UNAU KAN NI

March 17th, 2014 10:31 pm by H.zate

Naupangte Ka nihlai chuan Nu fing pui pui leh Pa fin hmel pui pui ten ‘Mizo’ hi min hrilhfiah fo ṭhin a, “Mizoram mi chu Mizo a ni mai, eng hnam pawh awm se, Mizoram Khua leh tui a nih chuan ‘Mizo’ a ni” an ti ṭhin. Ka ngaihtuahna a ti thui thei em em a, han hnial vak turin min hmuhsit nak alai a an ṭawng ka hnial phei chuan Ka chan chuan Vai Thirchhe zawng chan pawh a tluk dawn lo tih ka hria a Ka hnial ngai lo. He an pawmdan zulzui hian ‘Mizo’ hi han hrilhfiah ila. Mizoram Khua leh Tui nihna nei chu Mizo a nih chuan Vai te pawh hi Mizo an ni ang a,chuan, amah Vai a NU Mizo te phei chu Mizo diktak ah kan chhal thei awm e. Tichuan, keipawh Mizo Ka ni ang a, mahse, Ka chhungte Manipur leh Mizoram chhevel a awm te erawh chu Mizo an ni ve lo tihna a nih chu. Mak ṭhin teh nuaih e.

Zohnahthlak Hrang hrang te insuihkhawmna chu ‘Mizo’ tih hi a ni ti ila Kan daw tampui awm love. ‘Mi’ chuan Mihring emaw a mi chengte emaw a entir a, Zo chuan Zotlangsang emaw Tlangram a entir bawk, tichuan, Mizo awmzia chu Tlangram a chêng ṭhin Mihringte tihna ang a nih chu. Mi tamtak chuan Mizo hi Kristian Kan nih hnu leh Mizo Union Movement aṭanga rawn piang chauh angin an sawi laiin ṭhenkhat chuan ‘Hmasâng’chhinlung thleng a chhuilut te pawh an awm ve bawk. A eng a pawh chu lo nise, Kan Hming emaw Mizo tih emaw a hming rei leh rei loh ah a innghat lova Zohnahthlak Unau Kan nihna hi a pawimawh ta ber chu a ni. Mizo Union emaw Kristian Kan nih hnu a inṭan /piang chauh pawh nise kan vai hian Thlatu Pakhat nei, Hmarhovin ‘Zang hnar khat a suok’ an tih chu kan ni reng reng. Naute alo piang a, a hming an phuah hma khan nihphung leh nihna a nei sa a, a hming chu Kum Sawm hnu ah pawh phuah se a nihna a hloh chuang lo. Chutiang chiah chuan Kan hming a naupan leh a upat hian Unau Kan nihna a dâl chuanglo.

Ṭhenkhat chuan Mizote hi ‘Chin’ Kan ni ti tawk anlo awm a, an tih ang tak lah chuan an ṭanchhan lah a dik ve narawh. Burma ah chuan ‘Chin’min ti an ti a, anlo khûkpui chiam ṭhin. Chumai ala nilo, Manipur ah chuan ‘ZO emaw Zomi’ kan ni ti a khûkpui tawk an lo awm ve bawk a, a eng a pawh chu lo nise, miin min kohna zawng zawng hi kan pawm vek tur a ni lo. Naga ho hi Mirâwng kan ti a, anni chuan Mirâwng an inti duh kherlo. Tin, Bru ho pawh Tuikuk kan ti mai ṭhin a, Tuikuk an ni tihna ani chuanglo, anmahni ah chuan Bru emaw Reang te an inti daih. Burma a ‘Chin’ , Manipur a Unau Paite te zinga ‘Zo’ emaw ‘zomi’ leh Mizoram a Mizo tih chu thuhmun ani mai lovem ni? Lusei Ṭawnga duhsak leh Hmar ṭawnga ditsak ang vel hi ani mai lo’ng maw? Nihna thuhmun, kohdan dang ani ve mai lo’ng maw?!

