Zirna : Ka Hmuh Dan

March 29th, 2012 9:30 pm by Ignatia (33-115 AD)

Thuhmahruai

April ni 15, 2011 khan  mi thusawi  chhim turin ka thianpa (Uttar Pradesh ami) nen kan inzui  hnak hnak  a. Chutia kan kal lai mek chuan Building thar lian tak sakna hmun kan thleng a. Chutah chuan naupang kum sawm hnuai lampang  panga vel  hian  an nu leh pate  hnathawk mek chu an lo pui a.  Ka thianpa hnenah chuan,  “Naupang ho hi  an fel hle mai, an nu leh pate an pui ania, a va lawmawm em!”  ka ti pek a.  Mahse ka thianpa chuan rang lutuk maiin min lo chhang nghal a  “A lawmawm loh, naupangte hian an nu leh pate an puih avangin sikulah lehkha an zir loh phah…” a ti hmiah mai. Ka rilruah ngaihtuahna tam tak a lo lang nghal a. Mizorama kan naute vanneihzia ka ngaihtuah chhuak ta zut zut mai a ni.

Mizoram angah chuan naupang kum 6 tling tawh phawt chuan zirna in an rap ti ila kan sawisual tam pui lo vang. Chhungkaw tam tak sum hmanna tam ber chu Zirna (Education)-ah hian a ni. Rethei tak chung  pawhin kan fate lehkha an zir theihna a nih dawn chuan kan neih zawng zawng pawh kan thâp phal thin. Zirna avanga pawisa lengvel pawh hi tam tak a ni. A sorkar ang zawng pawhin,  Education hian Home Department tih lohvah chuan thawktu a ngah ber. Private sikul zawng zawng kan chhut tel phei chuan,  Education Department hian thawktu an ngah ber awm e. Tun laiin CCE (Continuous and Comprehensive Evaluation) te pawh pawl thenkhatah chuan kan hmang tan ta, a awmzia ril zawk a kan hriat theih nan thlirna  tlang dang atangin ilo thlir dawn teh ang.

Mahse maw…

Ka thuzia hi keima mimal ngaihdan liau liau a ni mi thuziak sa rawn engmah ka nei lo(mi tamtak ngaihdan pawh a nih ka ring bawk). Nangmahni paw’n pawm dan leh hriatthiam dan danglam deuh hlek in nei ve mai thei. Ti hian lehkha ka zir chhohna kawnga ka ngaihtuahchhuah ka lo ziak mai a ni. Indian education system-ah hian INDIAN EDUCATION COMMISSION  1964-66, KOTHARI COMMISSION khan kan nitin nun lam hawi zawnga inzirtirna a tlem tiin tihdanglam duhna a pe nasa hle a. Kan nitin nun khawih em em tu zirna hi ka mimal hmuh dan angin ka lo ziak pawp pawp a ni. Mahse zirna ka vei tak tak lai erawh chuan Madam Dr Laliani, College of Teachers Education Aizawl khi ka hmu zing mawlh mawlh hle.

Enge kan zir chhan?

