Atchilh atthlak

February 21st, 2014 9:00 am by HZ Siama

Khawhar in kan kal haw lam a ni a, a hma atanga lo inthurual ta na chu remchang a awm mai, ka thiannu chuan min biak a, ‘Aw’a ti a, kan inkar hmangaihna bul tanna chu a ni ta.

Mihringa hmangaihna lo piang atanga piang chhuakin, hmangaih taka chawilen leh enkawl ka ni a, ka nun liamta ka chhuikir theih chin atang pawhin kawng hrang hranga hmangaihna ka dawn zawng zawng hi sawi sen a ni lo. Chung piahlamah ka dawn hmangaihna te hi ka phu vanga dawn an ni lo asin. Chutiang khawvela seilian ta chu hmangaihna bual at a ka awm hi inthiamlo tur niin ka inhre lo a, ka dawn thin hmangaihna hlu tak atanga ka zir chhuah hmangaihna chu lemchannna hmanraw rapthlak tak a ni thei tih ka ngaihtuah ngailo pawh inthiamlo tur niin ka inhre lo.Khuanu zahngaihna hnuaia seilianin, an sawi nulat te pawh ka lo hre chho tan a, phak tawk incheina nen hi chuan darthlalang hmaah pawh ka lawm ru ve hle thin. Ka khawvel hun tawn chhoh chuan ka hringnun hun hlimawm lai ber hmachhawn turin min buatsaih mek a, chumi ina a ken tel pawimawh tak hmangaihna luipui dai tur pawhin ka nun a inpuahchah mek a ni. Mahse, a hunlai khan chutiang tak chu a ni tih zawng ka hre bik lo, tun tlai khaw hnua ka han chhui let hian ka hrethiam ta deuh chauh zawk a ni.

Nia, Siamtu siam dan phungah‘Mipa ah leh hmeichhia ah a siam a, inhmangaih tawn a, inkawprem turin’ chu chu Siamtu remruat, sual kai lo a ni lo vem ni? Zirchiang a duh thlang tur chu ka ni nameuh mai. Mahse, famkimlo hringfate zingah famkimlo chunga hmangaihna dawng thin hian eng thlitfimna nge ka hman chuan ang? Ka dawn thin hmangaihna chu ka phu vanga ka dawn ni ta bik lo chuan; keipawhin ka hmangaihna chu ka duhzawng tlangval hnenah ka hlan a, chu ka hmangaihna chhan a a awm ni a ka hriat tluka hlimna kha nei leh thei hian ka inring lo.

Chutiang chuan kan inkar hmangaihna chu lo tiakin, a thang lian chho ta a ni. Kan inkarah ka han ti tak na in, ka ngaihdana kan inkarah a ni a, tun hnu a ka chhui kir leh hian keimah chauha hmangaihna bul tan ni zawkin ka inhria a, hetia sawithei chu ka ni lo. Mahse, a hunlai khan chu chu ka hriatthiam dan a ni a, ami hmangaihna chu ringhlel lam zawngin ka ngaihtuah ngai lo hrim hrim.

Khawvel hun inher zelah phak tawkin hmangaihna khawvel chu kan han hmang chho ve a, thawnthubu a kan chhiar lungkuai leh ngaihnawm ang hi a lo ni ngawt lo tih te chu atak a zir chho in, a changin kan hlimpui a, a changin kan nawrhpui a, intih lungawi loh viau tum te kan nei a, engtin emaw kan in thawidam leh a, a changin thiante ti ti titamtu kan ni a, a changin an hlimpui ber te kan ni thung.

Thiante nen lenvah nikhua kan nei thin a, hlimawm ka ti thin. Chung nikhua chuan ta neih deuh ka tum thin a, a chang hi chuan ka hnawk tep thin ta awm e. Chutianga an han chhuahvah takah chuan zu in ve zeuh chang te pawh an nei thin a, a bikin Pathianni tlai len hi chu zu dawrah an tawp tlangpui, chung tum chuan inthlahrung deuh hian ‘min lo nghak lawk rawh’a ti thin ang.

Vawihnih khat ka nghak tih loh chu ka hawsan mai thin. An hunlai ngaihtuahin thiltih awmlo lutuk a ni lo a, ka khap ve tho nachungin ka khap na lutuk ngai lo. Tin, tlema an han in hi chuan phur tak hian an lo leng ang a, zan khaw tairek thleng hian kan hlim pui thin asin!

Hmeichhe dang a ngaihven awm hi ka hre lo a, chutih avang chuan min duh ta ber erawh chu a ni bawk si lo. Ami ngaihdan hi hriatthiam har ka ti thin a, ka zawt ve thin. Mahse, ka zawhna ang tawk a chhang a, han chhuizui tur a hnutchhiah ngai lo. Hmangaihna tih vel hian a lung a len em em lo anih loh pawhin hmeichhia hrim hrim hi a rilruah an tla na lo ni hian ka hre ber.

