Mahni tawng humhalh

June 9th, 2011 6:30 am by Whatever

Misual ah hian hetiang ki deuh hian post fo ani tawha, titi pawh a ti hlawk ber awm e. Mahse ka ziah duh na chhan ber chu – Mizo nih duh loh vanga, chibing a in lak hrana, hnam tawng humhalh tlat anga chhuanlam kher hi ani ka huat ber chu.

Mi mawlte tan pawh chhut awlsam tak, scientifically & historically pawn prove theih ani mi tam tak buai na hi chu! ( E.g. Ralte ho te chu mahni tawng pawh hre lo – mahni tawng hre lo hi ka hmuhsit ber tih te. ), han chhut chian meuh chuan Early-man ho khan eng tawng tak chu hmang ang maw? Historical fact hawi zawng chuan tawng tih te hi chu awmna hmun leh hun a zirin a lo danglam mai zawk alo nia. Hmanlai, kum 2000 vel kalta khan Korean, American etc. tih te hi a lo awm angem tih hi mahni hnam-tawng chhut peih deuh2 te kha chuan an hriat ka ring.  Mizo kan tih hi kum 1000 – 2000 lam ni lovin tun hnaia thil lo awm tan chuah ani, Mizo tih hi kan pawm thei lo anih chuan, a pawm thei a te va chim buai leh chhuanlam dang siam kher hi a tul ber lo. Mizo a lungrual te kan lungawi a, Lusei tawng ti tawh lovin Mizo tawng tiin kan hmang tawh a, chumi pawm ve thei lo tan chuan chhuanlam siam lovin, Mizo ka ni lo tih mai tur.

Mathematic formula chuan (MIZO = Lusei+Ralte+Hmar+Paihte+Pawi+etc.) Sakhuana anga pawm tawp mai tur, chhui2 chi ani lo. Kei chu ka Lal leh chhandamtu atan Isua Krista hi ka pawm thlap e. Hetiang bawk hian Mizo ah hian ka lungawiin ka pawm thlap e tih ve mai tur.

Mizo nih a lungawi leh pawm chu khawiah pawh awm se an Mizo na an kalsan ngailo e.g. Mizoram sawi ngai lovin, Manipurah hian Mizo ka ni ti tlat hi 2000-4000 vel an awma, Tripura ah hian 1000-2000 vel, chutiang zel in hmun hrang hrang pawh an awm thluah.
Ka sawi tum tak chu MIZO nih i duh loh tlat chuan chhuanlam siam lovin a dang i lungawi theina zawm/phuah ve mai rawh. (H)

Similar Posts:

Recent Posts:

34 Responses to “Mahni tawng humhalh”

  1. 1
    chhangban Says:

    (Y) van tha dap2 ve1

    Report this comment

  2. 2
    Telphawka Says:

    I thahnem ngaihna aw chu ngaihthlak a nuam hle mai. I ti tha lutuk.

    Report this comment

  3. 3
    TuaiSialA Says:

    Ka thlawp e. Mahse, a thupui i kalsan lek lekin ka hria, ‘Tawng leh hnam humhalh’ tih ni ta se….te ka tia. Mizo tih hming hi a upa khawp mai a, mahse, Zomi tih hming hi a upa zawk…tlat maia.

    Report this comment

  4. 4
    saint sammoo Says:

    hnial tur ka rn zong ang.

    Report this comment

  5. 5
    ruatruatapa Says:

    Lusei tawng hmang chuah emaw Mizo ti kan awm chhung hi chuan kan inpumkhat tak tak lovang….

    Report this comment

  6. 6
    hiho Says:

    MIZO nih i duh loh tlat chu ‘Kaaal mai teeeh’ tih tur :-D

    Report this comment

  7. 7
    chawnghilh Says:

    Santal fate mahin Mizo nih an chak! An hming bulah ZO+ tih an hmaih ngai lo. Mizoram-a Gorkha-ho pawh hian Nepal ai chuan Mizoram leh Mizo nunphung nuam an ti daih zawk. Bai, tlak, hmarcha rawt ring ni tin thin zawkte hian intih-Mizo loh kan tuma maw? Hnam bo inti thar ta, Israel rama mite pawhin he Zoram hi an ngai bang chuang lo va, Zotawng ngeia la in-communicate an ni, SHAVEI ti tuah huam mah se! US-a Mizo-te pawhin Lakher anthur tui lum thur suk an la hawp kurh kurh tho asin!