Engvangin nge lehkha hi ka zir tiin ka ngaihtuah fo thin. Nitin sikul kan kal a,class roomah leh pawnah zirtirtute thu ngaichang reng reng in kan khawsa a. Tih tur min pe a, class ah leh in lamah kan ti leh mai a. Kum tawpah kan exam a, a zo leh der. Kan khua(Thingtlang/Zokhua) ah ka hawng a, ka lehkha zir thiamna kha  hmanna lai tur reng reng ka hre lo. Mahse exam na-a pass ngawr ngawr kha ka zir chhan a ni lo tih ka hre chho ta. Hun ka vawn dik theih nan a hun taka sikul kal te, Zirtirtute thuawih te leh a dang tamtak te kha ka lehkha zir chhan ni ta ber hian ka hre thin. Mathematics leh Science ah problem chawh chhuah tur home work atan zirtirtuin min pe thin a, khang te kha tih hram hram na tel lo chuan kan ti thei meuh lo. Chu tih-hram-hram-na chuan ka puitlin hnu hian hun harsa ah remhriatna te leh tuarchhelna te min siam thin. Thil dang tih ka chak ngawih ngawih chang pawh a lehkha ka zir luih tlatna te khan insumtheihna minlo tuh reng ni hian ka hria a, puitlin hnu hian duhthlanna dik ka siam theih nan min lo pui reng a lo ni. Pathian zarah exam na ah chuan ka ti tha ve thin tho mai; mahse exam-na a ka tih that thinna hi chu a pawimawh ka ti ber lo. Chu ai chuan zir zel thei tur in tumruhna, taimakna, tih-hram-hram-na, rinawmna leh dangte ka nei thei hi a pawimawh  ka ti ber. Naute leh thiante ti tha ka hriatte pawh hi ka lawmpui lutuk ngai lem lo. Chu ai chuan mi sincere leh smart tak pass ve tawng tawngte hi ka lawm zawk fo tawh thin. Kan zir zawng zawng hi kan theihnghilh leh deuh vek a kan mamawh chuan kan ennawn leh mai thin a lo ni.

Mi tangkai nih tum hi mawle

Zirnain a tum ber chu—mi hmantlak ni thei tura zirlai buatsaih a ni. Mi hmantlak kan tih hian Mizoram angah chuan chhungkua, kohhran leh khawtlang tana mi tangkai kan ti mai thei ang. A nih leh, mi tangkai ni tur chuan eng thilte nge mihring hian kan mamawh tih inzawt leh ta ila, kan rilru-a lo lang tur chu rinawmna, dawhtheihna, taimakna, tih-hram-hram-na, peihrei/fuat (consistency), thilhriatzauna, themthiamna (skills) leh a dangte a ni ang. Mahse a chunga tlemte  ka tarlan zingah khian kan ngaihpawimawh ber chu thilhriatzau  leh themthiam (skills)  lampang hi a ni  tlangpui!. Mahse hei aia hmasa tur hi a awm tlat a ni: chungte chu—  rinawm, dawhtheih, tih-hram-hram-na, taimak leh peihrei/fuat(consistency)  ang te hi kan neih phawt a ngai. Engvangin nge pawl 12 first-ah a pass a, Entrance lian tham a paltlang theih loh? Engah nge College velah a tihchhiat tulh tulh a, a nungchang a hloh tak?  A chhan pakhat chu eng dang ni lovin, rinawmna, dawhtheihna, taimakna hi an lo zir chhuak lo thin atin a ni. Tih hram hramna an tlachham a, hun harsa a lo thlenin an zâm a zal a, an hlawhchham ta mai thin a ni. Naupang thiamthei (intelligent) tak tak, mahse zir sang lem lo kan tam. Hei hian a hrinchhuah chu—harsatna lian tak Unemployment a ni mai. India ram puma Literacy sang tak nei si hian  hmantlak mihring kan siamchhuak tam lo niin a lang.

Grass root level an ti thin tiraw

Ram tana mi hmantlak  kan tlem chhan hi kan hnam naupan vang leh kan khawsak(economy) hniam vangah kan puh thei awm e. Thlirna tlang dangah chuan, a nihna chen pawh a awm ang. Mahse, he kan harsatna hi kan zirna hmanga sukiang zawk tur kan ni tlat si. Kan zirna hi fuh sela chuan tuna kan harsatna tam tak hi kan tawng miah lo vang. Kan ram hruaitute leh kan Officer te kan dem vak vak a, a lerah insiamthat kan tum a, a dik lo. Tih loh aiah a tha tho e tiin ka thlawp  mai mai thin. Chu ai chuan exam-a rinawm te, leh zirlai scholarship la thei lote’n, dawt ziaka lak aia lak loh ngam  te hi sikul angah hian inzirtir tam lehzual ila, a va tha dawn em!. A bulthutah hian hma kan lak a ngai a ni. Kan zirna hmang hian harsatna tam tak hi kan sukiangin thil dik lo hi kan siamtha thei a ni. Thil ho te atang hian bul kan tan a ngai a ni.

