Mizoram Zirna Pa (?)

April 3rd, 2011 5:00 pm by lushai_er

[Source : Zirna Eng November&December 1994, Dr. Zokhuma (L)]

Mizo chanchin a hun khirh lai tak, vailen hnu 1893 khan Khamliana khua Lunglengah a lo piang a. A pa hming chu Dotinchhawna(Patiala) a ni. Pu Pasena hming dik tak hi Chawngnghilhlova a ni a, mahse naupang sar  sen veng vawng anih thin avangin Pasena an ti a, chu hming chu a pu hlen ta a ni.

Kum nga mi anih hian a nuin a boral san a, A pa phalnain 1902-ah Zosaphluia’n Lungleng a zin tumin lehkha zir turin a hawn a ni. Kum 1906-ah Lower Primary a pass a, 1909-ah Upper Primary a pass a. Zosaphluia duhsaknain Shillongah High School a zawm a. Nimahse, ruhseh a neih avangin Silchar khawlumah a insuan chho leh a ni. Kum 1913-ah Silcharah hian pawl 7 a zo.

Kum 1914-ah Zosapte puiin Sikul Kantu (Insp. Of Schools) ah a tang a, 1915 August-ah nupui Chawntuahi a nei a. Kum 1917 khan Maj.Playfair-a a ruat angin Head Interpreter niin France runna-ah a kal a. Arabian Sea a an chuanna lawngah A AW B hla a phuah. Indona-ah trench chhunga thla 6 zet an awm laiin ‘Ka thlarauvin Krista-ah chauh’ tih hla a phuah bawk. Hlawh sang zawk hlawh turin Sawrkar a thawk tur a Maj. Playfair-a sawmna chu hnawlin a hna ngai hi a thawh zawm leh a ni.

Sir Herbert Lewis, M.P leh a nupui te’n kum 1924 a an fanu missionary, Miss ACM Lewis (Pi Zomawii) an rawn tlawh khan an rualin Londonah Bachelor of Teaching (BT) zir turin Goldsmith College-ah a zawm a. Mahse pawl 7 chauh a pass avangin BT chu a zir thei lova, London School of Oriental Studies atangin Diploma in Education a zo thung. Londona a awm lai hian Boy Scout Movement lam a zir bawk a, Scout Master a pass bawk. Mizorama a lo chhuah leh hian Boy Scout Movement hi a tan nghal a ni.

Zosap te’n zirna lamah hotu-ah hmang mahse Kohhran lamah pawh a kul a taiah an hmang tho a, Loch Printing Press leh Bookroom-ah te hotuah an dah bawk. A chang leh Mizoram pawnah Kohhran palaiah Pastor thenkhatte nen an kal thin bawk.

A hnathawh bakah hian Sikul Zirlai tur a ziak thin a. Kum 1926 vel te khan Mizoram chhunga Sikul awmte’n Zirlaibu an tlachham em em a, Zosap ho siam Mizo tawng kam ni mang lova chhutte an zir thin a. He mi avang hian a hunawlah a ziak thin. 1926-1950 chhung hian Zirlaibu chi hrang hrang, A pawl atanga Middle English thlenga zirtur a buatsaih thin a ni. Kum 1935 June thla a “Young Lushai Association” dintute zingah a sulsutu a ni a, Secretary hmasaber a ni bawk.

Tuna la hriat reng theih te chu Lower Primary leh a hnuai lam hote zir atan :- 1) Zirtanbu 2) Zirtirhbu 3) Geography of Lushai Hills 4) Geography of Assam 5)Hriselna bu 6)Chhiarkawp bu 7) Mizo Thawnthu 8) Hmabu Chhang 9) Saptawng zirna bu. Hriselna bu hi Rev. W.H.Williams nen an siam dun a ni. Tin, Chhiarkawpbu hi Miss C.M.Davies nen an siam a ni.