    Vairengte leh Tongkolong inkara chengte, kum tlem te chhung phai vai zingah saptawng awphawi danglam tak kan zuk zir thiam belh dek dek a … Mizo tawng kan han thiam lo ta viau hi … in ngalah ka khawng fawk ang a, dawm vat pahin, “Ai-ah a na, Awi, ka nu …” in ti tho tho vang.

    Mizo tawng hi humhalh bakah vawrh darha, thumal thar chher thar zawm zel tur a ni e. MAL-ho pawh hian MLTP tha an la ti cheu ang hian, tawng thar lakluh belh pawh hi tha ti zel ze, an puan in kaih an zauh lehzual a ni ang. ZOPPEN phei chuan thumal thar chher lamah hma nasa takin a la a, hman zui thiam har tham khawp an chhep chhuak.

    Sialsuk Gorkha-ho hlei hlei hian Zotawng an thiam nal asin! Mara lam unaute pawhin hna thawh zai rel lo khawp leh thingphurh tuichawina zawng zawngah KOREAN Film chanchin lo chu sawi tur an hre tawh lo, Mizo tawng hian hma a sawn thuk hle. Mizoram tan chuan Mizo tawng hi kan lingua franca a ni hrim hrim a, thupui hlapui ziak kher ngai lo tan pawh hre ve tawk nih a zahthlak lo. Thiam hi a zahthlak bawk lo. Mahni pianpui tawng hi thiam chiang rawh, tawng dang i zir pawhin i kamchhuak a hausak phah thlawt ang.

    Report this comment

  8. 8
    chhana Says:

    Hmar ka nia; Mizo ka ni chiangbang bawk. Amaherawhchu, hmar ho hi ka ngei tlat. Mizoah pawh ka ngai mang leh lawi silo.
    Chuan, ‘Zo hnahthlak’ inti ho hian Mizoah an inngai lo tihnaah ka ngai bawk. Mizoa inngaite chuan Mizo ngei kan nih thu kan sawi kan sawi ngailo.

    Report this comment

  9. 9
    m¡(khual)p@ Says:

    Post tupa, ‘Mizoram sawi ngai lovin, Manipurah hian Mizo ka ni ti tlat….’ tih vel lai khi, Mizoramah Mizo inti duh siloin, an awmna hmunah Mizo an inti si i tihna mi?? I sawi tum ka man thiam chiah lova.

    Report this comment

  10. 10
    swiftymcvay Says:

    amitabh

    Report this comment

  11. 11
    hiho Says:

    @chhana #8 1st para :Ka nuih hawk chu le. chuan 2nd para chu (Y)

    Report this comment

  12. 12
    chawnghilh Says:

    Ralte tawng la kawl in awm khiah em? I her lum nawn teh ang u. Hmasang Hebrew pawh her lum nawn that leh tho a nia lawm!

    Report this comment

  13. 13
    PKfanai Says:

    Globalization hi thil tak tak a nia. Tunah chuan, khawvela eng hnam pawh, mi lehkha thiam pangai ni ve si, English hrethiam miah lo nih chu, mi an lohna chikhat ani deuh tlat tawh a. Chutiangin, India rama awma India mi ni bawk si, Hindi thiam loh tlat chu, a mi an loh thlak thuai ang. Mizo hnahthlak nisi Mizotawng thiam loh tlat pawh hi a zahthlak bakah Mizo community zingah lai tak leh zum duka awmna ani mai. Chutih rualin, English thiam zawng zawngte hi English mi anni kher lo, Mizo tawng pai miah lote hi mizo anni vek kher lo. Naga ho leh Arunachali te hian tawng hman bik an neih loh avangin Assamese hi common language ang hian an hmang a, Assamese erawh anni chuang lo. Mizo ten tawng bik nei a, tawng khata kan in be thei vek hi min it ngawih ngawih tih hriat tur. Hnam dang mahin pai miah lova an thiam theih chuan, enge Zo hnahthlakte hian kan thiam theih loh lem ang le? Mizo hnahthlak tawng hrang hrangte pawh hi humhalh ila, Mizo tawng puiah seng lut zel bawk ila, tawng kam nä leh deng khawng hman hi insum tläng zèl ila, Insuih khawm zai i rèl ang u.