Aizawl-a College ka kal lai khan sikulah ka thawk pah bawk a. Naupang an  rinawm  hian exam-a an tih that aiin ka lawm zawk thin. Chuti ni lova an  entawn emaw,  mi bum an  tum talh chhung hi chuan an thleng sang  dawn lo  tih hi a hriat mai. Tin, thleng sangin Professor, IAS, Engineer, doctor, ldt., pawh ni se la, mi tangkai an ni ngai lo vang. Officer eiru kohhran leh khawtlang tana mi hnawksak dik tak, YMA leh VDP te check ve theih loh an ni satliah ringawt dawn a ni. Hlemhletna tluka ram hmelma lian hi kan nei lo.

Kan intehna hi a fuh ka ti chiah lo thin…

Tun angah chuan mi hmantklak ni tura kan intehna ber chu exam hi a ni mai a. A nih leh darkar thum chhung leka mi hmantlak tur leh hmantlak lo tur inteh hi a tha tawkin i hria em? Naupang chu damlohna avangin exam thei lo ta se mi hmantlakloh a ni dawn tihna em ni? Naupang chuan examnaa lo kal tur zawng zawng hre lawk ta se, mark 100 ah mark 100 hmu ta se mi hmantlak a ni thei ang em? A aia tha leh hmangchang zawka inteh kan la thiam loh avangin kan zawm mai mai ni awmin a lang.

A chunga ka ngaihpawimawh ho tam tak khi kan zir hmaih chhan bulpui ber pawh kan exam system vang hi a ni pakhatin ka hria. Tunah chuan system thar kan nei ta. Tum khata exam tawh lovin kan inteh thei tawh dawn a, a lawmawm khawp mai. Naupang chu kum tluanin rinawm takin class roomah leh in lamah lehkha a zir a ngai dawn ta.  Lehkhabu leh note ringawt lo deuh te pawh nasa takin a buaipui dawn a, (CCE awmzia leh a kalphung chu midangin an ziak zing tawh bawk a sawi tam lo mai ila).Tunhma ngawt ai chuan hma kan sawn phah ngei ang.

Zirtirtu hi an pawimawh filawr lak…

Mahse kan kan system thar hi kan hlawkpui lo thei bawk. Ngun taka kan zir a tul a ni. CCE hi mizo zirlai tan a sang lutuk thei. Mizoram sorkar hian kan mithiamte a  enlawktir em ang chu maw. Anih loh chuan in lama an tih tur te hi zirlai nu leh pa leh an ute’n an tihsak thei a, hei hian rinawmlohna a hring leh ang a. A hrin chhuah tur chu kan buaina pangai bawk kha a ni leh mai. Tin, zirirtu kan pawimawh ber fo tih hi hriat a tul a ni. Mizotawng  thumalah hian ‘zirtirtu’ leh ‘zirlai’ tih hi han zir chiang teh. ’Zirtirtu’ tih hi han chhiar ringawt pawh hian a pawimawh zawk fe tih kan hre thei ang. Naupang chu sawi loh puitling leh puitling inkarah pawh zirtir thei zawka chu a pawimawh thin a nih hi maw…A bik takin Sorkar sikulah zirtirtu thatchhiat avangin naupang pawimawhzia nu leh pa, khawtlang mimir zingah sawi an ching, Private zirtirtu thenkhatte pawh an bang bik chuang lo..  Naupang bulah hian an pawimawhna hi sawi uar ila, a bak zawngah hi chuan zirtirtu pawimawhna hi i sawi tam teh ang u. Headmaster leh Principal te phei chuan an staff te hnenah zirtirtu pawimawhzia hi an sawi uar em em tur a ni.  Sikul  leh Office thenkhat thanmawhbawk nia lang chu thawktute hian hotu thuawihna (Obedience to authority) leh  hnathawk- rilru-diktak (work ethics) te hi kan nei lo thin a ni. Hengte pawh hi puitlin  hnua chan thar leh chu kan harsat tlang a nih hi. Sikul naupang kan nih lai atangin kan zir a ngai a ni.

