Muthlum hi!

October 22nd, 2011 3:35 pm by Henry Vangchhia

Vietnam indo lai khan Hmong ho pawhin Laos sawrkar chu US puihnain a do ve a. Mahse Laotian communists an chak tak avangin, phuba lakna a awm an hlauva. Chuti chuan, Hmong tamtak te chu US a state hrang hrang a khawpui 53 ah an dah darh ta vak mai a ni.

Mak tak maiin Hmong ho chu a mal te te in an muhlum ta fo mai a. An taksa an han enchianin, an mitthi te chu natna neilo an ni fo mai bawk sia mak an ti thin hle mai. Chutianga muhlum te chu doctor te chuan hming phuah sakin, Sudden Unexpected Nocturnal Death Syndrome (SUNDS) an ti ta a ni. Hemi hian an natna awmzia emaw engtia awm nge a sawilo hle mai.

Chutianga kum 25 aliam hnu chuan Shelly Adler chuan a chhui kual ta vak mai a. Tichuan, Hmong ho zinga mumang lam thatlohna (Sleep Paralysis) chi hrang hrang te chu a zir ta a ni. Shelly Adler hi hetih lai hian, “Nocturnal pressing spirit attacks,” scientific literature-in sleep paralysis subject a UCLA ( University of California–Los Angeles) graduate a ni nghe nghe.

Mang thalo hi khawvel a hnam hrang hrang te hian kan nei deuh vek mai a. Tam tak te chu mumanga ramhuai hmuh ang te pawh a tel thin. Indonesiaah chuan digeunton an ti a, China ah chuan bei gui ya (Ramhuai vawnbeh) an ti thung. Hungary lamah chuan boszorkany-nyomas (witches pressure) an ti a, Newfoundland ah chuan Old Hag an ti leh a. Dutch ho chuan English hnaih takin, nachtmerrie an ti a. Hmong ho erawh chuan tsog tsuam an ti thung. Chutiang chuan hnam hrang hrang te hian sawidan hrang kan nei theuh a ni.

Tichuan, a zirchhuah naah chuan kan culture a zirin kan taksa leh kan rilru inkungkaihna(mind and body connection) hi a danglam thei a ni tih chu a ni. Natna nei miahlo pawhin mumang hian mihring hi alo tihlum thei ngei ani tih chu a thutlukna a ni ta. East Asian ho zingah a tam zual anih hmel hle a ni.

Hetianga Hmong a chhui te hian an mumangah chuan, an kiang vel ami hmu thei vek siin an mahni an che thei miah si lova, an au chhuak thei bawk silo tih an sawi thin a. Tin, rilru pawh harh tak ang siin thawk thlenga hreawm ti tak anga mumang hreawm tak tak an neih thin thu an sawi a ni.

Mizo ten, “Maimizial” kan tih ang hi anih hmel hlein ka hria. Tin, keini Mizo te pawhin, “Mumang chhawng hnih nei chu an dam chhuak tawh ngailo,” tih te pawh kan lo neih ve thin kha. Chuti anih chuan Mizo zinga Muhlum kan tih tam takte hi mangchhiat/maimizial (sleep paralysis) vanga thi an tih chu kan ni ve mai lovang maw?

Source: The Week, OCtober 21, 2011 issue. Volume 11 issue 537. (The last word: When dreams kill)

Similar Posts:

Recent Posts:

43 Responses to “Muthlum hi!”

  1. 1
    chhana Says:

    Bengvarthlak e.

    Report this comment

  2. 2
    zualbonez Says:

    wow! eich vee…. (D)

    Report this comment

  3. 3
    Ruata Pachuau Says:

    Ni mai thei……mahse zawhchian tur ber an thi daih zel sia finfiah a har awm eeeeeeeeeee. Post bengvar thlak tak a nih hi le.

    Report this comment

  4. 4
    lr hlonchhing Says:

    Bengvarthlak hle mai, maipawl put bengvara, bengvar teh thlawt ai chuan.
    Ka sermon a pui ngawt ang le…

    Report this comment

  5. 5
    H.Vangchhia Says:

    “East Asian” kawreksawn = South East Asia :-P

    Report this comment

  6. 6
    khawpuia Says:

    mak hle mai… chutia muhlum tak reng mai chu.. Engjat tak muhlum ng mo..