    Report this comment

  14. 14
    Whatever Says:

    #9. Mizoramah Mizo inti duh siloin, an awmna hmunah Mizo an inti si i tihna mi?? I sawi tum ka man thiam chiah lova.

    A Chhana : Ka sawi tum tak chu MIZO nih i duh loh tlat chuan chhuanlam siam lovin…

    Report this comment

  15. 15
    Leavi Pcresn Says:

    Ţha khawp mai…!! Tuikuk mizo ah chhiartel tih vel thu thang a awm deuh em aw… Pawm ngaina an awm in ka hre ta lo tlat mai..!!

    Report this comment

  16. 16
    Chhuanawma Royte Says:

    ‘ Tawng humhalh’ tih hi ka hrethiam ve tlat lo mai. Mahni tawng a tam thei ang bera hman uar tur tihna em ni? Sap tawng leh vai tawng lah chu kan inzirtir uar tulh tulh mai bawk si…! Nge ni a “sawi dan dik leh a ziah dan dik” tihna? Humhalh dan tur tak ka va hre lo em…!

    Report this comment

  17. 17
    malsta27 Says:

    THa hle mai…………Hnam ziarang(culture) te vawn nun hi a tha a tawng pawh chutiang thovin. Amaherawhchu, Hnam tribe/clan/sub tribe ten a in thliar hranna tur a neih na leh danglamna (Identity) an neih te vawn nun hi Mizo tih hnuaiah hian a tha tho.

    MAHSE ti teh ang, Mizo hnam anga thil pakhat culture leh tawng te neih a kal hi thil tha ber a nih ka ring. A chhan chu mithiam ten Social barrier siam nasa ber tu chu heng point 2 an tih culture leh tawng bil(dialect)lak vung nasat lutuk te hi a ni tlat. Racism kan tih te pawh hi , physical structure(pianphung) tih lovah chuan hemi atanga rawn chhuak anga ngaih theih hi a ni awm e. Hnam leh hnam inkara dai danna siam nasa ber tu chu heng point 2 te hi a ni reng, political boundary(ram ri) leh Sakhua hi chuan mi chu ti lutuk in a khawih danglam thei lo. Radical(Khurbing) tak a kal ho tih lovah chuan. MIZO tih hi hnam pakhat mah a awm lova collective Lusei/pawih/paihte/mara/thado/kuki adt adt ni in ka hre thin. Mahse chumi ni lova culture a ni emaw sub tribe ten a Kan ‘KHAW TIHDAN’ tih danglam tlem2 awm te la vawng a thil an vawrh an thin leh tawng ah pawh a an ti tlat hi chu tha lo ka lo ti ve mai2………Quotation 1, ‘its not the word that speaks but the things they do’ an tih a kha daidanna siam tu chu a la ni reng awm e a. (Y) (Y) ;-) .

    Report this comment

  18. 18
    CTRa Says:

    #8 Chhana:

    “Hmar ka nia; Mizo ka ni chiangbang bawk. Amaherawhchu, hmar ho hi ka ngei tlat. Mizoah pawh ka ngai mang leh lawi silo.
    Chuan, ‘Zo hnahthlak’ inti ho hian Mizoah an inngai lo tihnaah ka ngai bawk. Mizoa inngaite chuan Mizo ngei kan nih thu kan sawi kan sawi ngailo. ”

    I thu ziak hi i rui chu anilo maw?? Hmar minti mualpho mah mah, hetiang a mawl hi hmar/mizo ah kan la awm a vanga tiang dinhmun thleng kan ni hi. tuikuk hnam ah lo piang jok la tha tur :P , Mihring panngai ini chuan Hmar pakhat/hni lekh vangin hmar hnam hawh suh ang che.

    Hmar ka nia, mahse hmar ho ka ngei tlat ti leh bawk si, piang mak ve chiang. ah.. sawitur a tam e mai i mawl ang ang khan lo mawl hmelchhe mai mai teh :D

    Report this comment

  19. 19
    Ozima Says:

    Leavi Pcresn@15: Pu HT Sangliana thusawi kha mi i rawn sawi deuh ber khi…… kha ngaihdan kha mizote hian kan pawm ngam hma chuan kan inlungrual tak tak thei chuang lovang. “…….Tuikuk leh chakma-te hnam hrang daih anga ngaih tur an ni lo….” – HT Sangliana (source vanglaini.)