Pawl sang zawk tan Upper Primary Class atangin Middle English Class zir tur atan a siam te chu 1) Geometry(Theorem Problems)  2) Geography of India 3) Geography of the World 4)History of India. Heng hriat theih bak pawh hi ala awm a, mahse a chhinchhiahna tha a awm loh avangin hriatchhuah theih a ni ta lo.

Thangtharte’n a kut hnu hmu pha tawh lo mahse kan pi leh kan pu te, kan nu leh pa te kha Pu Pasena Zirlaibu ziah zir an ni hlawm tih kan hriat reng fo a tha ang. Khati takin a hun awlah lo ti ta lo se, zirna lamah tun hi kan thleng phak  ange maw chu? Heng Zirlaibu a ziah avang hian tangka sum lamah a hranpain hlawkna a tel hauh lova, Press-ah an chhuttir a, zirlaiin an lei a, a man chu Zosap te’n  Sikul lama senso turah an hmang leh thin.

Mission Veng Kohhran chanchin a ziah laiin a lo bawksawp titih ta mai a, Alipore Hospitalah  an zai a. Mahse, an enkawlna hi thatpui zo lovin 1961 December 2 khan a boral ta a ni.

EDUCATIO VESTRA FRUCTUS LABORIS EIUS

Mahse engvang nge tih zawng ka hre hauh lova, hetianga zirna kawnga Mizoram hmasawnna tura lo inpe zo, leh mi zawng aia lo thawkrim thintu hian kamkhat te pawha chawimawina leh fakna a hlawh ve ta lo hi chu thil mak tak a niin, ama hnu zawka a Zirlaibu ziak lo zir chho leh lehkhathiam lo ni chhuak te ho zawk hming hi a lang tam zawk daih ta hi mahni invawrh lar tumna hian a hmingtha hi a chhilh zo a nih lohvin, kei hi chuan a chanchin dik tak leh a hna thawh dan mi hrang hrang hnen atanga ka lawrkhawm te han hian  “Mizoram Zirna Pa” a kaiin tumah hian an la khum zo lo niin ka hria.

Pu Ch.Pasena hming hi thang leh thar zelah a daih loh nan ka rawn post ve a ni e. Zirna Pa-ah kan pawm tlang thei em aw ?

Similar Posts:

Recent Posts:

27 Responses to “Mizoram Zirna Pa (?)”

  1. 1
    chhana Says:

    chh1ar 1la…

    Report this comment

  2. 2
    khumchikthei Says:

    Amen.

    …khrum

    Report this comment

  3. 3
    littlerascal Says:

    Chhiar ang

    Report this comment

  4. 4
    Kurtdamascus Says:

    Mizo te zingah Pu.Pasena tluka saptawng thiam an awm tawhlo ang an tih thrin kha maw! Ziak tha hle mai.

    Report this comment

  5. 5
    Mapuia Says:

    Dr.Zokhuma (a ziaktu) hi Chanmari a mi a mi? A lo thi tawh ami?

    Report this comment

  6. 6
    covenanter Says:

    Zirna pa ah hian an puang tawh ani lawm ni kha, ka hriatsual loh chuan…. Pu Pasena hi zofate tan rohlu a tling tak meuh meuh a, mihring nun in tanna chu school ah a innghat thui hle mai heng te ngaihtuah a hna tha tak tak hnawl ngam a mahni ram tan a inpe zo…… Engthil a tihna pawh a mahni hnampui te tan awlsamna zawng mi hi zofate zingah hian a tlukpui an awmlo ve……..educationist diktak niin ka hria a, ZIRNA PA KA TI E….

    Report this comment

  7. 7
    dr_feelgood Says:

    Amah tak hi chu ka hmu ve lo nangin, ka pa hian a sawi thina, a hnen atang hian saptawng kan zir thin a ti. ‘Saptawng lam dik dawn chuan pensil hmuam chunga tawng talh talh tur’ ati thin ani awm e.