    Report this comment

  7. 7
    pa-para Says:

    A hria te sawi belh a tan ka rin dan mai mai….

    Mumang kan neih chhan tam tak hi kan taksa in a mamawh vang a nih ka ring. Entirnan ka ban ka lo delh a, thisen zam ka delh beh avangin ka thisen zama a thisen kal kual (circulation) a lo buai ta a, chutah tak chuan mumang mak deuh ka mang ta a, ka harh ta zawk a. Harh zo loin engemaw in ka taksa kha chelhbet reng ta se, ka thisen kal a buai vak anga, thihna hial thlen thei a nih phei chuan ka muhlum chu a ni der mai dawn a ni. Chutiang bawkin taksa chakloh laite, nerve kan delh bet rei lutuk te avang pawhin mungchhia hi kan mang thin niin ka ring. Heng vang te pawh hi a ni ang Pathianin kan hnung zang lamah hian thisen zam leh nerve te a dah vak loh….

    Report this comment

  8. 8
    TuaiSialA Says:

    Muhlumte hi mi vannei an ni….ka ti ve tlat. A bengvarthlak kher mai.

    Report this comment

  9. 9
    zualbonez Says:

    chuvangin:

    Should swift death this night o’ertake us,
    And our couch become our tomb,
    May the morn in heaven awake us,
    Clad in light and deathless bloom.

    Report this comment

  10. 10
    H.Vangchhia Says:

    Hemi article ka chhiar zawh hnu hian ka thawhpui hnamdang ho kan zawt kual vel ngial thin a, khitiang ami Hmong hovin an neih thin an sawi ang nei reng kala zawt fuh theilo!

    Nightmare (mangchhia) ang chu an neih thin thu, mahse harh anga awm si chet theih miahloh ang chi. Kiang ami hmu thei anga hriatna neih si a au chhuah theih miahloh ang nei an va awm mai love. Ka zawh tlem vang zawk nge Asian ho zingah hian alo tam bik vang zawk tak tak ni dawn le aw!? :-S :-O

    “Midum (Black African thlah) ho zingah prostate cancer a awm tam bik,” an tih ang deuh hian South east Asian ho hri ve deuh anih ve hmel riau a ni!

    Report this comment

  11. 11
    PKfanai Says:

    Maimizial nei zeuh zeuh thin ka ni a, harhchhuak tur hian ka bei nasa fe thin. inleng harh thei lo ta ila, ka thi ang em? tih hi ka inzawt fo thin bawk. Arunachal ho tluk a Mumang ring hi ka la hre ngai lo. Sunday inkhawm apiang hian Mumang tha lo avanga tawngtaipui ngai Prayer Request hi Kohhran tinah a awm deuh ziah a, kohhran lianah phei chuan 20/30 hi a awm deuh ziah a ni.Enge thi tur theuh theuh, Muhlum ho te hi an vannei phianin ka hria. Amaherawhchu, chhungte tan a hrilhhai thlak deuh ang a, Tin, Tuma dawmhlum loh leh Thurochhiah siam miah lo a thih erawhchu, pawi an ti deuh mai thei e.

    Report this comment

  12. 12
    PimPom Says:

    E heu chuti anih chuan mumang neih hrat viau loh ataht dawn hi a :-O

    Uluk zawkin chhiar nawn leh phawt teh ang.

    Report this comment

  13. 13
    Puii Says:

    A va mak ngai ve ! mahse bengvar thlak hle mai.

    Sleep apnea lam te chu ani si lo amaw…

    Report this comment

  14. 14
    funny Says:

    Hmanni ah ka mumanga ramhuai ka hmuh lai takin maimizial in kan awm mai chu, ka hlau bawksi che thei bawksilo. Ka rak vak vak in ka hria. Ka hlau hman asin aw. lolz

    Report this comment

  15. 15
    lrpa Says:

    Nizan ka mumang chu huanah hian thei chi hrang hrang an lo rah tuarh mai a, ka la hriat ngai lo theirah mawi deuh hi ka lo ei a, theirah ka hmuh ngai loh ho kha lei ah ka lo dil vel a..!

