RAM LEH HNAM HUMHALH – II

July 9th, 2012 10:09 am by The Biz

Moral reform :
Chhungril nun hi pawn lamah a lang chhuak a, tuna kan lan dan hi kan chhungril nun chu a ni. Chhungril lam nun a tawih miau si chuan kan ram min sawrtet sak emaw, min sahthlaksak emaw pawh ni se, tih theih kan nei tlem viau ang. Hna thawk peih lo, ei duhtui viau si, thil tha tha leh tunlai tak tak awta neih tum zel kan nih chuan kan rilru puthmang a dik lovin, “Moral reform” kan mamawh tihna a ni a; ram leh hnam dinchhuanna kawng daltu a ni bawk.

Tunlai kan ram dinhmun han thlirin ram leh hnam thatna aiin mahni tanghma kan hai nasa zawk emaw tih tur kan tam ta hle mai. Gas man a sang tual tual a; gas erawh a phai tulh tulh thung. Buk tling lova thil zawrh kan zak lo ang bawkin, petrol leh diesel pawlhdal kan sim mawh hle. Sawrkar hnathawk thleng thlai haw hma tum; pute awm leh awm lohva thawhthat dan kar hla tak, dawrtute harsatna sutkian aia harsatna siamtu pawh hmuh tur kan tam sawt ta viau. Kohhran khawmpui leh inkhawm tam zia ngaihtuahin, campaign leh camping neih chamchi kan thulh phah chuang lo. Thawhchhuah pawh nei lovin, hnam changkangte leh hausa te anga nun leh khawsa kan pung tual tual mai te hi rilru piansualna a ni. Zaithiam kan inchawimawisiak nasat zia ngaihtuahin, ram leh hnam tana mi chhenfakawmte chawimawi kawngah kan hnufum fu lawi si. In leh lo ngaihtuah hmasak aiin nawmchenna leh ei tui buaipui zawk, BPL fridge nei, BPL TV nei engzat tak awm ang maw?

Kan rilru puthmang hrisel leh hrisel loh hian hnam tlukchhiatna leh dinchhuahna ah thui tak kawngro a su a. Hetianga kan kal zel chuan Mizo hnam ziaah hnam  dingchhuak tur zia hmuh tur avang tial tial tawh ang a,  kan insiamthat vat loh chuan kan hmalam hun chu a thim hle ang. Tisa leh thlarau a kan pian leh seilenna chhungkua leh Kohhran hian mawhphurna an nei sang ber ang em le?

Rilru lam chauh ni lovin, taksa hriselna a pawimawh bawk:
Taksa ngeih leh ngeih loh ngaihtuah lek lova, duh duh eia in kan nih chuan kan hriselnain a tuar ang a, kan nunna a tiderthawng thei ang. Nun uluk nachang hrelo hnam an hrisel tak tak thei lo va, hnam hrisel leh dam rei an ni ngai hek lova, an dingchhuak tak tak thei hek lo. Chuvangin, nunna ngaihhlutthiama hriselna ngaihpawimawh hnam kan nih a ngai a ni. Mihring hi nunna thuah thu neitu ber ni lo mahse, hriselna ngaipawimawh leh pawimawh loh te, nun uluk leh uluk loh te hian thui tak kawngro a su tih chu phat rual a ni lovang.

Kumin World Cancer Day ah Mizo hmeichhia zinga 62% hian vaihlo tih an ching tih tarlan a ni a. Mizoram Tobacco Control Society ten high school naupang 2295 zirchiannaah 54% in vaihlo eng chi pawh an hmang tih tarlan a ni bawk. Hei hian Mizo hnam hriselna a ngawng a. India rama mipa 1000 zelah Cancer vei tam dan tarlanah chu : Aizawl – 217.9; Serchhip – 155.1; Chandigarh – 106.7; Goa – 103.3 a ni a. Hmeichhe 1000 zelah Cancer vei tarlan chu : Aizawl – 209.2; Serchhip – 155.5; Mumbai – 102.4; Chenai – 101.6; Bangalore – 99 a ni. (Vide- Aizawl Post, April 4,2012) Hnam hrisel tak kan ni lo tih chu a chiang hle.

Chu mai a la ni lo, Mizorama mi 1,83,703 in HIV test an neihah mi 6,549 in HIV an vei a. Chung zinga 4,255 te chu mipat hmeichhiatna atanga kai an ni a, 1,860 te chu drugs inchiu vanga kai an ni. Kum 2011 November thla khan tlawmngai pawl pakhatina a zirchiannaah Aizawl khawpui chhungah hmeichhe awm tha duhlo (KS) 480 lai mai an awm thu an tarlang a. Pasal nei lo 269, pasal nei 77, pasal then 105, pasal sun tawh 17 an awm a ni. Tin, Mizoram hi ruihhlo in min chiah hneh nasa hle. Central YMA hnuaia ruhhlo dotu Central Anti Drugs Squad chuan thla 9 (23.7.2011- 12.4.2012) chhungin ruihhlo nuai 117 chuang man hu an man a ni. Man chhuah loh engzat tak la awm ang maw? Police ten thihdan pangai lova thi zat chhinchhiah danin 2008 ah 171, 2009 ah 184, 2010 ah 207 leh 2011 ah 175 (Sept. thla thleng) tiin chhinchhiah a ni. Mizoram CID te chhinchhiah danin Kum 2011 chhunga lirthei chetsual 99 ah mi 86 an thi a, mi 257 in hliam an tuar a ni. Transport department tarlan danin kum 2010 ah lirthei chesual 83 ah 52 an thi a, kum 2009 ah lirthei chetsual 86 ah mi 60 an thi a ni. Thuneituten lirthei chetsualna tam zawk chu khalhtute fimkhur tawk loh vang a ni an ti a. Mizo hnam humhalh nan tun ai hian hriselna ngaihpawimawh tawh zawk ila; nun uluk a pawimawh zia pawh kan hriatthar a ngai hle a ni.