Zokhua leh Khawpuia zirtirtute kohhran leh khawtlangah an inhmang nasa lutuk pawh hi kan thanmawhbawk pakhat a ni bawkin ka hria. Kohhran leh khawtlanga inhman kha a tha lo ve ka tihna lam ni lovin kan insiamrem thiam  a tulzia ka sawi duh a ni. He thil hi kan ngaihpawimawh loh chuan kan buai telh telh ang. Kawng leh lamah chuan Pulpit tlanga sermon vawi nga thlak hi rinawm taka ni khat  naupang zirtir nen hian a inhen reng asin. Pathian rawng kan bawl tak tak a nih phei chuan class-room tluka Pathian thu sawina tha hi a awm kher lo mai thei a ni. Naupang chuan mi rinawm leh taima an nih theih nan nangmah kha an zir reng che a ni tih hi hre nawn fo rawh. Ka duh dan tak phei chuan Mizoram angah hi chuan Zirirtu piangthar lo leh ruitheihthil tih ching hi chu kei chuan naupang zirtir tlak lovah ka ngai. Theih ni se hetiang zirtirtu hi chu khawi  emaw  lai Office-a thawh tir daih ka chak thin. Zirtirtu pawimawhzia hi ril tak a ni.

Kan ramah Chanchin Thain ramhuai a um bo hnu hian engah nge zonunmawi hi kan thinlungah a bo tial tial mai le? I tang ang u, thangthar te. Kan harsatna hi kohhran leh pawl  ang zawng paw’n sutkian tum ila. Tin, kan education hmang hian hmanhmawh lovin zirtirtu leh zirlaite’n tan i la ve ang u.

Similar Posts:

Recent Posts:

37 Responses to “Zirna : Ka Hmuh Dan”

  1. 1
    mamboihi Says:

    First ve hrim hrim phawt em aw?

    Report this comment

  2. 2
    david Says:

    ka chhiarzo ta vek ma tha dap dap hlemai (Y)

    Report this comment

  3. 3
    sheldon Says:

    A tha khawp mai. Zirna in hi naupang in text book ami chauh a thiamna tur ringawt a din chu a nilo chiang alawm. Character develop hi a tum pakhat ani. Zirlai thiam ringawt, mihring nihphunga nundan hre map lo chu lehkhathiam ziktluak a ni phalo. An zirlai ngawr ngawr an thiamna ai chuan anmahni a theihna leh thiamna haichhuah sak hi a pawimawh.

    Zirtirtu hi ka ngaisang a, noble profession ah ka dah hmiah a. Mahse, Zirtirtu hming pu ve si, noble profession a nihna tibo thak khawp a mi ho hmuhtur an awm zauh zauh.

    Report this comment

  4. 4
    lamea25 Says:

    Ava tha ve. Mizoram bikah chuan Kohhran school hi a tangkai in ka hre thin. Catholic hian zirna an ngai pawimawh a,an thawhhlawk a,tin kan ramah chuan all round education petu ber an niin ka hre thin.
    Engvangin nge Kohhran school a that tih hi in chhut ngai em?
    Thenkhat chuan a thiam2 anla an ti a, a dikna chin awm mahse, a dik veklo. School luh laia form hring ha kuit, catholic school chhuak ka ni a.. An school that chhan ni a ka hriat chu:
    1.zirtirtu an taima
    2.spoon feeding an uar lo. Mahni in note min siamtir hma hle.hei hi naupang tan a tha..
    3. Naupang thatchhe tan hmun a awmlo. Taimak an zirtir

    thenkhat chuan st.pauls in rilru ah a lang mai thei. Mahse school dang leh Kohhran school dang eg.synod,etc ah te pawh ka sawi ang khi ani tlangpui..
    OT tep

    Report this comment

  5. 5
    Soberboy Says:

    SHELDON hian profile 2 a nei ni maw :P naktuk ah ka chhiar ang dam te a Pathian zara awm chuan kan mu phawt ang e :D

    Report this comment

  6. 6
    sheldon Says:

    @SoberBOY, tunah chhiar rawh :-D Profile pahnih nei nang aw, ka nick tawpa 170 hi a bo leh zauh thin alawm :-D

    Report this comment

  7. 7
    donald Says:

    Umm.. ummm.. ummm leh.. a dik .. AMEN tih thlak char char a ngai a nih ber hi (Y) I hawizau tha vah vah kher mai. Education system leh zirlaite an pawimawh viau rualin zirtirtute pawimawhna nen chuan khaikhin rual erawh an ni lo. Zirtirtute pawimawhzia i rawn sawi hi keipawh ka experience zawng zawng atangin a dikzia ka hria a ni. Zirtirtu an that miau chuan a system leh zirlaite chu an tha chawp ve mai ang chu!

    Ka hlauhthawn em em chu nominal Kristian mai, Isua Krista thuawih tak tak tura commitment nei si lo kan nih chuan zirtirtu tha hi kan inchherchhuak tam theiin ka ring tlat lo. Khawi emaw laiah chuan sakhaw mi vak lem lo zirtirtu tha tak chu an awm pheuh pheuh anga, as a whole ang chuan a theih ka ring lo. Kristianna hi a adverse zawnga a thawh chuan a result hi chhe ve thei deuh a ni tlat. Kan Lalpa kha zirtirtu tha a ni a, a hminga Kristian ni ve ik si, a hnungzui tak tak si lo te chu zirtirtu tha an ni theiin ka ring lo a ni. Isua ringtu an ni lo law law a nih chuan thuhran…

    Report this comment

  8. 8
    donald Says:

    Zirtirtute pawimawhzia illustration pakhat ka’n thai leh hram teh ang:

    Kan nau-te fa hi KG I zirlai a ni a, one..two..thui a ti zel mai a. ‘Thui a ni hleinem three alawm’ tia ina nu leh pa te’n an hrilh paw’n, “miss te’n thui an tia lawm” a ti tlat zel. Hetiang chiah hian kan nau-te dang fa pawh an buaipui bawk. Zirna lamah chuan nu leh pa te ai pawh hian zirtirtute hian influence an nei thei a ni.

    Thui an tih hi sap deuh talh-a ‘thrui’ an tih hi a nih ka’n ring thla ngawta ..lol

    Report this comment

  9. 9
    Chhuaklinga Says:

    Zirtirtu dinhmun pawimawh zia i rawn tarlang a, ka lawm e. Min zirtirtute an fel love ka tihna nihauh lovin, tuna kan text book ang a tha leh thahnem ngai taka ka zirtirna ang zirtirna hi lo dawng ve ta ila aw, ka tih chang hi a va tam thin em.

    tren tren

    Report this comment

  10. 10
    fatherphoenix18 Says:

    a van thra ve, hetiang deuh hi hman ah ka ziak ve vek toh a, ka post leh ngam lo, ka ziahtum ang zawng2, dik leh chipchiar leh ngaithlak nawm zawk in i ziak a, a thra thlawt..

    Scholarship khi chu keini helam kan luh na ah chuan kan Vice Principal in Tribal zawng2 chuan dil rawh u, in quota nia, in dil loh chuan office ah buaina a tam mai2 a ti thrin a, nuam ti lo chung a dil a ngai thrin, Annual Income kha ziahtlem a ngai thrin sia.

    Report this comment

  11. 11
    Tete-i Says:

    A tha dap dap khawp mai….Pu Ignatia nge nge…:)

    Report this comment

  12. 12
    lrpa Says:

    helai ah an in pu vel!! leh lamah chuan i cool an in tia :-D
    Post tha tak anih hi! (Y) (Y)

    Report this comment

  13. 13
    Grey_RM Says:

    Good Post.. (Y)

    Report this comment

  14. 14
    vakul Says:

    Thiamna i define dan hi ka duh khawp mai a, nia, thiamna hi chu kan bye heart zawng zawng kan theihnghilh vek hnua keimahnia la cham, hi a ni a. Mihring nun a siam tha thin.