A chang hi chuan ka duh aia a lerh tum a awm a, mahse, mipa zawk a ni a, hmeichhe dang a lo chhaihfiam chu chuti taka hawthei niin ka inhre si lo, khawilo chhuahdun nikhua ah a nghaktu ah ka tang fo a, engemaw avanga in tih lunghnur tumin a tlawm zawkah ka tang bawk a, ‘mipa zawk a ni a, a tlawm hreh thin te pawh a ni mahna’ ka ti thin.

Mahni phak tawkah duhthu ka sam thin a, Ani min duhna chuan ka duhthusam a pha lo hle hian ka hre thin. Kan awmdan thenkhatah hmeichhia zawk mah ni ila, chhuahchhal ve deuh zauh chang te hi ka nei thin a, mahse, engah angai lem hlei lo a, a ruk tak chuan ami hmangaihna chu khingbai deuh ni hian ka hre thin a, chung han fiah chhuak tur erawh chuan ka finna hian a pha bawk si lo a, ‘ka duh fir mah mah a ni ang e’ ti a inhnem lungawi chang pawh ka ngah thin.

Chutianga inzui ta fo chuan chhun leh zan duhthlan theih loh chang a nei fo a, a hmun hma pawh duh thlan reng theih a ni lo. Engemaw chang chuan thiante nena intihhlimnaah a ni ang a, engemaw chang chuan khawilo kawngkam hmun reh takah te pawh a ni ang. A chang chuan pawl hnatlanna hmunah te a ni a, a chang chuan kan pahnih chauh a ram hnathawhna hmunah te a ni bawk. Chung karah chuan ka zahawmna ka vawnhim reng theih loh chang a awm a, ka vawnhim duh kher loh chang a awm bawk thin.

Hriat loh karin hun pawh a liam chak a ni ang. Kum a hlui a, a lo thar leh a, kum chhiarah kum thum zet kan lo chhiar zo ve ta reng mai. Hunin min kal thui pui ang zelin kan inkar nun pawh a kal thui zel a, Mipa in nula an ngaizawng a, an rilru leh ngaihtuahna a an umzui ngut ngut hi a tak anih chuan hmeichhia pawh kan lo ni ve tho a nih tak hi. Mite chuan ngaihzawng an nei thin a, kei erawh chuan ka atchilh a ni.

An sawi thin,‘nikhua lo rei zelah taksa leh rilru pawh inthlak danglamin, duhzawng te pawh hi a inthlak ngai’ tiin, mahse, ani ka duhna chu inthlak a hnehin a zual zel a, ka hmangaihna chuan ka duh bak thlengin min hruai ta a, dai loh tur thlengin kan dai ta a ni.

Heng hnu hian remchang a awm chuan ka taksa chu a ta a ni ta a, mak taka hnehin ka awm a, keima taksa chungah ngei pawh thu ka nei thei ta lo fo mai. Ka awmdan ngei ngei chu hriatthiam loh chang ka ngah a, ka duh loh kawng ngei mahni duhthlanna si a ka zawh thin te chu a hnu lawka ka nun tihreawmtu a ni fo a, tanpuitu ngai em em mahse tanpuitu au ngam bawk si lo ang hian ka nun chu a hrilhfiah berin ka hria. Engnge maw chang hi chuan innei mai tur angah te pawh ka in mitthla thin a, mahse, ani erawh chuan chutiang lam min hmanhmawh pui si lo. Kan chungchanga thenrual ti ti hriat hreawm ka hre fo a, chungte pawh chuan ka nun dinthat leh duhin min fuih thin. Mahse, ka tum zat zet ka tlukpui lawi si a, chhungte leh lenrual tha te chu sawiloh, keimah leh keimah ka inzilhna te lam chuan tuihawkah a luang ral hnem ta hle mai.A dika dik chuan a laka ka hmangaihna chu hnukkir a, min hmangaihtu dang beisei pawh ni ila, ka thiamawm alawm, mahse, chutiang ngaihtuahna ringawt pawh chuan ka nun chu min tihrehawm lawi si.

Chutianga kumhnih zet kan inzui leh hnu chuan ka chunga khuanu remruat chu ka tawng baw ta a, fa ka pai ta tlat mai. Beiseina thar ka nei a, ka fa lo piang tur chuan min suihzawm ngei ka beisei a, mahse, beiseina lothlawn a ni. Chutah zet chuan ka nun hlimna leh lawmna vul chho chuan a kir zawngin min kalpui ta. Keimaha a duh chu a hmu kim a, ka lakah a hla tan ta. Ka ngaihtuah chian poh leh mahni inthiamlohna leh insitna in ka khat a, siamthat theih rual lah a ni si lo. Chutiang em em thleng turah ka in ring ngai lo a, mahse, a thleng tlat si, ka duh emaw duhlo emaw mualpho chu a thuaha phurh a ngai ta a, hreawm ti chungin ka hma hun tur ka suangtuah thin.

