Hranghlui Chanchin Ropui/Biru Thenkhat Hailan Tumna ! (Chhunzawmna)

February 27th, 2013 6:42 pm by lushai_er

III. F.Challianngura :- Heta Mizo pa danglam chanchin hi Pu Ch.Aikima’n M.U.P Tlangau September  leh October 1994 a chhuah kan hmuh ani a. Hetih lai hian amah chu tar chau tak leh rethei tak ni tawhin, a chanchin pawh hi overseer Lalhleia ziak sak niin a sawi a.

Mizo zing a India zalenna sualtu zing a tel ve chhun leh Delhi-ah Mahatma Ghandhi nen pawh lo inhre ve phak a, thil tam tak lo sawipui ve angin tarlan ani a. Pu Aikima bawk hian chutiang Mizo fa te lo awm ve si, tuma bengkhawn a hlawhlo a vuipui thu pawh kan hmu a.

F.Challianngura hi 1936 lama Silchar thlengthla, chutih lai Bengali Dawkai lianber pawl Gopal Chandra Naha te hnena thawk ta ani. Zalenna sual tura Congress in beihpui an thlak laiin, a pu. Sailen Naha chu  an hruaitu ber pakhat a ni a. An campaigna hmun tin a zui vein amah pawh Congress  member a ni ve awm e.

Chutih lai vek chuan Hailakandia Jamindar lian leh Sawrkar ukil ber ni bawk Hem Chakravarty chu Sawrkar lamah tanngin a khua-leh-tui (a estate luahtu) te nen an lo buai chho zual ta zel a, Congress mipuiin luhchilh hial an tum hian Hailakandia Congress hotute chuan Pu Sailen Naha leh a Mizo tlangval chu an va chah ta ani.

Hem Chakravarty hian Mizo tlangval (Saiha lam mi Zatoh) awmpui a lo nei bawk a. A pu te luhkhung tumtu mi pahnih a lo vawthlu hman a. Pu F.Challianngura hian a Pu puakruk nen Zatoh(Zateuhva) a han vau hnuah an lut thei ta a. Inbiakna an neih pui hnuah Pu Hem Chakravarty pawh Congress ah a in pe ve ta tih ani.

Hetia Cachar-a Congress dodaltu Halakandi kulhpui a chim tak thu hi Mahatma Ghandhi hnen an zuk hrilh chuan a lo lawm hle a, Congress hruaitute chahthlain anni chuan Pu F.Challianngura hi an hruai ve ta ni ngeiin a lang.

Thil mak danglam ve pakhat chu hemi tuma Mizo tlangval pahnih te hnathawh/chanvo hi ani. Pu Ch.Aikima’n a lo vui pui hle rual hian mi tam tak chuan chanchin belhchian dawl vak lo tur ang pawhin an lo ngai ve thei tho mai.

Theih anga ka lo chhui zui ve na ang chuan dik tluanchhuak lo pawh nise, dik chin thui tak a awm ngei tih chiangin ka hria. Kum 1937-39 lam daih khan kan Patea (C.V.Lal f/o Dr.Tluangtea, C.M.O, Saiha) hi Silchar Policeah Hockey/Football thiam vanga Silchar mipui hriat hlawh (1939) vel lai te khan, a awmpui Mizo tlangval Zateuhva vang ni bawk ngeiin, Hem Chakravarty hian C.V.Lala hi thian/nau ang takin a lo en ve tawh thin a. Kan naupan laiin Zateuhva hian Congress hovin a Pu an luhkhung tuma mi pahnih a lo vuakthluk thu a sawi hi kan lo hre daih tawh a ni.

Khatia Hem Chakravarty-in Congress a han zawm ve hnu khan chanvo pawh a nei phak thuai ani ngei ang, kum 1942-43 chho te khan Assam Sawrkar Sir Saedullah Congress Ministry-ah khan Education Minister a ni phak tawh.

