K.S. Pawh Tluk Lo Rawngbawltu!!!

March 29th, 2015 7:58 am by Dr John

1. DÂWT VÂR SAWI HI A PAWI EM???
Theological College-a ka thawh lai khân, ţum khat chu FACULTY COLLOQUIUM kan nei a. Kan thawhpui Professor zinga pakhat chuan, “Dâwt vâr (white lies) sawi hi a pawi em? Bible-ah hian hetiang lam hi a awm reng em?” tih chu Sawiho atân a rawn chhawp-chhuak a. Break kan neih hnu-in kan ţhu-khawm leh ta a. Kan sawiho hma pawhin ka rilru-ah thil tam tak a lut tawh a.

Abrahama khân a sahimna atân thudik pawimawh zawk zêp-in Dâwt a sawi a, a nupui Sari chu “ka farnu a ni” a ti a. Lal Abimeleka leh a chhungte zawng zawngin an tawrh phah a (Gen.20). A fapa Isaaka khân a Pa Abrahama hnungzuiin amah ang chiah-in dâwt a rawn sawi ve nghal zat a!! A nupui Rebeki chu “ka farnu a ni” a rawn ti ve leh a nih kha (Gen.26). Pa-fa na na na chu an inchhûn fuh hle mai!

Rakili khân, a Pa Labana pathian lem-te a rûk sak a, Sanghawngsei chungah a ţhut-hnan a, dâwt a sawi vang a ni chêk ang chu, a pasal duh tak Jakoba bulah pawh cheng rei hman tawh lovin, raicheh-in a thih phah ta a nih kha!!! (Gen.31 & 35). KHAWVELAH HIAN RINGTUTE KAN DANGLAMNA TUR PAWIMAWH TAK PAKHAT CHU, DÂWT SAWI LOH HI A NI. Bible chuan, “Chutichuan, dâwt sawi banin, mahni ţhenawm hnenah thudik tak sawi ţheuh rawh u, inpeng tawn ţheuh kan ni si a… thinlung îtsîkna leh inelna in neih chuan, thu dik uan khum suh ula, thu dik dodâlin dâwt sawi hek suh u” a ti a ni (Eph.4:25, Jak.3:14).

Mizo-ten “Tlawmngaihna” kan tih zulzui a, thudik tâwk lo kan sawi ţhin pawh hi dâwt vâr niin alang. Miin chaw-eiah min sawm a, kan ei châk reng kha, “ka ei châk lo ve, ka puar e” tiin, rilru-a ei châk tak chung leh chil-pût tak chungin kan chhâng ţhin. Hetah hian ţul lem lovah dâwt kan sawi chu a ni reng mai!!! Ringtute tân chuan dâwt sawi tel kher lova chhân dân tur kan ngaihtuah a pawimawh.

2. ENG-ANG K.S. NGE MAW AN NIH LE???
1Lalte 3:16-28-ah Israel Lal Solomon-a Fin-zia leh Rorel thiam-zia kan hmu a. Pathian Thupêk en-in, Solomona hian langsâr taka Nawhchizuar-te case hi a ngaihtuah a rinawm lo. Thuthlung Hlui hunah hian Nawhchizuar (K.S.) hi Chi 3 an awm niin alang:-

2.1. TEMPLE NAWHCHIZUAR: Ringlo-mite Temple-a Puithiam-te rawngbawl sak tur leh Temple tâna inzuar-te an awm a, Chungte chu Heb.qēdēš tia koh an ni a. He ţawngkam hian “mipa inzuar” thlengin a huam thei bawk (Deut.23:17, 1Lal.14:24, 15:12, 22:46, 2Lal.23:7, Joba 36:14).

2.2. UALAU TAKA NAWHCHIZUAR: Nawhchizuar pangngai, ualau taka nawhchizuar an awm a, Heb.taznût tia koh an ni a, hengte hi chuan pawisa hmuh nân leh nawmchen nân an hmang a, pasal an nei lova, fa an hring ngai lo bawk (Gen.34:31, Deut.23:18). Heng kan sawi tak 2-te khi chu Pathianin a duhloh leh a huat êm êm te an ni a. Mosia khân Israel fate kha Nawhchizuar-te chu nâ taka Hrem theihna dân khauh tak a pe a, an ram aţanga hnawtchhuak vek turin thu a pe hial a nih kha (Lev.19:29; 21:7, 9,14; Deut.20:16-18, Deut.23:18). Tirhkoh Paula pawhin Nawhchizuar hnaih lo turin ringtute min chah mawlh mawlh bawk (1Kor 6:15-16).

