Kan ti mah mah em aw!

June 8th, 2013 4:24 pm by luseizomi

Mizo te hi kan history kan chhui chuan khawchhak lam atanga thlangtla thla deuh vek kan ni. A then a chhukthla hma a, a then chu an chhukthla tlai deuh thung. Chuvangin mizo hnam chanchin sawi apiangin khawchhak lampang sawitel ziah a ngai thin reng a ni. Mizote hi ram pathum India, Burma leh Bangladesh ah kan inthendarh a. Mizorama cheng te hi hmundang a chengte aiin kan vannei deuh zawk a ni. Hei hi keimahni theihna avang nilovin Pathian malsawmna kan dawn vang zawk a ni. Chuvangin malsawmna kan dawn hi i chapo pui loving u. Hnamdangte tana malsawmna ni thei turin tan i la zawk ang u.

Khawvel ah hian a hausa an hausa reng lova, a rethei pawh an rethei reng lemlo. Chutiang bawk in ram leh hnam pawh in hmasawn hun a nei thin. A changkang an changkang reng lova, a rethei an rethei reng bik hek lo. Chuvang in midangte hmuhsit ngawt hi thil atthlak ber pakhat a ni. Kan hmuhsit te aia hmuhsitawm kan la ni thei ania. Mihring hian Pathian malsawmna kan han dawn hian kan hunkal tawh kan retheih laite kan lo theihnghilh thin. Mizo te pawh hi tunah chuan India sawrkar chawmhlawmna hnuaiah nuamsa takin awm mah ila, hmanah kha chuan kan lo rethei thin hle a ni. Mizoram buai lai khan Mizo tamtak Burma ah an raltlan a ni. Chung mizo raltlan te chu kan Chin unau ten duat takin an lo dawngsawng a ni. India lama sawrkar hnathawk leh sipai te pawh Chin ho hian kan khawmi an ni tiin Burma sawrkar thuneitu te lakah an lo hum tang tang a ni. Chutih lai chuan MNF ho in Chin state ah bank te an han rawk a. Mahse khang MNF te sualna avangin Burma a raltlan Mizote an tiduhdah lo a ni.

Hun a lo kal zel a vanneih thlak takin Mizoram chu state a lo ni a. India sawrkar in min chawm hneh avangin hma pawh kan sawn chak hle. Burma ram inawpna a that loh avangin Burma rama cheng hnam hrang hrangte chu khawvel hmun hrang hrangah an pemdarh a ni. Chin mi aimah in hnamdangho an pemchhuak nasa zawk mah a ni. Khawvel hnam hrang hrangte chuan heng Burma atanga pemchhuakte hi ngil nei takin an lo dawng sawng a ni. Amaherawh chu Mizoram ah vet hung chuan chhiatna chitin rengah hnamdangte kan mawhpuh thin a ni. Mahni in enlet a inbih chianna chang hriat a hun tawh hle. India rama Burma mi heti taka an lo luhna chhan chu India pawisa a hlut zawk vang a ni. Newin-a kha khawvel sum lama in zawmkhawmna ah a tel duh loh avangin Burma pawisa a hlut tur angin a hlu thei ta lo a ni. A nihna takah chuan Burma pawisa hi India pawisa aim ah in a hlu a ni. Chuvangin Currency exchange ah India pawisa hlutna tlahniam vak sela, Burma mi chu hnawhchhuah ngai lovin an rawn lut lo mai dawn a ni.

Hnam tin ah hian tlema sual deuh leh fel deuh te an awm thin. Chuvangin mi tlemte sual avanga a hnam anga kal tir zel hi thil dik ber a ni lo. Mizoram chhunga case a tam zawk chu mizo te kan ni a. Mahse Chin miten thil an tihsual hian a langsar thei ang ber a puanzar an nih thin avang hian an langsar mai mai zawk a ni. A tha apiang mahni inpek a, a chhia apiang midang puh zel hi sim a tha in ka hria. Hnamdangte pawh in mizote tih theih ang an ti ve thei ani tih hriat a tha. Mizo te hi kan tha famkim vek bik lo a ni. Mizoram chhungah hian hnam hrang hrang kan cheng a. Heng hnam hrang hrang ten hma an sawn hian Mizoram chuan hma a sawn thei dawn chauh a ni. Tunah chuan hnam tenau ten an hnam pual in tan han la se, kan thik em maw ni, kan dodal nghal zel a. Lusei culture chauh kan barh luih zel chuan nakinah an thanharh hunah buaina namen lo a chhuak thei dawn a ni. Pangpar huana pangpar chi hrang hrang a awm angin Mizoram chhungah pawh hnam hrang hrang kana wm a ni. Chung hnam hrang hrang te chu Mizoram timawitu leh tikimtu a ni. Chuvangin hnam hrang hrang ten hma an lakna hi kan dodal mai tur a ni lo.