Mizo hmeichhiate kawppui zawn kawngah fimkhur a ngai:

Tunlaiin phai lama awm Mizo hmeichhiaten midum an kawp chungchang internet velah a lar hle. Hnamdang kawp a tam zawk chuan rualawh vanga kawp niin an sawi. Kan ram chhung ngeiah pawh hnamdang pasala nei kan pung sawt ta hle bawk. Intihchangkan leh nawmsak kan duh luatah Mizo te hian kan zahawmna kan hloh chho mek niin alang. Nupui pasal neih thuah kher hi chuan mimal zalenna liau liau chu a ni ngei mai. Mahse, chu miina a nghawng erawh kan ngaihtuah chian a pawimawh hle ang.

Ministry of Welfare Govt. of India No. 12025/6/90 SEC/ RL Cell chuan Mizo hmeichhia vai pasal nei reng reng an fate nen vek vai an ni, an tan Mizoram leilung neih hi danin a phal lo tih chiang takin a sawi. Chu bakah Mizorama awm reng/ rei vanga chhungkaw nunah leh danah Mizo dan leh dun hmang vek pawh nise, sawrkarin dan a siam danglam te a nih phawt loh chuan Mizo anga pawm theih an ni lo. Supreme Court thuchhuah chuan tribal ni lovin tribal hmeichhia nupuiah a neih chuan amah emaw, a fate emaw sawrkar hnuaia tribal tana reservation leh hamthatna an siam reng reng beisei thei an ni lo, a ti bawk.

Chuvangin, hnamdang pasala neih chungchang hi ngun taka kan ngaihtuah chuan pawmzam mai mai chi niin a lang lo. Hriat loh vanga hnamdang pasala nei kan nih pawhin, danin a phal loh chinah chuan khawngaihna leh inhriatthiamna hian hmun a chang thei lo tih kan hriat a tha hle. Hnamdang pasala neih hi Mizo nihna kalsanna a ni a, Mizote tribal kan nih anga sawrkar atanga hamthatna kan dawn theih zawng zawng chan vekna a ni tih kan hriat a pawimawh bawk. Nupui pasal chungchangah hian Mizo hmeichhiate chauh nilovin, Mizo mipate paw’n pasal tlak ni tura tan kan lak a pawimawh zia kan hriatthar a tul hle.

Similar Posts:

Recent Posts:

8 Responses to “RAM LEH HNAM HUMHALH – II”

  1. 1
    Dr Mahminga Sailo Says:

    Thuziak tha leh belhchiandawl tak a ni e… A tawp hnai telh telh a, a tha tawlh tawlhin ka hria… (Y)
    Awmna hmun leh hnathawh a zir pawh ti thin mah se, hnamdang nupui-pasala neih kher hi chuan, ka lung a dum zan lo a ni… (N)
    Mizo nula, maian bai thiam, vaipaden thak tek tawk siam thiam, telhawng bawl phuan thiam ngei ka duh reng dawn.., la hmu zo rih lo mah ila… (Y) :-D

    Report this comment

  2. 2
    Awmtea Khiangte Says:

    Good post (Y)

    Report this comment

  3. 3
    TuaiSialA Says:

    Report this comment

  4. 4
    houdini Says:

    Hei chu ka kawmen tawh maw tia!

    Report this comment

  5. 5
    houdini Says:

    Report this comment

  6. 6
    Charice_mizo Says:

    Blank comment hi a ngeiawm, mi’n thahnemngai takin thil an rawn ziaka, sawi tur neih loh chuan comment loh mai tur…

    Mizoram cancer vei kan tam lutuk hi chu a pawi ngawt mai..kan mithiamte hian chik lehzuala survey an neiha, a remedy emaw inven theihna lam kan inzirtir uar a ngai a ni, HIV pawh hi duh aiin a darh chak mah mah, sawrkar hian a mawhphurhna a ni tih hriaa hmalakna kawng hrang hrang a ruahman a ngai, mihring kan la tlem si, tihdam theihloh natna vei kan tam lutuk zawngin society ah nghawng thalo tak tak a rawn nei chho thuai mai ang. Vantlang hriselna hi ngai pawimah ang u, khua leh tui hrisel leh viak tha tak tak a neih chauhin State a thang thei thin.

    Report this comment

  7. 7
    houdini Says:

    Ka lo chhiar lawk lo va, a ngaihnawm e (Y) .

    Vai pasala nei chu a fâte Mizoramah seilianin Mizo khawsakin khawsa mah sé, an chhungkuain vai an ni tho a lo ni awm a! Dan a lo awm thlap chuan a ṭha phian e.

    (Y)

    Report this comment

  8. 8
    H.Pari Says:

    Cancer venna tur atana zuk leh hmuam tih tlem dantur kawngah hian eng tin nge hma la ila tha ber ang tih hi hriat a har khawp mai. A nawlpui hian zuk leh hmuam hi thil pangai ah kan ngai ve bawk sia. HIV venna tur kawngah hi chuan sap rama an tih angin kawng sir hmuntin deuh ah hian free condom box hi dah ta ila, tu te tan pawha lak awl ni se a that phian ka ring. Mizo hmeichhia hnamdang pasala neih kawngah hian kan mipa te pawh hian responsibility hi la ve se, neih tlak tura lehkhathiam, smart, ruihtheihthil ti lo, hmeichhe zahthiam leh duat thiam hi pung ta se, kan nula te hian hnamdang chu an melh tlem phah sawt ngei2 ang.

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.