2.3. A RÛKA NAWHCHIZUAR: Nawhchizuar pangngai ang ni lo, ualau taka in-zuar lem lo (a rûka, a remchân dân anga in-zuar mai ţhin)-te chu Heb.Zonah (zânâh), Eng.Victuallers/Inn keepers tiin an kova. Rahabi anga Mikhual thlenna tur (Hotel/Brothel/Motel) nei a, anmahni pawh a ţul chuan in-zuar thei nghal mai an ni (Josh.2:1ff). An dinhmun hi a sângin, a changkâng ang reng viau. Chuvangin, Rahabi pawh kha Israel fate zinga mi Salmona kha pasalah a nei zui ta a, Lal Isua thlâhtute zingah pawh a tel phâk hial a nih kha!!!

Tichuan, Nawhchizuar 2, Lal Solomona hmaa an Thubuai rawn thlentute hi Rahabi anga Khual In enkawl chunga, a rûka, a remchân dân anga inzuar an nih avangin Lal Solomona Court-a an lo lang ngam hi a mak lem lo. Eng-ang pawh chu lo ni ta sela, Lal Solomona hian a pa Davida angin a Lalram chhunga hârsatna neite chu thleibîk nei lovin, a lian ber aţanga a tê ber thlengin a lo ngaihsak a, a lo dawngsawng ţhin a ni (2Sam.14). Lal Isua rawngbawlna hlimthla a nih zia a lang chiang hle mai (Mat.12:42, Luka 15:1-2).

3. FA NEI THEI LO CHU PATHIAN ÂNCHHEDAWNG!!!
Judate ngaihdân leh zirtirnaah chuan Hmeichhia-in fa a neih theih loh chuan, Pathian ânchhia a dawngah an ngai a ni. Fa nei tam chu Pathian malsawmna leh Pathian khawngaihna dawngah an ngai thung. Bible chuan, Fanau-malsawmna hlut-zia hetiang hian a sawi a, “Fanaute hi LALPA laka kan rochan an ni a, rîla rah hi a lâwmman min pêk a ni. Vânglai fate chu mi chak kuta thal awmte ang hi an ni. A thal bâwm faa khat nei mi chu an nihlawh e, kulh kawngkâa an dote an biak lai pawhin an mualpho lovang” a ti hial a ni (Sam 127).

Bible-a Nawhchizuar kan hmuh-te leh tunlaia K.S. kan tih-te pawh hi mite ngaihdân hrim hrimah dikna leh rinawmna an tlachham hle tura ngaih an ni. A chhan ber chu, an taksa meuh pawh ui phal tawh lova hralh (inzuar) duh chuan, beidawnna khur thûk takah an tâng mêk a, tihduh loh leh tih-hreh an nei tlêm hle ang, tih a rin theih a ni.

Lal Solomona Court-a lo lang, Nawhchizuar 2-ten fa an neih dân aţang hian, Juda-mi an nih bâkah, Fa neih chu Pathian malsawm dawnnaah an ngai tih a lang a, chuvangin fa pawh an inchuh phah rêng a ni. Tin, ualau taka Nawhchizuar an ni lo tih a chiang bawk a, remchang awm sela Pasal nei thei tur dinhmunah ding dawn ta sela Pasal an nei duh mai dawn tihna pawh a ni.

4. NAUTE DAMA HI AMAH PE MAI RAWH!!!
Mifel chuan mahni ta lo an chuh (claim) ngai lo. Misual chauhvin anmahni ta lo thildang pawh an ta angin an rû a, an hmang duh mai ţhin. Lal Solomona Court-a lo kal Nawhchizuar-te hian Thiamchang zawk nih an inchuh a, “Keima fa zawk a ni, keima fa zawk a ni!!??” tih chu an thu inchuh a ni. An Case hi an awmna khua leh venga Rorelna hmunah an lo thlen tawh a. Witness or Evidence an neih loh ve ve avangin tihngaihna an hre lova, Lal Solomona Court (Israel rama rorelna sâng ber)-ah an rawn thlen niin a lang (1Lalte 3:16-28).