    Report this comment

  16. 16
    thalromawia Says:

    “Mumang chhawng hnih nei chu an dam chhuak tawh ngailo,.” mumang chhawnghnih nei dam chhuak lo tatte chuan an mumang an sawi hman dawn amo ni le…hairehai33
    *mawmrang khamah zawhte ki nei a awm a,a hmu apiang chu an thi ngei2,a hmu lo pawh an thi tho*

    #bengvar thlak e! Keipawh hmanah chuan maimizial an sawi ang hian ka awm ve zeuh2 tawh thin,ka tetlai deuh chuan,hrehom thei tak a ni,bula awmte kan hre kur a kan khoih thei miah lo,auh vak tum mah ila aw a chhuak thei der lo. Ka ngaihtuah let leh poh hian ka thaw a ipik leh deuh tlat thin!

    Report this comment

  17. 17
    Lamji Says:

    Hawh u..a hlauhawm em mai ‘wet dreams’ sawi zawk ang u. ;) Kan Kohhran Upa pakhat chuan mumang a thil thalo kan hmuh a,kan muthlum loh nan Pathian in ‘thangharh’ a siam a ti ve tlats.
    Nizan kei ka mu tlai deuh a ka mumang tawp lampang chiah ka hmu hman…’CAST’ ho alo intlar thla nguah2 tawh. :P

    Report this comment

  18. 18
    Chhuaklinga Says:

    Maimizial kan tih ang hi a va nih duh hmel ve. Kei pawh maimi hian min zial ve leh zeuh thin. Tum khat phei chu ka au chhuak thei si lo, ka che thei miah bawk si lo, ramhuai ni mai hian ka hria min bawh bet tlat mai a. Ka ning lutuk tawh hian ka chungah Pathian thu lovin engmah i ti thei lo, ka rilruin ka ti a, tan ka khawh duh ta miah lo mai a. Tha takin zingah chuan ka harh ve leh mai!

    Kei chu ka lunglam that loh vang a nih ka ring ve ngawt a, a chhan chu kan tleirawl chhuah phensidyl kan in thin lai khan ka nei nasa thin em a. Tun hnu hi chuan ka chauh zual deuh chang hian ka awm leh zeuh thin. ( duah mai a :D )

    Report this comment

  19. 19
    Chhuaklinga Says:

    Leh lawks, a bengvarthlak hle mai. Chuan mut hlum hi a nawm ka ring vak miah lo, maimiin min ziala a hrehawm dan atang hian. :(
    Tin, a heading ‘muthlum’ tih khi ‘mut hlum’ ti a ziah tur a ni zawk em le? A dik zawk phei chu ka ti ngam miah lo a. (inthlahrung)

    Report this comment

  20. 20
    donald Says:

    Naupan lai aṭang tawhin maimizial hi ka TA BIK emaw tih mai turin ka nei nasa ṭhin. Zan khatah hian vawi 3/4-te ka nei ṭhina, a hautak duh khawp mai. Rilru hi eng emaw ti zawng takin a fim ang kur sia, intih harh lo chuan thi mai dawna inhriat tlatna hi a awma, han intih harh lah hi a hautak em em bawk si. A zin deuh chang phei chuan taimakna hian a tlin ṭhin lova, inti harh lova muthilh zui san tak mai ka nei nual mai.

    Tunah erawh ka nei ngai ta meuh lo; kumkhatah vawikhat hi ka nei ang em aw ka ti! Ramhuai connection a awma ka rin ve mai mai nachhan chu, maimiziala ka awm ngun ‘over lai’ kha ka pianthar hma a ni tlat.

    Report this comment

  21. 21
    lilangeli Says:

    khai chuti cu ka maimizial reng zel sia..muthlum a va hlauhom hmel ve aw…ka tang nasa thei lutuk..kezungpui tih chet a tha an tia mce a chang cuan a work thin loa…voi 2 vel cu halleluia amen ka pe tawp zel a..ka harh chhuak leh chauh thin…muthilh leh hi ka hlau thei ltk a..huizz..ka tan chuan hriat a va nuam lo ve…hre lo ila tha zok tur ;-(

    Report this comment

  22. 22
    dolly dollz Says:

    In enkawl nan a insen teuh hnu a kan chhungte rethei tak a thihsan hi ka hlauh ber ani, thih dawn rau rau chuan mutthlum hi ka pawiti lo ber!! Thih dawn hnaih ah chuan alo hrehawm viau maithei, mahse a rei dawn lo a…ka thlang tho tho

    Report this comment

  23. 23
    H.Vangchhia Says:

    Scanner chhia neih chuan a thla lak chawp anga ta zel mai. The Week website ami lah kha subscribe loh chuan a hawn theih der loh zui!