Mizo te hi Hnam hrang hrang Kan ni a, chung Hnam chuan Hnam peng annei a, ṭhenkhat ah phei chuan chung Hnam peng ho chuan Chi peng anla nei leh ṭhin. Ṭhenkhat chuan Mizo Union hunlai a Mizo a anlo ziah ho chauh kha Mizo a pawm tawk an awm a, mahse, khang hunlai a an thiltih kha a dik vek biklo a, hmaihpalh anlo ngahin ziahsual anlo nei ve nual tho ani tih hriat a ṭha. An ziahhmaih chiangzet mai chu Gangte ho an ni a, hmanni lawkah an inziaklut chauh anih kha. Tin, chumi bakah chuan Hnam Khat ni si Hnam hrang anga ziah kha alo awm nual a, entirnan: Hmar chhunga mi Pautu leh Hnamte te chu a hrang a ziah an ni a. Heng lo pawh hi tihsual neuh neuh chu alo awm ve awm e. Mizo Union leh khang hunlai a Document te ṭanchhan a kan hman vek chuan thil hi a dikhlel awm e. Mizo a chiang tur hi chuan Hnam ah chian a ngai a, Hnam ah hian Kan chiang em aw?! Mizo hi Hnam emaw ti tawk lah kan tam narawh. Hmar hi chibing kan han ti a, chi a ni lo, Hnam an ni. Chibing chu Hmar chhunga Hnam kaupeng ho chi an ni.

Vawikhat chu Ka zinna ah Police check gate ah min lo ti ding a, Police tawnzau hmapuar ha ngei chuan Uniform pawh ha lovin min lo check a,Ka bula ṭhu ve ngo veng vawng chu a ko a, a Hnam hming a zawt a, ani chuan ‘Hmar’ ti chauhvin a chhang a, Police Duty (indah duty zawk a ni ang chu) chuan ‘Mizo i ni lovem ni, Mizo ti ta che’ a ti a, thu han nei deuh se ka ṭawng ang ka ti deuh ani a, mahse, Kan tlangval a pui roh chu a ngawi zawkah a ṭang ta a ngawi hle hle chuan min chhuah leh ta mai a. Mawl tak tak hi anlo tam ve a, Mizo hi Hnam emaw ti tlat te hi an awm ve a, ni pawh lo ni tehreng se, Mizo pa in Mizopa hnenah a hnam hming a zawh chuan hnampeng zawk chu sawi mai awm tak. Hmar Pa chuan Hmar Pa hnenah a Hnam hming a zawhin ‘Hmar’ tiin a chhang ngailo, Ṭhiek, Khawbung, Lungṭau leh a dangte in a chhang a, Ṭhiek pa in Ṭhiek Pa a zawh leh chuan Ṭhiek ti a chhang lovin ‘Khawzawl, Tuolor , Ralsun, Amaw leh a dangte in a chhang mai ṭhin’. Mizo leh Mizo Hnam inzawt a Mizo Hnam ka ni ti ṭut ṭut ka la hrelo. Aṭulna a awm heklo. Tun Kan dinhmun ah hi chuan Mizo Nationalism nge Lusei nationalism Kan khelh zawk tak pawh hriatthiam a har tawh a ni e.

Mizo Nationalism Kan khelh mek lai hian Lusei nationalism ah kan lut te hi ani mai lo’ng maw?! He thil hi Mizo inpumkhatna tihchhiatnan a hmanraw ṭha ber ani hial awm asin. Unau Kan ni ti reng chunga Hnam tenau zawk te chîmral tumna te pawh a ang lek lek zawk. Hnam tenau deuh ten Mizo an inti duhlo kan tih fo hi tihian han inzawt ila, Mizo a an inchhal a, Mizo nih an chakna atan engnge kan nih? Hnam te zawkin thil engemaw an buatsaih hleka a dodaltu pawl an awm zel ang Hnam ah hian tunge inchhal duh ang a? An chipui Mizo a inchhal te pawh nuamsa takin an awm biklo tih leh diriam an hlawh zia hretute hian diriam taka enkawltute a in tukluh chu an duh rengin kan ring em? Mizo an ni tih an in hria a, Unau kan ni tih pawh an hria, mahae, Mizo Nih a Lusei Nih ai chuan Mizo nihloh a Lusei nihloh hi an thlang zawk a ni.Mizo piaha khungte a Lushai inziak te hi an helh tlat a tin ni. A chhan chu Mizo(Any Lushai Tribes) tih hian Mizo te chu Lusei tribe te an ni tihna a ni. VL Neihthangi (Nunu) tih a inziak a, Nunu-I chu VL Neihthangi a ni a, VL Neihthangi pawh NUNU-I a ni tihna ani. Lusei te hi Mizo vek an ni tehmeuh mai, mahse, Mizo te hi Lusei Kan nilo. Mizoram Mi zawng zawng chu Mihring vek Kan ni a, Mahse, Mihring zawng zawng erawh Mizoram Mi Kan ni vek thei lo. Ṭhenkhat chuan Tribal Certificate ah pawh Mizo an ziak duh lo, Hmar ho phei chuan Hmar an ziak ngat zel’te an ti ṭhin a, nia, a dik nameuh mai, mahse, hei hi kan buaina tur ani lo. Mizo chhungah India Tribes List a chuang kan tam chu a vanneih thlak zawk lo’ng maw?

