India/Burma a bet reng tur kan ni lo

March 13th, 2013 11:14 pm by luseizomi

Kum 1891 vel atangin zohnahthlak te chenna zawng zawng chu British thuhnuai ah kan tlu lut a. Vanduai thlak takin British ho in keini zohnahthlak te chu hmunthumah min thendarh a. Burma Province, Assam Province(India) leh Bengal Province(Bangladesh) ah te a ni. Nimahsela British ho hian zohnahthlakte hnam khat kan nihna engemaw chen chu min venhimsak ti ila a sual awm love. Zohnahthlak te awmna bial a hman tur in awpna leh inrel bawlna a hran in an siam deuh zel.

Bengal Province a zohnahthlak te chu “ The Chittagong Hill Tract Regulation (1900) hmangin an awp a. Tripura ah chuan zohnahthlak te “Hill Tripperah” hnuaiah an awm. British hun lai chuan Chin Hills leh Lushai Hills phei chu Foreign Department hnuaiah an dah ngat a ni. Foreign Jurisdiction Act 1890 hmangin zu han awp tlat a. Kum 1895 bawr vel atang phei chuan Scheduled District Act 1874 hmanna an huam tir nghe nghe. Scheduled District Act (1874) chu kan hre theuh awm e. British in Burma leh India a awp dan pangngai nen a in ang chiah lo a ni. Tualchhung in awpna turin Chin Hills Regulation (1896) an siam leh bawk. Bengal East Frontier Regulation (1873) phei chu zohnahthlak te tana tangkai zawk turin siamthat(amend) a ni. A hma zawng kha chuan vairamah Lushai Hills mite an luh tur venna Dan a ni. Nimahsela, siamthat a nih hnu hian Vaiho Lushai Hills a an luh tur venna Dan a lo ni tawh zawk a ni. Hei hi Inner Line Regulation (1873) tih a ni bawk.

Kum 1892 khan Calcutta khawpui ah Chin-Lushai Conference hman a ni a. Zo ram leh hnam inthen darh tawh suihkhawm leh zai an rel a ni. Kum 1895 atangin Bengal atanga an awp thin South Lushai Hills leh Assam Province atanga an awp thin North Lushai Hills chu Assam Governor hnuaiah an awm tir a ni. Simon Commission duhdan ang a Government of Burma Act leh Government of India Act kum 1935 a siamah tribal area venhim an tumzia a lang. Section 311, Clause(1) ah “Tribal area means the areas along the frontiers of India orbBaluchistan which are not part of British India or of Burma or of any Indian states or any foreign states” ti in hrilhfiahna an siam a ni. Section 91 tlawhchhan in British King George VI chuan kum 1936 march ni 3 khan ”Excluded Order” a siam a ni. “Tribal areas were excluded from the scope of British India” tiin a hrilhfiah a. Section 91/92 ah chuan India leh Burma rama hman Dan te chu Tribal area ah chuan guideline pel a hman theih a nih loh thu a chuang bawk. Government of Burma Act(1935), second Schedule part one ah excluded area in a huamchin tarlan a ni. Chin state mai bakah Burma ram zohnahthlak te chenna zawng zawng a huam vek a ni. Chuvang chuan Chin state hi Department of Frontier Areas Administration nen Governor in direct in a awp a ni. Burma Legislative Council (ministerial Burma) an va inrawlh ngai lem lo niin a lang.

Zofa te hi Indian emaw Burma emaw kan ni lo tih British ho hian an hre chiang hle. Anmahni ngaihdan ah chuan ram hran/hnam hran kan ni. Mahse ram pakhat ah ka dingzo ta lo. Chin state chu Burma ah tlu lut in Lushai Hills pawh India ah a tlu lut a ni. Zo hnam insuihkhawm a ramkhat (independent) a kana wm tur hi kawl leh vaiho hian an phallo hle a ni. Chuvang chuan India chuan Mizoram state pawh min duhsak hle. India sorkar in Mizoram state min chawmhlawm ti ila kan sawi sual loving. India ram atanga inlak hranna thinlung kan put loh an duh vang a ni. Mizoramah Inner Line Regulation te pawh la hman a ni nghe nghe kha. Burma lamah pawh engemaw chenah sawrkar duhsak kan hlawh a tih theih. State leh region lian zawk te nen intluktlanna a awm nual zu nia.