    Size lian lutuk lovin, click len theihin kan dah ve hrim2 ang e. :)

    When dreams kill:

    https://i55.tinypic.com/1088ntj.jpg

    https://i54.tinypic.com/rktyjt.jpg

    Report this comment

  24. 24
    Asteric Says:

    Keimah ang in lo va tam ve ;-)

    Report this comment

  25. 25
    Jacka Pi Says:

    Mut hlum hi ka hlauh zawng tak a ni

    Report this comment

  26. 26
    Dl Paite Says:

    Lian tual tual te pawh naupan zuallai khan ka hmu thin

    Report this comment

  27. 27
    chawnghilh Says:

    Mumang hi ka nei khat … ka trhu hlum dawn zawk emaw chu le aw? A bengvarthlak HMONG HMONG!

    Report this comment

  28. 28
    Mizokop Says:

    Hman deuh khan vai pakhat muhlum a an sawi chu ka hria. Hnamdang pawh an muhlum tho a ni, mahse an muthlum chhan erawh rinthu vek ni mai hian ka hria a. Kan taksa chakloh vang emaw a lian tual tual hmuh te maimizial a awm te pawh sawi tur ting chuan kan awm nual mai, mahse chung chu muthlum chhan nena kaihkawp chi ani em tih erawh ka chiang ngamlo. :-S

    Report this comment

  29. 29
    H.Vangchhia Says:

    Maimizial hnu hi chuan muthilh leh mai hi a chakawm lem loh duh khawp mai :-P

    Engpawh nise, research neitu khian “Mumang vangin mihring kan thi thin” tih chu a chhui chhuah dan a ni ve tlat.

    Report this comment

  30. 30
    lrpa Says:

    Muthilh dawn siar siar a rawn ri bur hi in nei ve em?

    Report this comment

  31. 31
    PKfanai Says:

    Maimizial leh Thlarau sual hian inzawmna an neih ka ring lo. A chhan chu, maimiziala i awmin i harh chian vek vawk hma a i mut leh mai chuan, i awm nawn leh thei. Mahse hmai han phih harh la, han teikual deuhin han tum deuh tak tak la, chumi zan/chhun atan chuan i maimizial leh tawh hauh lo vang. Taksa leh rilru co-ordination dik lo a ni berin ka hria. Maimizialah hian taksa a la muthilh tlat laiin rilru a harh a, emaw rilru a la muthilh hmain taksa chau tak kha a lo muhil a. Tho a kan tih hi maimizial opposite chiah a niin ka hria. Rilru a la than harh hmain taksain a lo harh khalh a ni berin a lang. Ang ve fu lo maw?

    Report this comment

  32. 32
    zualtei Says:

    A ngaihnawm khawp mai. Maimizial hi lehkha ka zir lai khan ka nei nasa thin a, vai ho khan an hre ve tlat lo. Ka taksa chak loh lai vang niin ka hria. Kut/ke lo delh mut hian a ni duh. Chhun mut hian ka nei nasa zual thin. Mumang lah a rapthlak thei em em a. Muthlum nen hian in related mahse a mak vak ka ring lo.

    Report this comment

  33. 33
    buangvala Says:

    Taksa hah vanga awm thin a ni. Kan tetlai kan ninhlei lai kan neih thin kha. Rilru hah stress vang ni lovin taksa rim vang zawk a ni

    Report this comment

  34. 34
    As_Khiangte Says:

    tawngthu chhe lovah ka mu hlum teuh thrin ngawtin ka hria… :-(

    Report this comment

  35. 35
    johnny_ralte Says:

    ka van awm ve chak maimizial ang cn. Voi 1mah ka la awm ve loh cu le. Mumang vanga mu hlum tih te cu prove na awm loh cuan ka awih lo.