    Report this comment

  20. 20
    Pc-a Says:

    Hnamtenau te te te, Mizova kan inchhunkhawma, tawng khat kan hman hian kanlo lian dawn tihna alo ni reng tak mai a. (Y) Varnaw….

    Report this comment

  21. 21
    Pc-a Says:

    Khawvel zawng zawngah Mizotawng a dik ber. Kan awmna hi a lai ber, ha ha ha, hi hi hi. Aih ka laih saih. :-P

    Report this comment

  22. 22
    vakul Says:

    Kum zabi sawmhnih leh pakhatah pawh Mizo leh zo lo kan la chai reng hi ka kham. Hnam dangte hian chai ve luih luih thin tak maw, an Misual.com-ah.

    Mahni hnam pawh la hre lo chu tih atin awm reng sela ni mai lawm. ;-)

    Report this comment

  23. 23
    Whatever Says:

    Mahni clan tawng Mizo tawng aia kan ngaihsan chhung zawng chu Mizo nih harsa ka la tih hmel. Mahse hetiang ho hi e.g. atan han sawi mai mai ila…vairama college kal lai khan Paihte pakhat,Zomi a an hruaitu, Manipur ami chuan min ti el deuh hian Mizo te hi tribal inni ve maw min tia…Ka rilru te te chuan va mawl e ka tia :-) . College function kan han neih meuh chuan mahni hnam nihna sawilan alo ngaita si, Am a Mizo, am a Punjabi, am a Naga te kan han ti diat2 a, chu pa chu a rawn ding ve ta a…am a Mizo a rawn ti leh lawi si (Am a Manipuri tih a duh silo, Zomi ti se tuman an hre dawn bawk si lo, rawn inti Mizo leh lawi si), hetiang hi an tam angreng viau ania, mahni hamthatnan atan chauh Mizo inti duh, thinlunga Mizo silo. Mi khawngaihthlak tak mahni hnam zahpui ka ti mai.

    Report this comment

  24. 24
    TuaiSialA Says:

    @Whatever: Mi tlemte hmanga hnam pumpui i teh chuan Mizote hi pawngsual hrât hnam adt. kan ni ti rawh.

    Report this comment

  25. 25
    Whatever Says:

    #24 ka thil ziah khi chhiar chiang teh, a hnam pumin ka dem awzawng lo, Paihte pakhat tih leh hetiang hi an tam ang reng viau ka ti mai ani.

    Report this comment

  26. 26
    critic Says:

    Kei chu Lusei hnam, Lal chi an tih ang ka ni.. Kan pipu te hun ah hnam tha leh hnam chawm tih te a awm thin… tun lai hunah chuan hetianga chi sawi vak vak hi a hun toh lo.. Kristian kan nih ngat phei chuan. Hengtehi ka ngaih theih loh te a ni.(1) YMA awm renga hnam bil anga tlawmngai pawl neuh bik tlat te.(2)Khua/Veng khat a awm a hnam anga in hre bik riaute,midang awm lai renga an hnam bil tawnga in be bik tlat te. Hengte hi chu mizo ah pawm duh mah ila an mahni inla hrangah ka ngai.. Tuikuk ho maw?.. Mizo ah in ngai se mahni hnampui a hnam angin an ker an ker dawn a mi? het shala…

    Report this comment

  27. 27
    kawlhawk Says:

    Mahni tawng humhalh i tia, i nick atangin hnamdang tawng i thlang nghal pâng a, inhmeh chiah lau beee! :p

    Aaa… Paws tha tak zawng a ni e. Gud paws! (Y)

    Report this comment

  28. 28
    Whatever Says:

    #27 :-D (Y)

    Report this comment

  29. 29
    thawma ralte Says:

    Tha dap2 hlawm, hnama chianna hi thinlung lamah a ni. Mipa tan mipa kan nih chu sawi ngai lovin kan hria.. Mizo nihna pawh chutiang hriat chi chu a ni. A duh apiang lo kal ru.. Mizo i pung zel ang u..

    Report this comment

  30. 30
    Veepee Says:

    @chawnghilh #12… 1999 kum khan Ramhlun south ah sawn kan thianpa pi chuan ralte tawng inchhungah a hman thin ka la hria. A la dam em phei chu ka hre tawh lo.
    Kan thianpa chuan fiamthu in France tawng ania a ti thin.