Zo hnam kan ropui zel a, kan dam khawchhuah theihna tur chuan kan insuihkhawm a ngai a ni. Mizoram state mai duh tawk lovin zo hnam zawng zawng lungrual taka kan chenza theihna tur independent ram kan mamawh a ni. Chumi atan chuan hnam lian(Nation) ah kan insiam hmasak a ngai a ni. Zo hnahthlak zawng zawng huapzo hnam chu enge ni ta ang? Lusei kan han tih hian Nation a tling lo. Chutiang bawk in hmar te pawh tribe chi khat ve mai an ni. Zo people emaw zomi emaw inti ila a huam zau ber mai awm e. Zo hnahthlak zawng zawng huapzo Nation ah kan insuih khawm a ngai. Chutiang tur chuan kan hruaitu te Nationalist an nih a ngai. An thu chai pawh Nation issue tling a ni tur a ni. Zo hnahthlakte mi in min kohna hming tamtak a awm a. Chung zinga langsar zual deuh te chu Chin, Kuki leh Lushai te hi an ni awm e. Heng hming chi hrangte hman tan a nih hun hi awlsam takin a chhui thei a. Mahse zomi chu kan hriat phak ve hma(since time immemorial) atanga hman a ni thung. Engpawhnise, Zo Nationalism a than zel theihna turin mitin in rilru puitling deuh kan put a ngai. Lusei chauh Mizo a ngaihna hian Zo Nationalism a ti thuanawp thei a ni.

Similar Posts:

Recent Posts:

10 Responses to “India/Burma a bet reng tur kan ni lo”

  1. 1
    zualbonez Says:

    N1a male

    Report this comment

  2. 2
    chhangte_ll Says:

    MNF leh rambuai avanga Mizoram pawna seilian keini ang tan awmzia a va nei lemlo. Tharum thawh loh chuan…a ni si a….nangni Mizoram leh Burma lama seilian unaute fehchhuah hun a ni ve ta e.

    Report this comment

  3. 3
    Borat Says:

    Chutia India/Mynamar a bet reng tur kan nih loh chuan heng tmaah hian bet ang u hmiang:

    1. Suadi Arabia (keini ang thova zu khap burna)
    2. Tanzania (Kristian inti tam tak awm vena)
    3. Brunei (keini anga mi tlemte awmna0
    4. Yemen: Sakhaw at chilhna ram, keini iangin.
    5. Uruguay (kam ram anga ram chhengchhe ve tak)

    Serious deuh zawkin aw: Myanmar a awm pawh, India a awm pawh a duh leh thei chu an pem bo mai a, North America, Europe leh Australia/New Zealand ah illegal immigrant an tam phah ta reng a. Mahse kan chenna ram lakbo chu a sawi a sawi chi ziazang ani lo.

    Report this comment

  4. 4
    Sihtea Says:

    Hahaha…Tanzania ho nen kan in mil ber ang. YMA ber Tiauchhak lam ho Mizo ah a pawm miau si lova. Tiau chhak a tang a pem thla hma sa ho vin, Tiau chhak lam an u nau te chimral an hlau(huphurh) va.
    Mizo hnam chu Mizo hnam bawk in an chim ral zuk han hlau tlat a maw le.
    Chu vang chu a ni mai thei, Chinhills a
    cheng ten, an common tawng ah Mizo tawng an duh loh phah hial ni.
    Mizo tawng tih ai ah, Hualngo tawng
    e rawh, an duh hmel viau lawi si a.
    A tawng a in ang a. A hming a in ang lo chauh a ni si a. A mi hringa haw tel lovin, Mizo tih hming a huat huat phah lah bo lo. Mizo tih hi chuan,
    eng ti khaw tik ah mah kan in lung rual theih hmel loh khawp mai.

    Report this comment

  5. 5
    Sihtea Says:

    Khei a, ka va han type sual na sa ve le.
    Phone te reuh te hmang bawk,
    kut khur bawk, mit fiah lo bawk
    Chiangniallova ka ni ri ngawt.

    Report this comment

  6. 6
    Nirvana Says:

    He website ah hian “Zohnahthlak” tih hi a lang zing riau. Tute chiah nge Zohnahthlak chu le? Vanglaini, Zonet velah chuan “Mizo” tih hi a lang hnem.

    Report this comment

  7. 7
    mama Says:

    Insuihkhawm tih vel hi chu a harsa ang, hnambil welfare hi kan tuipui zawk hlawm a nih hi.

    Report this comment

  8. 8
    maawma Says:

    Ziaktu rilru put hmang chu tha khawp mai, Kan harh chhuak har, kan tlai tawh a ni e. British min awp lai khan hetiang rilru pu hi ni tawh i la, thil theih pawh a ni mahna, tunah chuan kan tih theih ber chu rilru ah in unau na hi vawng nung i la a ni mai awm e.

    Report this comment

  9. 9
    Dr John Says:

    (Y)

    Report this comment

  10. 10
    megapixel Says:

    India rama ka bet hi ka lawm e.

    # I sawi angin “India ram”-a kan bet chung pawh hian kan ram leh hnam hi kan la dingchang a ni tih hi a chiang tawkin ka hria (India hi “Vai ram” chu ni se kan sakhua leh hnam chu chimpil kan ni tawh ang).

    A thuhrimah “India” hi “Vai” tihna a ni lo; hming phuahchawp leh la duan chhoh zel tur (construct) thil a ni zawk.

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.