Mizote hi hnamdangte ang bawkin hmun hrang hrangah kan awm darh ve a. Mahse hnamdang zingah mahni inlak hran kan ching hle. A tamzawk leh a lo awm sa te mitmei pawh kan veng lem lo. Diktak a sawi chuan Mizote hi khawvel a hnam communal ber pawl kan ni hial ang. Manipur ah Mizo tlemte an han awm ve a, Mizo hnahthlak hnam tam zawkte an va belbul lem lo. Tripura ah pawh chutiang tho. Mahse, Mizoram chhunga hnam then khat ten a hnam zawnga thil an hank al pui hian kan haw hle lehlawi si. Mi in i chunga ti tura i duh angin midangte chungah ti rawh. Burma ah pawh Mizo te chu a ramneitu an ni lo. Hmundanga atang pem(migrant) an ni. Mahse zohnahthlak inpumkhatna an duh lo nge maw ni Chin pawh an inti duh lo. Chin inti duh lo e tilo chuan Chin hminga Refugee kal an phur leh hle thung. Kum 2010 khan Mizo hi Burma Government ah recognised tum in an nawr a mahse recognised an la ni chuang lo a nit un thleng hian. Chuvang in Mizoram a Burma mite kan hnawhchhuah fo thin ang hian anni pawh hian Burma a kan Mizo unaute an rawn hnawtchhuak ve thei a ni tih hriat a tha.

Commonwealth ram mi India ram mi ni duh chu Indian citizensip an neih theih dan ngaihtuah pui zel an ni. Chubakah an thlahtute India rama piang an nih chuan an tu leh fate pawh India mi anga chhiar an ni. A nu leh pa ramdang mi nimahse India rama piang chu India mi anga ngaih an ni zel bawk. Mizorama Burma mi kan tih tamtak te hi an thlahtute Mizoram ngeia piang an ni. Chubakah Mizoram a piang leh seilian pawh an tam a ni. Mizoramah hian Dan hi duh angin a lal tawk lova. Dan hi lal chu nise, Dan leh thupek chu a kengkawhtu tur ten an kengkawh mai dawn a ni. Mahse Mizoramah YMA ten an thawh loh tur foreigner case thlengin an buaipui thei tlat mai. Law and order lamah chuan kan la hniam deuh a ni. Burma lama kan unau ten sualna chi hrang hrang an tihlohna tur in keini Mizote hi an customer ah i tang tawh lo ang u.

Engpawh nise Christian kan nih avangin mi khawngaih theihnate, lainatnate kan neih a ngai a ni. India Look East Policy a hlawhtlin hunah phei chuan Khawchhak unaute nen kan la in tlawh pawh zual dawn a, heti taka kan unaute akn huat hi zawngin a tha lo ang. Khristian za ah za ni ve si kan chetzia ah kan khristianna a lang em? Midangte tana malsawmna nih hi Pathian duhdan a ni. Midangte chhiatna lai zawnsak reng ringawt hi zawng a dik ber lo. Mi pakhat sualna avanga pawi sawi lo ten a tawrh thin na ah hian Pathian a lung a awi ang em? Mite chunga buaina kan siam let aia tam buaina Pathian in kan chungah a thlentir thei a ni. Pathian hremna kan tawh loh na i fimkhur ang u. Hman deuh lawkah Laipuitlang leimin ah mi 17 lai in nunna an chan a, a pawi hle. Mahse, kha kha mi hringte tumna avanga thleng a ni lem lo. Kha aia rapthlak zawk chu Saikhumphai khaw hal hi a ni. A chhan chu mihring te tih ngei a ni si a. YMA hi tanpui ngaite tanpuitu emaw ka lo tih thin kha midangte tana harsatna siamsaktu zawk lo zu han ni reng a!