Pu Ch. Aikima article hnuah khan Vanglaini 7th Oct. 1995 issue-ah ‘Mahatma Gandhi nen London-a tang dun, Luangmual YHAI hostel bulah kum 94 miin a la dam’ tih a lo lan chuan, ka zuk zawng chhuak ve ta a.

YHAI hostel thlang tu emaw bawngin hlui ah rethei takin an lo khawsa a. Kawm theih tak chu a la ni chungin, a rilru a mumal tawh lova, Mahatma Gandhi London-a zuk tan pui ang te chuan a lo insawi tawh reng a ni.

Dik a pawm tlak tur a sawi chu Delhi-a Pu Gandhi-a an zuk hmuh hnu a Sap hovin an man tak hian Silchar-ah an lo kir a. Chutih laia Silchar a Forester hnathawk H.P.Sailo (f/o Lal Thanhawla) in a lo sawipui angin a Pu te chuan Forest Guard hna an pe ve ta a. Mahse a thawhna bul Derby Tea Garden-ah 1942-a Japan-in bomb an thlak khan Silchara-ah tlanchhiain Mizoramah a lo chhuak ta niin a insawi.

A hnu zelah amah pawhin a zir bik lo pawh a ni theiin, mi te ngaihsak a hlawh lo hlen kumkhua ta niin a lang. India zalenna sualna kawnga Mahatma Gandhi te hial pawh lo pawh ve phak Mizote’n kan neih ve chhun chu a ang khawp mai. Hre belh te’n han chhunzawm the u.

IV. Pu Lianbuka Chawngthu : Dr. Fraser-a naupang enkawl hmasak te zinga mi, kum 1917-a Mizo tlangval 2000 rual France ram kal zinga lehkhathiam pawl, Company pakhata Head Clerk anga kal ve a ni. Kum 1918-a Sapram atanga an lo hawn leh khan, a ni chu Mesopotamia, Chutih laia British Protectorate ram-ah hna thawkin kum 2 lai a rawn khawtlai ta ani.

Mizo fate zingah Office procedure (Babu hna) leh Accountancylam thiam hmasaber leh thlakhata Rs.200/- hlawh phak hmasaber a lo ni ta. A thiamna rawn puakchhuah hi Mizoram a lo haw hnuah Bawrhsap pisa bakah Mizo District Council lo pian te khan an tangkaipui ta em em a ni.

Thlakhata Rs. 200/- a hlawh phak thu tichiang turin amah ang bawk a Mesopotamia-a chambang U.Nobindro chuan Rs. 700/- an hlawh tanna anih thu a lo sawi. Chutih laiin Assam-ah chuan Ran Daktor leh L.M.P Daktor te khan Rs.55/- an hlawh lai a ni. Clerk chuan Rs. 30/- vel a ni.  

[P.S. : Tah hian ka’n rekbung tawh ang e, V-na atan Dr.Thantluanga Pautu hi a la awm takna in hman deuh khan a chanchin kan ziah tawh kha….!]

Similar Posts:

Recent Posts:

9 Responses to “Hranghlui Chanchin Ropui/Biru Thenkhat Hailan Tumna ! (Chhunzawmna)”

  1. 1
    Hotunu_pasal Says:

    1 em aw. Bengvar thlak khawp mai.

    Report this comment

  2. 2
    buh-duha Says:

    Hetiang post hi a hlu thin khawp mai.

    Report this comment

  3. 3
    XaiA Says:

    Ngaihnawm thin hle mai

    Report this comment

  4. 4
    saint sammoo Says:

    chhiar chhuak

    Report this comment

  5. 5
    H.Vangchhia Says:

    A ngaihnawm (Y)

    Report this comment

  6. 6
    Awmtea Leo Khiangte Says:

    A ngaihnawmin a bengvarthlak kher mai. (Y)

    Report this comment

  7. 7
    Dr Mahminga Sailo Says:

    Thu chhiar manhla tak a ni e.. (Y)

    Report this comment

  8. 8
    keimah Says:

    A va ngaihnawm thin em ve aw! Han ti zel teh…

    Report this comment

  9. 9
    Dr John Says:

    (Y) Tha khawp mai…

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.