Tuna health Care Scheme a chhungkua a member tam deuh te chhungkaw hnih anga kan siam angah hian ngai thiam ila a ṭha mai in a lang. Ziakin ziaklo mahse, India Tribes List ah Schedule Tribes Order 1950 hnuaiah kum 1956 khan Hmar hi ziahluh alo ni tawh asin. Hmar ho hian Mizo nih an duh lo ani lova, Lusei an nih loh zia an inhriatchian vang zawk a ni. Mahni nihna lo anga awm chu mi pangai nunphung ani si lo a, tuai te, Patil te kan ngainep ang hian Hmar hian mahni nihna ni lo vuan a mi ngaihnêp hlawh a duh lo zawk a ni. Mizo an nihna ah hian an chiang a, an ni tih pawh an in hria, mahse, Mizo a ngailo a, lusei chauh mizo a ngaitute zinga tel tura Mizo inchhal chu zahthlak an an ngai ta zawk ni. Ṭawng chungchang ah hian I lo ngaihtuah ngai em. Kan in biakpawhna atana kan hman tur a pathian duan, zofate kaikhawmtu tur Ṭawng chu Lusei/Duhlian Ṭawng hi ani tih tumahin an phalo. Mahse, he ṭawng hmang theilo a piang Mizo lo ta riau a kan ngai erawh hi chu kan tisual deuh in alang. Ka ṭhiante Manipur leh Tripura lam aṭanga rawn kal te hi Lusei ngei ngei pawh Lusei Ṭawng thiam lo an tam asin.

SMS Group a lar lai khan Hmar ṭawng a group pakhat kha a neitu chu Chhakchhuak zuk ni tlat a, chumai a ni lo, tunah hian Hmar Students Association Branch pakhat ah chuan O.B ah Pachuau tlangval zuk tel tlat a. A chenna Hmar tamna a ni a, Lusei ṭawng a thiam lo a, a unau leh a hnampui tem ah nise Lusei Ṭawng thiamlo chu Mizo lo ta riau a ngai hnam kan nihna a vang hian Hmar ho zinga tal kha nuam a ti zawk a ni. Mizo te hi tunhma aṭanga India awpa enkawltu ni ilang chuan India hi Ram 10 velah a darh tawh ang. Kan ṭawng hi ṭullo baksakin South Indian ho leh North East a hnam hnufual ho hi hman tir kan tum ang a, an duhlo chuan an in lungrual anga Hnam tin hian ram annei far mai thei a ni. Aizawl India sawrkar in a bawm (bomb) kha kan hria a, kan rilru pawh a na a ni ang tunthlengin ZORAM NI kan ti a nih hi. Kha pawh kha an ti awm anglo kan ti a, kan phun kan phun a nia, mahse, kha aia rapthlak chu Chikhat, Unau, Sakhaw thuhmun nisi kha HPC hunlai khan Hmar Putar pakhat chuan ti hian a sawi, “Pathianni a ni a, inkhawm kan tum a, an phal lo. IR Camp ah Mipa (hnathawk thei chin) zawng min khalkhawm a, nilengin Hna min thawh tir a, IR ho awmna tur In kan sa a, chaw pawh ei lovin Chhangthawp bung min pe a” a tih hi khawi hi nge na zawk ang? A sawichhunzawm zel a “Kan inkhawm a Hmar Ṭawng kan hman lah chuan CID nen lamin min chhui a” a ti. He thil hi chu tun thlengin a la ni. H.S.A in Inkhawmpui an han nei hlek a chibing thilti kan ti a CID an awm nghal a, a dodal pawl lah chu tu din tih hriatlohin an lo ding khup hman zel a, kan râlkhel em em zel. Mahse, Mizo pawh nilo vai lukhum khum te lammual khat tlatin an bungbu a sawisel tange kan ti leh mang silo. Kan ngam zawng zawng kan do te pawh a ang e.

A tawp berah chuan Zofate hi chhulkhat chhuak unau kan ni a, Mi tamtakin min ṭhen hran tumin hma an la ṭhin a, nasatakin min ṭhenhran tum mahse, I inṭhen hrantir lo ang u. Thuhnu leh thu kaltawh chhuia intithinrim mai lovin Kan hruaitu liamta ten anlo tihsual hi tisual nawn tawh lo tura inzirnan a hmang zawkin UNAU KAN NI tih hrerengin tumah inlahrang tur kan awmlo a, unau ah pawh a chaklo zawk chu kan awm fo a, in dawmkang tawn ila ‘nangni keini’ inti bik lovin lungrualna zion ram pan ang u. Respond to author @ hzate91@yahoo.com https://www.facebook.com/puh.zate/ https://www.hzate.wordpress.com/

Similar Posts:

Recent Posts:

12 Responses to “UNAU KAN NI”

  1. 1
    Sangpuiipa Says:

    Hmar sawi dan khi ka duh riau. :-D

    Report this comment

  2. 2
    Awmtea Leo Khiangte Says:

    Chhiar dawn ang.

