âr leh zalêng an dai e;
Liana fàm nîah khaw Fârzâwl-a min,
Dî ngaiin tuan zai an rêl lo ve,”
tiin Lianchia thih zàna âr khuan loh thu leh mi tinin an ui thu chu a chham chhuak a. Mi dangte paw’n an phuah ve bawk a,

“Khawtlâng hawih Lianchìa fam an ti,
Suihlung chhâwl ang a dam thiam lo ve,”
tiin, Lianchia boral chu a hria apiangin an ui a.

Chi thlah nei lova a thî chu an ui zual a. Nîkhua a lo rei deuh deuhva, Lianchia heh Thlaithing vàm ang ham ham chu a lo chul zo ta a —Khuavàng note ang maia hmêltha leh duhawm chu hmuh tùr a awm ta lo!
Scooped from Zoin.Info —punctuation thoroughly made a new.

Similar Posts:

• Hmánlai Mizo zînga ber kai te
• Juai!
• Pawi lalram leh an thlahte
• Zawlaidi In Min Zawl Dan Tur
• Tu thiam loh nge..?

Recent Posts:

• Pathian Malsawmna
• Doctor-ten min rawk em?
• Keini chu thingtlang mi kan ni a
• MIND-SET: MIZOTE LEH KAN RILRU SUK-THLEK
• ZoRO Press Release

This entry was posted on Saturday, August 22nd, 2009 at 11:00 pm and is filed under Mizo Society & Culture. You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.