Amen tih awmzia: ‘Amen’ tih hi mi tamtak chuan tawngtai tawpna chhianchhiahna ang lekah an ngai niin a lang. Hetiang anih avang hian a awmze thuk zawk leh nihna diktak hriat hi a tul em em a ni.
Amen tih hi Hebrai tawng (Hebrew- יברית) a ni a, a awmzia chu ‘ni rawh se’, ‘chutiang chu a ni’, ‘a dik e’ tihna te a ni a; a hawrawp diktak chu אמן a ni. Hebrew hawrawp hi kan tawng chhiar dan lo zawng, ding lam atanga veilam zawnga chhiar tur a ni a, a hawrawp hmasa ber hi א-Aleph, מ-Mem, chutiang zelin a hawrawp hnuhnung ber hi ן-Nun a ni thung. A lam dan ho hi Sam 119 naa thupui thenhran nana hman a nih nghe nghe kha.
Hebrai tawngah hian vowel sign hi a awm ngai meuh lo a; aleph hnuaiah hian ‘a’ vowel awm anga ngaih tur a niin ‘mem’ leh ‘nun’ inkarah hian ‘e’ vowel awm tura ngaih tur a ni bawk. Hebrew chhiar thiam tak tak tur chuan an tawng pawh hi thiam a ngai deuh awm e.
Hebrew-ah hian word thenkhata hawrawp hnuhnung ber hi ‘sofit’ an ti a; chuvangin amen tih a hawrawp hnuhnung ber hi נ-Nun tih tur a ni na a; a sofit in a awm ta zawk a ni. Sofit nei ho te chu כ- ף-kav, מ- ם-mem, a chunga tarlan tak נ- ן-nun leh צ – ץ-chade te hi anni. Hriatzau nan ka’n tarlang hmasa a ni e.
Amen tih awmzia chu kan hre ta a, mi thusawi leh tawngtai tawp a ‘amen’ kan lo pe thin hi a tha viau reng a ni.
Kan hmang dik meuh em?: A awmzia chu kan tarlang ta a, kan chiang tawh turah ka ngai. Deuteronomy 27:15-26 ah chuan pawi khawih chi hrang hrang 11: ‘milem din chawp kawl, nu leh pa zahlo, thenawm ramri sawntu, mitdel kawng loa kaltirtu, mi rethei te chunga diklo taka roreltu, pate nupui mutpuitu, ran pawltu, farnu emaw pa fanu emaw nu fanu emaw mutpuitu, pizawn mutpuitu, thenawm that rutu leh pawikhawihlo thah nana thamna latute chu Levia chite chuan ‘anchhe dawngin awm rawh se,’ anti anga, mipuiin chu chu lo nemnghetin ‘amen’ an lo ti ang’ tih a chuang. Hetatang hian ‘amen’ tih chu tute thusawi emaw lo nemngheh nana lo hman emaw tih a chiang a, thawka phita duh hun huna amen lo tih ve ngawt zel chi a ni lo.
Mi an tawngtaiin an thu chham zawng zawng kha chutiang tak chuan lo thleng tura kan duh tih lantir nan leh nemngheh nan ‘amen’ tiin kan khar thin. Mi thenkhat tawngtai thu chham hi chu ngaihtuah chian chuan ‘amen’ tihpui tlaklo te pawh a awm thei hial awm e. Kan thu chham zawng zawng hi a takin lo thleng ta sela kan duh lemloh turte pawh a awm theih hmel a ni.
Tin, mi an tawngtaiin a tawpah confi tawkin mipui amen hnua an amen thinte hi a tulna a awm lemlo. A chhan chu mi thil kan dilin thlawpna lantir nawn kher a ngai tawhlo. Chumi awmzia chu kan tawngtai naah chuan ‘amen’ kan tih ve kher a tul tawhlo tihna a nih chu.
Hlapui pakhatah chuan ‘amen’ tih ringawt a thu a awm a, thu dang a langlo. Hla thu awmze neilo a ni a, a nihna takah chuan a chunga tarlan tak ang khian ‘ni rawh se’, ‘chutiang chu a ni’, ‘a dik e’ tihna a ni mai a, ‘Ni rawh se’ tih an chham nawn chiam ang deuh chauh a ni a, solfa an thiam zia emaw an zaithiam zia an show na mai mai a ni. Hla chapo a nih mai chu!