Similar Posts:

Recent Posts:

16 Responses to “Kan ti mah mah em aw!”

  1. 1
    muansakhi Says:

    Hman deuh (2003 or 2004) khan Pu Rinsanga’n (IAS retired) Bangalore Mizo magzine CHHINLUNG ah “Mizo diaspora in Burma” tih niin ka hria, article a ziak ka chhiar fuh a. A ngaihnawmin dawn a tisei asin aw. Post tupa thlir dan pawh hi ngaihtuah zui a dawl khawp mai. Comment tur pawhin thlir thuak lova ngaihtuah chet chet chunga comment pek chi ah ka ngai.

    Report this comment

  2. 2
    sheldon Says:

    Post puitling tak ani. Han chhiar mai chuan a dik thlup mai. Mahse khawvel ramdanga burma refugee te nen chuan tehkhin ngaih na a awm in ka hre lo kei chu. Kan ram te ang, dan khauh taka lek kawh lohna ramah hi chuan kan in veng seng lo chu anih ber hi maw.

    Mi 2/1 thilsual tih vang a a hnam pumpui thiamloh chantir hi chu dik ka ti bik lo. Mahse han ngaihtuah ve teh u, dan phal loh thil ti Police in an man theih chin ah hian 70% vel chu kan khawchhak unaute an ni mai lo maw, nge ka uar lutuk?

    Humanity ground a thlir chuan kan demawm thei viau ang, mahse kan unaute pawh hian an nundan in ti lo theilo in min nawr ve bawk em aw? Ka mikhual in pawi a khawih a min rawk chuan ka tan awmpui reng harsa deuh tur a nia.

    Report this comment

  3. 3
    Kawhterenga Says:

    A chang chuan kan khawchhak unau, Burma mi tia hmusit taka kan sawi ṭhinte hi kan Mizo pui tho an ni ṭhin. Burma mi Mizo identity nei miah lo hi chu a tlem zawk an ni zel niin ka hria. Kan NGO ṭhenkhatte zingah hian mahni huang lo nawr ching an awm ve leh zauh ṭhin.

    Report this comment

  4. 4
    Sihtea Says:

    Thin lung a fan raih mai a.

    Report this comment

  5. 5
    boihapa Says:

    Mizo tiha lungawi lo chuan ti hian ngaihdan zu sawi thin ia! Mizoramah chuan Mizo Burma ramah chuan Chin Manipurah chuan Kuki zu tia!

    Kumpinuin min awp lai khan Mizote min then darh a, thenkhat Burma ramah, thenkhat Bangladeh-ah, thenkhat Manipurah, thenkhat Tripura leh Assam-ah. Tichuan Burma rama Mizo awmte chu ‘Chin’ tiin an ko va, Manipur state-a Mizo awmte chu ‘Kuki’ tiin an vuah ve thung a. Mizorama khawsate erawh chu ‘Lushai’ tiin an sawi thung a ni. Heng hi devide and rule policy kengkawhtute an nih vang ni tak ang maw?

    Engpawh nise Sapho min koh dan hi keini inpui nghaktute hi chuan dik kan ti lo a ni ang Lushai Hills tih pawh Mizoram tiin thlak a lo ni ta reng a ni. Mahse engti zai zia nge ni dawn Manipur lama Mizo hnahthlakte chuan Kuki tih hi an pu zui ta zel a! Chuti ang bawkin Burma rama Mizo hnahthlakte pawhin Saphovin Chin tia an vuah chu an lo pu zui ta zel bawk a! Hei hi Burma sokarin a recognize dan a nih vang pawh a nih hmel khawp mai.

    Mizo tih erawh hi chu keimahni Mizote ngeiin kan insawi dan a ni a, eng hun lai atanga Mizo lo inti nge kan nih tih hi chhui mai phak a ni tawh lo. Pathian pawhin hei hi min pawmpui a ni ang. Mizoram chhunga kan hman mek Duhlian tawng kan tih Mizo tawng ti pawha kan sawi bawk hi, Mizo tiha lungawi lote pawh hian an thiam ve tlangpui tlat. Mizo tihah hian lungawi tlang ila chuan kan inpumkhat thuai zawk ang. Awmna hmun a zira hming dang nei thluah hnamah Mizote i inchhal lo teh ang u.