    Report this comment

  31. 31
    CFL Says:

    Tuallawt hnam ka nia, ka Mizo tiah tiah khawp mai. Ka English hman ve pawh Mizomised English ngat. Hairehai. (I) (Y) (I)

    Report this comment

  32. 32
    henrybkt Says:

    mizo nih duhlo chu nilo law law reng rawh se,a thupui ag turah ka ngai a,ka rinloh deuhin a kal a,mahse,a tha tho e,ka ngei deuh chu maw,dawn a awm dawna mizo,awmdawnloh veleh a tawng dang hmang daih hote hian ka thin an tirim,khawhar inte hi han kal ila,tawng dangin thu an sawi lehdaih thin

    Report this comment

  33. 33
    vicky Says:

    @ A post tupa,I thu rawn khelh hi I ngaihdan ah chuan dik i tih mai thei,mahse thil pakhat mahni pianpui tawng zahpui khawpa mimawl ilo nih hi chu ka khawngaih ngawi ngawi che.kan hnam bilh tawng kan chawisang avanga Mizo kan nihlo na tur hi kan zoram hian dan a siam ka hre lo.Chuan thil pakhat Pathian thil thlawn pek kan dawng zingah Hlu ber chu Tawng hi anih. :-P

    Report this comment

  34. 34
    jesuslovesme Says:

    Mizo tawng kan tih hi DUHLIAN tawng ani a. Zirmi te’n in hre zawk ang a, history en chuan hetianga tawng khata kan inthlun tak na hi a tunlai thil angreng hle ani.

    Kei paihte ka ni a, kan awmnain a zirloh vang nge Paihte tawng hi ka pa pa (ka pu) pawhin a thiam tawh lova. Ka hnam tawng chu MIZO dialect hi ani. Mahse, Paihte hlir awmna khua, paihte tawng hmanna khua ah chuan awm ila Paihte tawng kha ka hman tur leh ka ‘mother tongue’ ang a ka neih tur chu ni awm tak ani. Amaherawh chu MIZO tawng hi mizo hnahthlak te zawng zawng min thlungkhawmtu leh kan identity siamtu anih avangin ka thiam duh loh/ hmuhsit/ inlakhran san a rem chuang lovang.Chutiang bawkin tuna tawng la survive ho Hmar te, Ralte te hmang tute tan pawh ani ve tho.

    Chutih rual chuan thil Pakhat awm chu, midang te kan zah tawk loh avangin ani heng in tih bingna hi lo awm ni. Hmar tawng hmang tute chuan MIZO (Duhlian) tawng hmang ho zingah Hmar tawnga an intih bil reng a rem lova, tin, a hmang/hrethiam ve lo te pawhin Hmar tawng a rik hleka hmusit ni awm taka intih a ngai lova, Hmar tawng a thil sawi nuamti zawk an nihna kha hriatpui chunga kan indawr tawn a pawimawh.

    Kan insuihkhawmna leh min ti pumkhattu kan MIZO tawng hlu tak hi, a ‘existing form’ ang a vawng nung leh, thumal/tawngkam thar te hmang pawh a tihausa zawk tur kan ni.

    Tawng dang kan zir anih pawhin a tha. TAWNG hi amah ngau ngau a pawimawh em avanga awm ani lova. A hmangtute tana a tangkaina avanga lo piang chhuak leh hausa chho zel ani.Hnam tin tawng hi a zahawm a, tawng thiamna chuan hnam nun hriatna min neih tir a. Eg. ‘Kangvar’ tih hria chuan MIZO lo neih dan engemawchen a hre phawt a. Chutiangin English expression tam tak hi an hnam nunphung phawkchhuaktu ani. Eg. ‘rotten apple’ tih hi apple hre lo tan chuan a ho deuh ang. ‘On an even keel’ tih te leh ‘at sea’ etc. te hian British ho nunah khan tuipui leh lawng ten hmun pawimawh tak an luah thin ani tih min hriattir.

    Tawng thu hla a ‘radical’ vak hi a fuh ber lo bawk anga. Tawng tana awm kan ni lo, tawng hi kan tana awm ani. (8) (8)

    (Y) (Y)

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.