    I post tha hle mai. (Y)

    Report this comment

  15. 15
    Lamji Says:

    Ava’n tha tehreng em! Ka chhiar thla dauh2 mai alawm le. ‘Teacher’s are the builders of the nation’,an tih thin kha zirtirtu tamtak hian in hre tak maw!

    Ka’n tuihnih ve loks…high school ka kal chhung zawng khan Chemistry ah hian eng exam ah mah hian 5marks aia sang hi ka hmu ngai miah lo. Kan zirtirtunu khan ka man lo em2 chung khan thahnemngaih zual nachang hre lovin min hmuhsit/deu phah nan a hmang hlauh si. Tun thleng hian kha nu leh chemistry hi ka la haw tlat anih chu mawle! Biology ve thung kha passionate lutuk ina min zirtir ania,amah a tui a,min thiamtir kha a tum bawk a. Arts line a kal chung khan ka la tuipui tlat thei nia. Ka sawi tum in man mai ang chu. SUM hmuh nan’a naupang ZIRTIR ho hi ka mi huat ber te zinga mi anni.

    Lekha chhiar thiam kan tam,a awmzia hria a hmang tangkai thei kan tlem thin ngawt mai.

    Report this comment

  16. 16
    CFL Says:

    A va tha lul em.

    Report this comment

  17. 17
    Lamji Says:

    Ka’n sawi belh leh loks…. Pres. Naupang Sande Sikul zirlaibu hmaah hian kha dept. age group ho psychology kha an ziak thin a. A tha hi ka ti ngawt mai. Zirtirtu,a subj. hnehsawh em2,a zirtir tur te hre silo chu chuti hlauh… Education Dept. te pawh hian Teacher’s guidebook? te hi nei se kan hlawkpui lehzual ngei ang.

    Report this comment

  18. 18
    aduhi Says:

    Ignatia post hi chu a tha in a ril thei lutuk a comment te hi a inthlahrunawm rum rum thei mawle.

    Report this comment

  19. 19
    lushai_er Says:

    Good post (Y) “Mihring chauh lo chu zirtir an ngai lo”

    Zirna hi kan ramah Mizo Union a lo lal khan an Party mi leh sa an duhsak a, ai kal lak leh transfer theih loh rawn awm chhan, zirna tlakchhiat tanna an ti fo thin.

    Sap Mission hnuaia Mizoram zirna a innghah lai khan thiamna leh khawtlang nun bakah sakhuana thlengin kaihhruaina a tha em em a. Tun thleng hian Kohhran School te hi denomination hrang hrang pawh ni se an la filawr hlein ka hria.

    Zirna ka hmuh ve dan……A AW B kan zir a, mi siam sa kan zira. Mathematic leh science phei chu mi hmuhchhuah dan pawlh dal miah loh, a kuai hertute erawh an hming nen a chhinchhiah thlap……engkim hi khawvelah hian mi lo hmuhchhuahsa vek mai hi a lo nih hi.

    Duh thlan theih ni se, tunlai officer dul kiar tak tak ho ai hian “Zawhzazopa” nih ka thlang hrim hrim ang. Phd… a hmu tih aiin ram lamah ‘Thang a chhuah’ ni ila, Dr. title ai chuan Thangchhuah title hi ka thlang fe ang!

    Report this comment

  20. 20
    lushai_er Says:

    Mizoram zirna bikah chuan a thiam thei an ti a, a lo inchhuang ve ngawt a……! Tribal Quota-in phaiah a zirzawma, a lo hawi pir ve hle a! Mizoramah hian ram leh hnam hmangaih, mahni thiamna midangtea tuh tumna nei mi hi 10 chauh pawh awm se Mizoram tan a tawk viau ang!

    Mangtha muttui vek u !

    Report this comment

  21. 21
    maawma Says:

    Private school siam reng thin pa pakhat pawh hi, inthlanpui dawn khan Local channel ah ka hmu ta daih mai a! Ahnu ah amah ka zawh leh chuan “School siam chu hlawk lo em mai, ka peih tawh lo, politics ah ka in let daih” tiin mi chhang nia mawle! A zirlai te engtin tak awm ang maw?