    Report this comment

  36. 36
    Maya Says:

    a begvarthlak hle mai . maimizial hian ka la awm lo , lian tual tual ang hi chu ka hmu tawh , ka naupan lai in ka khua a sik a ka mu kha ka harh hlawl mai a , thosilen chhung ah ka ding tih inhre tho si khan ka bulvel kha space zau deuh eng uau ang hian ka hmu tlat a ,arsi/planet rawn thlawk fur fur hian min rawn pan a .min deng dawn takngial a ka au chhuak aniang ka pa in min rawn sawi nawk nawk a ka bul vel chu a thim ruai ruai a ,laltin eng riai ka hmu a ka pa in min lo pawm reng a ,

    Report this comment

  37. 37
    H.Vangchhia Says:

    Maya, i van vannei ve aw. johnny_ralte nen hian in vannei thlawt. Ka awm zeuh zeuh thin. Maimizial hnu hi chuan muthilh te hi a huphurhawm duh tawh teh asin. Ka thaw chham lek lek thin te khan muthilh leh min ti hlau thin teh ania. (N)

    A thih tak tak theih maiin ka ring. Theih hram nise, neih leh tawh ngailoh ka duh. Kuttuma insual hrep, hnehloh neih ai pawhin a hreawm maithei hairehai :-S

    Report this comment

  38. 38
    Maya Says:

    Nia Pu H.V vannei ka inti khawp mai , a hreawm hmel e. .i lo tawn hriat tawh ah chuan ka tawn hriat ve chak loh pawl tak ani. , ban khur chim in a chhilh vai ruang kan phawrh zan kha ka mu tha thei lo reng2 ,ka muhil tur chiah hi ka thaw a pik up up a ka harh zel a , ka mu lo reng reng , a hreawm ve khawp mai .maimizial nen chuan a in ang lo maithei

    Report this comment

  39. 39
    H.Vangchhia Says:

    Maya #38 drugs anga nghei theih nise, drug ngawlvei ho hian chhuanlam siam lovin an nghei vekin ka ring ;-)

    Report this comment

  40. 40
    caribou Says:

    Mumang hi ka nei khat khawp mai. Ka muhil hlek emaw ka tia khua a lo var der tawh mai zel.

    Report this comment

  41. 41
    madd Says:

    maimizial hian vawi 2 chu ka awm ve tawh.. a nuam vak lo..

    Mak ve deuh chu pawl 1996 vel kha ni ta in ka hre ta.. khang laia ka mumang a ramhuai ka hmuh thin te kha.. tunthleng hian la in lar peih hlom a mole..

    Mumang tha lo neih zawn hi ka ching pek bawkah… a ngai kar 2 te kan hmuh ngat ngat chuan chumi zawh a mi chu hun engemaw ti chen chu a tuk a thil thleng tur te hi ka lo hmu lawk vel thin male.. 100% chuan dik vek kher lova.. 85-90% chu a dik teh thlap zel lehngal…

    Kan inluah hrang ah vawikhat ka mu pawh… ka mumang chanve ka ti mai.. thil chu ka hre ve nual tho.. amhuai hian ka mulai mi han hnuk teh a nih kha.. bang ah mi la deng dawt zui… ka harh chiang chu.. mi hnuhdawna ka mut dan leh hawilam chiah chiah kha ka lo hawi chu niin.. a nuihzathlak duh vak lo… ;-)

    Report this comment

  42. 42
    CFL Says:

    A lo ni maw!!!

    Report this comment

  43. 43
    thlengtlawrzuana Says:

    He thil hi kei pawn hriat thiam har ka ti,ka naupan lai pawhin ka nei nasa in kapuitlin hnu thleng pawh in ka la nei zeuh zeuh.1996 kum vel khan tla ruk(6) chhung vel zan tin deuh thaw hian maimizial hian ka awm thin ka mut dawn hian ka huphurh thei lutuk hi ka chhungte hnenah darkar tin min kaitho turin ka chah thin,hah vang han ti dawn ila chung hun lai chuan ka hah ngai silo,mi in i mut rem loh vang aniang anti a mahse ka mut dawn hian ka uluk theih ang ber hian ka mu ve bawk si,Pu HV a sawi muthlum nen hian a in hlat vak ka ring lo.

    A thei phei chuan nei tawhlo turin min lo tawngtai pui dawn nia,hrehawm tak ani.(duah maia)

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.