Khawvel mi chuan “Surival of the Fittest” hi a Thupui a ni. A chak apiang an ding-chang ang a, a ruh no no chu chhuah mai a ngai. Hei hi khawvel mite in-tlânsiakna a nih avangin, a ruh no tân chuan din-chan (survive) ngaihna a awm lo. Țantu nei lo, Pawisa nei lo, Chhungte chhuan tur ţha nei bawk si loh tân chuan.. Dikna-in awmzia a nei thei lova, Pawisaa mi tham tam thei apiang (bribed sang thei apiang), Vote lei to thei apiang an chak ţhin a, thiam an chang ţhin a. Dikna a tlâwm a, Felna leh Thutakin ngaihsak a hlawh tawh lova, kawng sirah a tlu a, a au a au a, tuman an ngaihsak lo.

Chuvangin, mi tam tak chuan, an retheih avang te, an dinhmun-in a zir loh êm avang te, sawipuitu leh ţanpuitu an neih loh avang te-in, an hriat chian êm êm pawh an sawichhuak ngam lova, thudik sawi pawhin awmzia a nei tak tak dawn chuang lo tih an hriat avangin, an sawichhuak thei lova, an sawichhuak duh lo ţhin a ni. Chuvangin, a tlâwm zawkah, a sual zawkah ţan a ţul leh ţhin a, “Naute dama hi amah pe mai rawh” tih a ngai ta ţhin a ni!!!

5. DÂWT SAWI-AH AN PUH DAIH DAWN ASIN!!!
Naute Nu Hmeichhia hian, a Dikna te, a Nu dik tak a nihna te, a Fa dik tak a nihna te kha sawifiah vak a tum lo. A insawifiah chuan a Fa-in a tuar dawn tih a hrechiang a. A FA CHU A NÂT DAWN A, A TUAR DAWN A, A THIH DAWN AI CHUAN, A RAWN CHUHTU K.S. NU KHÂN NEI MAI SE, AMAH PAWHIN THIH-PHAH HIAL DAWN PAWH NISE, CHU CHU A DUHTHUSÂM A NI TA A NI. Lal-in dâwt sawi angin ngai dawn mahse, dâwt sawi anga puh a nih chuan, tihhlum pawh lo ţul zawk dawn mahse, a fa a hmangaihna avangin a tuar hreh lo a ni. Lal Isua rilru leh Thiltih, Mahni leh mahni intihtlâwmna, thiamloh in-chantirna dik tak a ni (cf. Phil.2:5-11).

Khaw pakhatah hian, Mi-rethei pakhat hi, Pawl intiam rual chuan îtsîkna avangin an beih-rawn ta a. Khawtlâng hruaitu zawng zawngte chu dâwtin an intiam rual vek a. Pawisa tam takin Roreltu (Magistrate) leh Sawipuitute (Advocates) chu an tham lungawi a, an ka an hup sak a. Chu Mi-rethei dikna leh thiamchanna chu in sawifiahna hun pawh pe lovin, Pawisa hmangin thiam loh an chan tir ta a ni. He Mi-rethei hian, duh se’ng chuan, a neih zawng zawng sengin a Thiamchanna chu Rorelna sâng zawkah a kalpui thei. Mahse, Pathian rorelna nghah a ţha zawk a, a hriat avangin lungawi takin a ngawihsan hmiah a ni.

A chungchâng kan khel mêk K.S. Nu-rinawm pawh hian Lal Rorelna a nghâk hmiah a, Lal Solomona chu a hun te-ah a rawn che ta chiah reng a nih kha. Pathian kuta engkim nghah hi a him ber a, a ţha ber a, a tlo ber bawk. Ringtute hi Midangte ţhatna tur leh Mawina tur leh Nunna tur a nih dawn chuan, Chân leh Tuar kan ngam a ţul a. He K.S. Nu-Rinawm hian, a Fa-in a tuar dawn ai chuan, midangin an neih pawh a pawi ti lo. Mahse, K.S. Nu-Sual thung hi chuan, a Fa a nih loh avangin “a laia tan bun mai pawh a pawi ti lo” thung a nih kha!!! Misual chuan, an rilru a chhiat êm avangin, midangin an tuar tur chu an hmu châk êm êm ţhin.