    Report this comment

  3. 3
    Vladimir Putin Says:

    Mizoram state a cheng apiang Mizo anni vek lo. Mizo tam tak Mizoram pawn, india ram pawnah an awm. Mizoram mi anni kher lo. India mi te, Burma mite, American te, British te, Bangladeshi te pawh ethnic mizo zingah an awm.

    Nationality leh ethnicity hi ngaihfin loh tur. Mi tam takin Singaporean te, Taiwanese te, American te “Chinese” emaw an ti thin, an hmel en atangin a rin thu an sawi phawng phawng.

    Mizo dik tak zingah pawh Robert Walton, Mary Grace ta an lo awm nual bawk.

    Report this comment

  4. 4
    Thangpasaisira Says:

    Sei tha ve awwwww ;-) unau vek kan lo ni se :-)

    Report this comment

  5. 5
    PimPom Says:

    Ka post hi a chhuak thei hauhlo mai a. A rei tawh lutuk a, buai taka ka buatsaih ve kha a tlai ta a, tih chhuah chi pawh a ni tawh lo. Kar hmasa lama ka submit tawh kha a ni a. :(:(

    Report this comment

  6. 6
    chhana Says:

    A bengvarthlak e. Mahse, a laklawhah duh aiin hawrawppui i hmang nasa mah mah a ni.

    Report this comment

  7. 7
    chhana hlawnchhing Says:

    Ka tawng tu huatthu suh ah Lusei chauh hi mizo kan/an ni tih pawm tut e hi chu kum lam upa tawhte zingah an tam ka ring, Hakha(Chin state Burma) nula nen hmanni ah kan ti ti dun a, Burma ah chuan Chin kan in ti a, Mizoram ah chuan Mizo ka ni leh mai mi in min koh dan a ni a, unau vek kan ni then hran theih kan ni lo min ti a, hetiang ngaihdan hi thangthar zawk te chuan kan nei deuh vek tawh zawk. Kum lam upa ho leh mi thenkhatte chuan mizo theuh theuh ah pawh chhim leh hmar tih ang zawng te a kal chi kan la tam a, hei hi chu kan in chhiar zau lo deuh vang pawh a ni ang e, thangtharte zingah mithiam tamtak kan nei belh zel ang a, ropui tak in kan la dinchhuah hun a awm ngei ka ring

    Report this comment

  8. 8
    sheldon Says:

    A sei hle tak mai. Post ka chhiarchhuak hman lova, mahse comment ka chhiar tho a. Sawi vak tur pawh ka hre lova. Vladimir Putin@3 ngaihdan khi ka ngaihdan a nih ve tho hmel :-D

    Report this comment

  9. 9
    lr hlonchhing Says:

    A sei em mai, nakina chhiarah khêk teh ang.

    Report this comment

  10. 10
    Chawngthu Pa Says:

    Hnam chungchang hi chu sawiho deuh hat hat tur hi a awm reng dawn. Tui chilh fe fe pawh kan pung zel dawn. Hnam feeling neih hi a tha. Chibing zawnga kan kal lek lek thin hi a tha ka ti lo. “Mizo” tih hi chu dah zalen huau ila, inti Mizo bik hi awm lo se, kan dam tlang deuh deuh ang. Mizo lova inngai bik pawh awm lo se. Tun atanga kum 50 ah chuan Mizo nihnaa lungawi leh inchhal hi kan tam lehzual lutuk dawn. Sawi ve duah, tlak ve leh ta duah!

    Report this comment

  11. 11
    mihring Says:

    A va sei nget nguat ve! :lol: Mahse ka chhiar chhuak vek tho e. Ngati nge Mizo ah hian la chianglo hi anla awm fo thin le aw..? In rilru tina duhlo ula, unau vek kan nih kha! :)’I’m Mizo first’ ti thei vek ila khawvel khawi hmun atang pawh hian; a awlsam a ni mai.

    I post ah ka bengvar keuh mai, hei te hi ka hriat belh;
    Hmarhovin ‘Zang hnar khat a suok’ an tih chu kan ni reng reng. :D :D

    Report this comment

  12. 12
    carpet cleaner boston Says:

    carpet cleaner boston

    UNAU KAN NI | mi(sual).com

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.