Zai a a thu laklawh lai takin naupang te te hian ‘amen’ an lo ti ve ngawt thin a, rual u zawkte tih dan an hriat a nih hmel a, a hriatthiam theih deuh. Amaherawhchu, an chhungte hian a hun leh a hmun hrilhhriat ni thei se a duhawm khawp mai.
Mi hlim deuh thenkhat chu tantu-ah an han ding a, Pathian thu an chhiar hma hauhin ‘amen’ an han ti nghal ngawt zel a, Thu awmze awmlo niin a lang bawk.’Amen’ tih dawn chuan a hma lamah thu engemaw nemngheh tlak a awm tawh tur a ni a, chutiang thu engmah a awm hma hauh a lo amen nghal ngawt hi Pastor Chuauthuama tihdan takah ar mit tet khuan ang chauh a ni.
Bible-a a lan dan: Amaherawhchu, Lalpa Isua’n Thupuan 3:14-ah ‘AMENA, thuhretu rinawm leh diktaka’ tiin a inchhal a; hemi a nih avang hian a chunga kan sawi tantu thenkhat amen chungchang pawh hi a sual loah a ngaih theih hmel ta hle. Amaherawhchu, Lalpa Isua an kohhna niin a lang bawk silo. Mahni phur phura lo ti ve ngawt an ang ta ber mai a ni e.
Bible thiam ten an chhut dan chuan, “Lalpa Isua hian hming leh nihna (name/title) 308 a nei a, chung zinga pakhat chu ‘amen’ hi a ni,” anti.
‘Amen’ tih hian ropui ruk riauna a nei a, khawvelah hian tawng tlanglawn langsar tak tak a awm nual a, chung zingah chuan amen, haleluia leh coca-cola tih te hi a lar zual anni awm e.A awmze thuk zawk hrelo mahse khawvel mite pawh hian amen hi kan intawm tlangin kan hre lar hle chu a nih hi!
‘Amen’ tih hi Mizo Bible-ah vawi 74 (OT-25,NT- 49) a lang. A lanna hmasa ber chu Numbers 5:22-ah a ni a, a hman tamna ber erawh chu Deuteronomy 27:15-26 ah a ni thung.
Tlipna: Amaherawhchu amen tih hi mi thu sawi kan pawmpuina a ni satliah lo a, Pathian biakna kawng pakhat a ni tih hriain I zah ang u.
Bible thiam hmingthang Dr. Merrill C. Tenney (1904-1985) American professor chuan Lalpa Isua hian ‘AMEN’ nihna a put nachhan hi Pathian thutak leh thudik in puanchhuahna tawpkhawk leh sang ber a nih avang a ni. Lalpa Isua lo hi inpuan chhuahna dang a awm tawhloh avangin ‘thutak’ leh ‘a tawpna’ (amen) nihna (title) hi a pu niin a sawi.
‘Amen’ tih awmzia chu kan sawi ta a, Lalpa Isua Lal leh Chhandamtu a pawmtute chuan amen kan chham chhuah apiangin amah chu innghahna tlak a nih zia te, himna kulhpui a nih zia te, a dikzia te, a felzia te, a rinawmzia te, a thutiam nghehzia te, kan puang nawn thin a ni tih kan inhriat chian a tha. Amen hi kan pe hreh emaw, kan pe duhlo emaw a nih ngat chuan Lalpa Isua chu kan ringhlel a, kan pawm zo zanlo tihna emaw a ni anga, Pathian nena kan inkar pawh kan bihchian a tul hle ang. Amen awmzia hi hre chiang ila, Lalpa Isua hi Lal leh Chhandamtu a pawmtute chuan hlim, chak leh phur takinLalpa ropui nan ‘amen’ hi kan pe uar hle tur a ni.
July 10th, 2016 at 3:09 pm
Mi tam tak hian an Amen na hi han ngaihtuah let leh se chuan an duh vak lo mai thei a ni.
Report this comment
July 18th, 2016 at 10:50 am
Ha ha, nia tir’aw.
Report this comment