6. PATHIAN MALSAWMNA HMAN DIK PAWIMAWH BER
Lal Solomona’n a Finna ringawt ni lovin, a “FINNA LEH NIHNA A HMANTHIAMNA” (SKILL-FULL USE OF WISDOM & POWER) kaltlangin Thudik a hmu chhuak a, Naute nunna hlu tak a chhanchhuah phah a, K.S. Nu-Suali pawh a hriat-chhuah phah (exposed) bawk. Lal Solomona thiltih aţang hian kan Nihna, Thiamna leh Finna (status, talent & wisdom)-te hi Pathian rawn chunga dik taka kan hman chuan, Pathianin mi tam tak-te tân malsawmna ni turin min hmang thei a ni tih a chiang hle.

Kan thiamna, finna leh nihna-te hi kan hman thiam chuan, Sual hnathawh avanga thi-bo mai tur-te pawh kan chhanchhuak thei a ni. Chuvangin, Sorkar hna sâng tak thawk aţanga Kuhva-zuar, Pastor aţanga Inkhawm ve mai mai ţhin thleng hian kan nihna, thiamna leh finna-te hi Pathian min pek chhan ang taka Lal Solomona anga midangte chhanchhuaktu, thudik hailangtu, midangte tâna malsawmna ni zel tura kan hman ţangkai chuan kan awmna piangah Lalpa Hman tlâk, hnathawh ţha tinrênga inpeih sa, kim taka inthuam, ngaihhlut tur mi kan ni lehzual dawn a ni (2Tim.2:21, 3:17).

Dikna, Takna leh Rinawmna hi Pathian-zia, ringtuten kan chhawm tur chu a ni. Khawvel pawhin a ngaisâng hle. Tlêm-lai khân Reader’s Digest chuan khawvela City 16 thlan-chhuah bikah, Wallet 12 ţheuh an thlauh lui a. Most Honest City chu, Helsinki, Finland a ni a, Wallets 11 (out of 12) an rawn pe kir a. Mumbai, India chu a dawttu niin, Wallets 9 an rawn pe-kir. Least Honest City chu, Lisbon, Portugal a ni a, Wallets 1 chauh an rawn pe kir thung!!! Rinawmna leh Dikna hi Thlarau lam thil atân chauh a ni lova, damchhung piah lamah, tu leh fate, tu-chhuan te thlenga khawih thei thil a ni.

Lal Ahaba’n Nabota Grep-huan a awt a, a îtsîk a. Lal a nihna leh a thiltihtheihna a hmang-sual a, Nabota Grep-huan chu a neih-luih sak tâ a ni (1Lal.21). RINAWMNA LEH DIKNA KAN NGAIHNÊP CHUAN, KAN THUNEIHNA LEH DINHMUN (POWER & STATUS)-TE HI MIDANG-TE TIHCHHIAT NÂN-A HMAN A AWL HLE ANG, K.S. PAWH TLUK LO RAWNGBAWLTU NIH HI A HAR DAWN MIAH LO TIH ALANG RENG MAI.

Bible chuan tih-tur hetiang hian min hrilh, “Aw mihring, ţha chu a entîr tawh che a ni; LALPAN a phût che chu eng nge ni? Dik taka tih leh khawngaihna ngainat leh i Pathian nena thuhnuairawlh taka lendun a ni lo vem ni?” (Mika 6:8).

Similar Posts:

Recent Posts:

2 Responses to “K.S. Pawh Tluk Lo Rawngbawltu!!!”

  1. 1
    chhana Says:

    ‘A tha hle mai’ tih bakin comment ngaihna ka hrelo. Ngaihtuahna ziah sen loh ka neih avangin.

    Report this comment

  2. 2
    Bucko Says:

    A atha hle mai. KS pawh tluklo rawngbawltu tihlai tak khi chiang fek fawk a tarlan anilo deuh mai pawh a… (Y)

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.