    Report this comment

  6. 6
    Awmtea Leo Khiangte Says:

    Chhiar dawn ang.

    Report this comment

  7. 7
    chhana Says:

    A that ve tho hi.

    Report this comment

  8. 8
    kawlhawk Says:

    paws hi vawi 100 ka (Y) e… tha lutuk!!!

    Report this comment

  9. 9
    boihapa Says:

    Mizoram chhunga cheng leh khawsa ve pangngai i nih chuan heti ang thu hi i Post lo ang tih ka chiang. Mizote kan inpumkhat duh ni awm fahrana thu ziak, belhchian dawn tak taka min inthen darhtir zawnga kuai lut thiam riau, tuten emaw ngaihtuah chiang manghlei lova an lo like ve sek ho hi kei chuan Mizo hnahthlakte tan hian hnawksak tih chen ka nei tlat thin.

    Captain LZ Sailo (RIP) leh mi thahnemngai tak takte zarah Mizo chi hrang hrangte kan inpumkhat tha viau a, Chhinlung chhuak Zofate chhul khat kual lungruala inchemhar mai lova, insuihkhawm zairel tur kan nih zia te, Mizoram chhunga chengte pawh rilru zau tak pu-a inpui nghaktute kan nih zia te thu leh hlain an lo phuah kur ngiai nguai a, thiam takin Daduhin an thlawh delh delh mai a, patling hi kan tui ral a, ram pawn lama kan unaute hi kan lainatin kan hmangaih che u asin. Nangni a lova eng khawk kha pawh ngaihtuah lova rawn sapatal chiam ringawt zel tur em ni?

    Tih tak takah chuan kan dipdal lo lutuk che u hi kan buai phah zawk a nih hi! Tunah pawh Mizoram chhungah ngei Chin Association khaw tinah din tuma hmalak mek a ni a, Vanapa Hall-ah te pawh eng eng emaw function te pawh Chin hmingpua koh a nih ve fo hi. Heng zawng zawngte hi tuman kan dodal awm ka hre ngai lo. Tuten emaw chumi Khami khaw chhuak an ti ang lekin kan ngai niin ka hria. Sawi takah chuan Aizawla awm tawhin Chumi khaw chhuak an ti fova an inko khawm a, an inhawt buk chhen pawh hi kei ka huat zawng tak a ni. Aizawla awm tawh chuan Aizawl mi nih that ve hle hle mai awm. Hengte pawh hi hnam inpumkhana tichhe pha chu ni lem lo mahse, inthenawm khawven chungchangah erawh chuan kar siam thei a nih avangin, thil chin chhunzawm loh atan a tha hle a ni.

    Report this comment

  10. 10
    Mapuia Says:

    Post tha tak a ni. Tahan Mizo te khi keini Mizoram Mizo ai hian an Mizo, Mizo tawng pawh an duhtui zawk, ramdanga awm, Mizo tawnga lehkha zir bawk si lo, an ngaihsan awm ka ti khawp mai. Zoram depa awm zohnahthlak hrang hrangte hawihhawm dan te, khawsak nunphunga an changkan dan te ngaituah hi chuan a ‘mak’ a ni tawp. Saikhumphai erawh hi chu hnam issue angin kan tiri lui a, a ni chiah lo, khaw issue a ni. Mahse Vaphai ten tanfung an zawn dawn tak tak chuan hnam issue tel deuh roh lo chuan hmalak a har si a. Buaithlak tak chu a ni.

    Report this comment

  11. 11
    Jennifer Lo Says:

    Para 4 na tlar 3 na ‘Mizoram chhunga case a tam zawk chu mizo te kan ni a. Mahse Chin miten thil an tihsual hian a langsar thei ang ber a puanzar an nih thin avang hian an langsar mai mai zawk a ni.’my foot… awihawm loh ltk case zawng zawng sawi dawn chuan a ni reng ang chu mizo antam ber tlat a case poh annei tam ber ang chu,a tesep heng ‘ro inchuh,inhmun buai,etc’ te chu a ni ang chu mahse mizoram mizo ten kan huat ber ni a lang drugs leh a kaihhnawih ND&PS case ho hi 75% hi chu mizoram chhung mi diktakte annilo anti,mizo hmingpu tam zawk poh hi han zawhchhian chuan rampawn lam mi anni anti, 25% mizo diktak ni a lang lo tel ve ho poh hi mahni ngawt chuan ansual thiamlo han chhuikual in thurualpui khilam mi anlo tel ziah anti,mahni a bul tran a mahni a tisual zo vek an awmlo ANTI (H)