Keizawng hmangaihna in a din chhungkua atanga piang ka ni ka tih tawh kha. Mahse, ka fa lo piang tur erawh chu dinhmun hlu tak chu ka chhawm tir zo dawn ta lo. A khawvel hun tur ka han ngaihtuah sak hian mahni mai ni tawh lo a, mahni rila rah ngei phurrit siam saktu ka ni tel ta chu rilru a hrehawm tak meuh meuh. Ka lo hlimpui thin hmangaihna chu ka tahpui ta fo a, darthlalang hmaa ka lo lungawi pui thin ka taksa chu nung tlak lo ah ka chhuah a, thih daih mai te ka duh thin. Mahse, thih em zawng ka hlau viau lawi si.

Heng hnu hian kan inkar chuan zuih lam a pan a, a tum reng nge hmundangah hnathawkin min awmsan a, theihnghilh thei lo mah i la, hriatreng chu ka tum ta lo. Ka nun chu dinthar leh duhna nghet tak nen ka thuthluk a, hetih hun lai hian ka nau pai vang nge chu ka hre lo, khawsik ser ser te, awm nawm loh leh insawiselna tur neuh neuh hi ka nei reng mai a, a khat tawkin ka in entir a, damdawi eng eng emaw min lo chawh thin a, thatpui teh ual chuan inhre lo mah ila, min chhawk ve viau thin.

Kum tawp lam kan lo hnaih leh tawh a, zan boruak pawh a thiang nuam leh tawh hle mai. Ralkhat hriat phak tawk ah fak hla sak ri a ri riai riai a,

‘awmlai vei leh lusun fate chantawk hi dawn ve teh,

Hnutiang mual liam hnu ngaiin an tap e’ tiin.

Damdawiin khumah ka mu a, hun liamta leh ka tun dinhmun te nen chu hla chu ka ngaihtuah chhunzawm a, kan hunpui neih ang chhun chhun hlim taka kan lo hman liam tawh dan te, hmangaihna in ka mit a lo tihdel dan te, ka chan tur dawn lo a min liamsan tak dan te chu thawnthu ngaihnawm an chang zo ta si a, kum dangah chuan hmangaihna ni a ka hriat nen khan ka lo hmang thin a, tunah erawh chu hmangaihna chuan min hnuchhawn san ta si. Lungleng taka ka lo ngaihthlak liam ve tawh thin kha tunah zawng nunhlui min hriatchhuahtirtu a nihna ringawt pawh tawrh hrehawm a ni ta.

Chu natna khum atang chuan damin ka tho chhuak ta lo. Ka fa pawh damin ka hring lo a, keipawh mumalin ka harhchhuak zo ta bik lo. Mumang nen ruaia hun engemaw chen ka hman hnuah ka nunna chuan he taksa lainatawm tak hi a kalsan ta si a, Ka pian hma atanga ka hun tawp thlenga hmangaiha min enkawltu te ka hnutchhiah theih chhun chu ‘AIDS vei taksa leh chumi avanga fa lu hloh’ a ni ta.

Hetiang nun hrehawm tak paltlang hi ‘Siamtu min siam chhan a ni dawn em ni’ tih te ka ngaihtuah a, ka lo atchilh hmangaihna chu atchilh atthlak a va ni em, ka umphak ngai loh tur um khan ka nun ka lo thap a, mihring lam thlirna atang chuan natna tihbaiawm tak AIDS avanga boral dun kan ni thei e. mahse, kei ka tan chuan ka lo atchilh thin hmangaihna avang zawka AIDS chu hlawh chhuak ka ni. Keia thu nise, thihchhan ziahna ah te chuan ‘Hmangaihna’ tih hi ziah ka duh asin.

Hmanah Khawhar in atanga ka hmangaihna chu chhem nungin tunah chu hmangaihna tawpna atan Khawhar in bawk ka hnutchhiah ta. Hmanah chuan hmangaihna rochung haw ni a inhria in hlimna luangliam nen zan ka mu a, tunah chuan mihring te tana rochun theih hnuhnung ber thing ‘KUANG’ chhungah inchhirna tawp lo a inchhirin zalh ka ni ta thung. Khing hun liamta zawng zawng khi ka taksa chhin hnan tu kilhbehna chhut rik kauh kauh lai chuan ka ngaihtuah kir leh a, chu kilhna chuan ka taksa chauh a kilh hnan a ni lo, ka thlarau nen chatuan atan min kilh hnan ta a ni.