    Mi hmantlak chher chhuak tur chuan zirtirtu te hi chu an lo va pawimawh tak em! Zirtirtu tha chuan an fa te pawh an enkawl puitling deuh zel an tih pawh hi a lo nih hmel khawp mai.

    Zirna in a tum ber mi hmantlak i tih pawh khi ka ngaihdan chiah chiah a ni. Uan thu suh ah, kan eizawnna ah hian mahni a thawh vek theih loh vang in midang puihna hi kan mamawh thin a, staff hi graduate leh duate lo te an awm ve nual, tah chuan mahni phak ang tawk te a ka la lo chik ve thin mai mai ah chuan, Graduate chin ngat ho chu an hna ah hian an sincere zel. Hun an vawng dik a, zelthel takin an awm mai mai lo, inchei na pawh mawi tawk, zawhawm tawk vekin an inchei, sawi sen a ni lo. chutih laiin hna thawh in ang matric poh zo lo ho chu a vila vil an ngai, awmdan mawi te thlenga hrilh thin an la ngai nia mawle. Hah thlak thei khawp mai. “BA mawl” an tih pawh hi a lo ni ngawt lo, Graduate an nih chuan lehkhathiam an ni tih hi a hriat ngawih ngawih.

    Zirna ah chuan kohhran sikul hi tha ka ti khawp mai, mahni lo luh ve tawhna thin te a ni bawk a, school dang a chhia ka tihna a ni miah lo a nia. St pauls te ngat phei saw chu ram dangah pawh awm se, school tha pangai chu a ni pha ve chiang viau ang. Zirtir tur bik a in pe Roman Catholic Brother leh sister te hi an ngaihsan awm em mai, an in pek na hi Pathian in mal a sawm a ni.

    Ka duh aiin ka comment thui he he (inthlahrung deuh)

    Report this comment

  22. 22
    PKfanai Says:

    Post leh comment a tha hlawm e. Vawiinah Teachers’ Training ka neihpui dawn a, a then then hi lo sawi chhawn ve tur anih hi. Philosopher ho hi chu an systematic thlap zel bakah an thuziak hian thutak belhchian dawl an pai duh khawp mai(ho/nawi ve deuh hi chu an awm ve zel tho na in)

    Report this comment

  23. 23
    Dr John Says:

    (Y) Very Gud Post. Pu Igna thuziak hi chu, keini ang duang hi chuan ‘a tha khawp mai’ tih bak sawi belh tur kan van thei khawp mai. Post Tha thlawt e. Higher Secondary ah reilote ka awm ve hman a, ka rilru-ah “Commitment, Sacrifice and Courage” tih hi Teacher tan thil pawimawh tak a nihzia a lian khawp mai. Student-te pawhin hetiang Teacher hi chu min lo hre nghal mai ni hian ka hria! :-)

    Report this comment

  24. 24
    Dr Mahminga Sailo Says:

    Thuziak tha tak a ni e. Ka vei em em, ka ziahchhuah ngai loh i ziak chhuak teuh mai… (Y)

    Fiamthua BSc ka zir loh chhan ka sawi fo chu hei hi. “BSc/MSc kan chhuak ang a, Mizorama thawh tur ber chu zirtirtu a ni. Ka ngaihdan chuan zirtirtu te mawhphurhna hi a sangin a pawimawh hle a. Zirtirtu tha ka tih ang kha tlin ve dawna ka inhriat loh avangin zirtirtu hi ngaisang tak chungin ka ni ngam lo… ka ti thin.