    Report this comment

  12. 12
    H.Vangchhia Says:

    Hnamdangte chu ram hrang hrang a awm an chipuite inunau theihan tur an dap thin laiin, keini Zohnahthlakte chuan kan chenna khua aia khawdang, changkang lo zawk nia kan ngaih leh a mihring a te kan hmusitin, tawng bil la hmang ngat te phei chu Mizo chiah lova ngaih kan ching tlat. Mawlna namen lo, rapthlak leh hnam ralna kawng siam theitu niin ka hria. Dik tak chuan, Mizoram a “Mizo” inti ho hnam/chipuite tho an ni Chin Hills a Halkha tlang dung, Teddim leh a chheh vel, Falam tlangdung leh Kale district Tahan a chengte hi. Chutiang tho chuan Churachanpur/Lamka , Moreh leh Haflong vel amite pawh khu.

    Burma lam tih tha ka tih pakhat chu, kum 1970’s chho vel khan Chin Hills “kawlrawn” (phai ram tihna)a cheng Asho-Chin ho leh Zohnahthlak(ie., Lai, Paite, Lusei etc.) te chuan Burma university velah, an hnam thuam leh culture etc. nasa takin inzulna a nei a ni tih inhre tawn tain, hnam khat angin an inti unau ta a. Cultural thilah pawh an tiho chho zel a, tunah phei chuan hnamdang ang pawhin an inen tawh lo a ni. Chutiang chuan Zohnahthlak-ah Asho-Chin te chu an senglut ta a ni, kan ti thei ang chu!

    Zohnahthlak, Mizote zingah hian Lusei/Duhlian tawng hmang kan tam ber a, a Sap tawng takin majority kan chang a ni. Majority changtu chuan minority chu kan darh hlauin a huikhawmtu a nih ngei a ngai a, a mawhphurhna a ni bawkin ka hria. Kan awmna ram leh mualah te kan identity, kan in kohna, kan inchhal dan dang thin mahse, Zohnahthlakte hi hnamdang, midang kan ni lo tih hi chiangsa a nih mai bakah, a nihna ang a kan pawm mai hi a tha hlein ka hria. Ka lawm e (Y)

    Report this comment

  13. 13
    Joel Lrsa Says:

    Misual.com tlawh pha ve lo kan mizopui te hi a tam zawk an ni sia le; engpawhnise i post tha viau e

    Report this comment

  14. 14
    lushai_er Says:

    “Chhinlung chhungkhat Zoram chheh vel a mi te,
    Insuihkhawm leh zai i rel ang uuuuuuuuuuuuuu !!!!”

    Report this comment

  15. 15
    Pangpuielhtliaka Says:

    Post ngaihtuah tham tak ani. Mizo zingah Mizo nihna chiang lo fe fe hi kan tam lutuk a, FB special report ah hian hnam chungchang lam hrim hrim hi han post chhin mah ila. Mawl tak tak leh buluk fe fe, ngaihtuahna tawi tak tak te atangin comment chhiarsen loh a awm in ka ring. Mizo hnuaiah hnam peng hrang hrang an awm tih hre duh miah lo, hnam peng thenkhat an lo lar tak viau avanga chung ho chauh Mizo emaw ti hi (Thinglung chhung ril takah chuan) a tam zawk hi kan la ni. Ani lah taka, hnam bil tawng hmang thei a awm (An vannei ka ti kei chuan) hi chuan Duhlian tawng hi an 2nd language ang a ni bawk si a, a mainstream lamah lah Mizo-II deuhna a ngai kan tam bawk si. Burma mi e mi lo e, a mipui mi mir hi kan la kaw lutuk lo bawk atin ani.

    Report this comment

  16. 16
    Dr John Says:

    (Y) Post Ngaihtuah ti-thui tak a ni…

    “Tih-chhiat aiin tih-that hi a tha zawk a,
    Tih-hlum aiin tih-dam hi a tha zawk bawk,
    Inthen-darh aiin In-pumkhat hi a tha ber a,
    Thil tha hi a tha a, Thil chhia hi a chhia”

    ;)

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.