    Report this comment

  8. 8
    Fonz Says:

    Er sirjee hi ka be duh hle mai

    Report this comment

  9. 9
    chhana Says:

    Ka chhiarchhuak chiah a; a bengvarthlak khawp Mai. (Y)

    Report this comment

  10. 10
    TuaiSialA Says:

    A bengvarthlak ngei mai. (Y)

    Report this comment

  11. 11
    MamiPa Says:

    bengvar thlak hle mai,ngaihsanawm khawp mai

    Report this comment

  12. 12
    kilung Says:

    Mizo te tan alo thawhhlawk em ani hi!! Ngaihsan loh rual chi ani lo,,, (Y)

    Report this comment

  13. 13
    ReMpY_ScisSoR Says:

    Mi ngaihsanawm tak anih chu. Contribution a ngah em mai.
    A nupui hming khi.. :D
    ‘Hmabu chhang’ chu eng lampang tak ni mo?
    Informative post (Y)

    Report this comment

  14. 14
    Mapuia Says:

    ‘Hmabu chhang’ = Hmasawnna bu thu-inchhang tihna a ni miah lo.

    Report this comment

  15. 15
    D_auaChwngthu Says:

    Chhana chu i va First thei bik ve maw le……. :-P

    Post ngaihnawm khawp mai. (Y)

    Report this comment

  16. 16
    kawlhawk Says:

    (Y)

    Report this comment

  17. 17
    muantea Says:

    Pu Pasena hming hi chu ka hre lar viau, mahse hetiang tak hi a ni tih ka lo hre lo reng reng. A va lo ropui ve!

    Report this comment

  18. 18
    coolsoul09 Says:

    Post tha tak a ni e..ka liked e.. :D

    Report this comment

  19. 19
    XaiA Says:

    A ngaihnawm hle mai.

    Report this comment

  20. 20
    lark77 Says:

    ziak tha khawp mai,, tiang mizo history lampang hriat chuan lo post zel teh u, a bengvar thlak tak zet ani….

    Report this comment

  21. 21
    Krista Says:

    Mi chhuanawm leh fakawm tak tak dangte min ti hrechhuak e ngaihnawm hle mai a. Sawi belh tur kava ngah em! :-)

    Report this comment

  22. 22
    Ku Muanga Says:

    A ngaihnawmin a bengvarthlak khawp mai.

    Report this comment

  23. 23
    lushai_er Says:

    Hei a lo chhuak leh tawh…..In hriatthiamah kan ti leh aniang chu, post thar avang a, kan han post ve bawk a, kan vil leh hman si lo! Draft-ah dah char char ila, hman hunah post chauh thin ila a tha ang :-O

    #5, Vety Dr. zawk kha maw le, Chawnpui.

    #6, an puan kum i sawi thei em, tute nge a puangtute? Kei paw’n building eng emaw chu Pu Pasena hming hriatreng nan a hming an chawitirin ka hria (?)

    Report this comment

  24. 24
    CFL Says:

    Hetiang Mizo history hlu tak leh informative deuh post hi ka duh chi. Post nazawng ai chuan ka hlut daih. A dang pawh rawn post zel teh.

    Report this comment

  25. 25
    TuaiSialA Says:

    Banner khi a thlak theih tawh em?

    Report this comment

  26. 26
    hlatekhua Says:

    A bengvarthlak khawp mai. Pu Pasena hi a hming chu hriat hlawh tak a ni thin; mahse hetiang taka zirna lama thawhhlawk leh sulsutu a nih kei ka lo hre tel ngai miah lo.

    Posttupa, puzawn te ngaihsan thiam hi chhungkaw hlimna atan a tangkaizia hrechiangtu i ni meuh mai!

    Report this comment

  27. 27
    Pu Pasena hnamdangte’n an hmuh dan. | mi(sual).com Says:

    […] ti ta sa sa, kan tuihnih leh lawk teh ang. Post hmasa nen a dah rual awm tak anih laiin, a then tan a sei lutuk ka hlau a, post hnihah ka siam leh ta […]

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.