    Report this comment

  25. 25
    donald Says:

    #24 Dr Mahminga (Y)

    Zirtirtu mawhphurhna san zia i man chiang hle mai. Political appointment-a aikal lak mentality leh i thlir dan chu a va in ropui hleih ve. Mahse zirtirtu-a i lo tang lo chu i uihawm ka ti letling hial mai. Khitiang mentality nei chin chu khawi hmunah pawh eng hunah pawh, zirtirtu tha ber ber-te zinga mi an niin ka ring hrim hrim mai (Y)

    Report this comment

  26. 26
    Benny Says:

    A thain a ropui hle mai

    Report this comment

  27. 27
    chhingdailova Says:

    E khai hei Six i hlap pep pep mai alawm le. I ti tha hle mai. Kei pawh zirna hi ka ngaisang khawp mai. Ka thiam em a vanga ngaisang nilovin tun dinhmun ka din theihna tur a Pathian in a hmanrua a nih a vang hian ka ngaisang a, ka ngai pawimawh bawk. Chuvangin zirna hi uar leh tlangau pui zel hi ka tum bawk a ni.

    Kei chu ka subject lam hi education a ni ve lo, education lam deuh a ziah pawh ka thiam lo. Mahse zirna hi a hlut zia leh kawng tha zawk zawh tur a cho phurna lam hi chu kan uar zel ka tum.

    Report this comment

  28. 28
    Jacka Pi Says:

    A van tha thuai thuai ve le….tunlaia zirtirtu te hian an zirlai naupangte tan an pawimawhzia hi an inhre lo emaw ni tih mai a awl..a hmei a pain nung duhdah deuh deuh sawi tur an awm nual mai…mihring ve tho an nia an famkim lo tih chu kan hre theuh, mahse self-discipline pawh nei thlawtlo mihring te hi chu zirtirtu atan chuan an iaiawm deuh chu a ni e. JNM school a kan kal lai khan kan zirtirtu te kha enge an qualification ka hre miah lo a, mahse tunhnu thleng hian a tu amah kha han sawiselna tur ka la hre lo reng reng..an taima a, zirtirna lamah khan an tui em em vek ni ber hian ka hre thin

    Report this comment

  29. 29
    Dr Mahminga Sailo Says:

    Zirtirtu tha leh fel tam tak ka hriat zinga ka rilrua lang lian pakhat chu Miss Laldinpuii Chhangte (a hming ka sawilang a, a pawi lo’ng chu) a ni.

    Amah a inthunun em em a, zirlai tupawh hmel hlim sangin (nui seih seihin) a be vek thei a (mipa thenkhat phei chuan miss hian min * emaw ni le? an ti chawk). A tawnhriat zirlai te tana tangkai tur min hrilh fo va. Tlang takin sawi ila, Science zirtirtu ni lo mah se, Vets nih ka chakna pakhat chu, Miss Dinpuii’n ram changkanga pet animals an enkawl dan thiam tak leh tui taka min hrilh thin kha a ni tlat!

    Chuan.., thil ho te. Class bana zirlai ke/phwikhawk hnuka kal hruih hruih ho kha a ko kir a, class atangin a chhuah that tir thin :-)

    Report this comment

  30. 30
    malsta27 Says:

    Zirtirtu an that loh leh nakinah bureaucrats eiru nasa deuh, Kohhran hruaitu extreme deuh, politician vision nei lem lo, kan nei teuh anga ni mai lawm ;-) :-D . System lam hi ni vak lem in a lang lo, A soi a soivak chi pawh ni in a lang lo, chumi aia poimoh chu a takah hian a rawn lang leh keuh mai thin. :-D :-D .

    Felfai deuh tha thiau hian kan in chhuah vek anga chhungril hi a tawp ru viau si ang tih te pawh hlauhom e a :-O :-O . Tun kan dinhmun chu ka hre ve vak lem lo.

    Report this comment

  31. 31
    Ignatia (33-115 AD) Says:

    Post ka veng hman lova ka inthiam lo hle mai. In comment a tha-in a DECENT hlawm em em!

    Lamea sawi khi ka ziak tel zet tawh a mahse ka paih leh rih ta mai a ni. Ka thuziak dangah chuan St Pauls HSS, Baptist HSS angte hi COUNTER EXAMPLE atan ka hmang fo. Pu Donlad-a illustration pawh a chiang kek kawk khawp mai. Isua zirtirtu ropui nihzia pawh tarlan a chak awm viau a, mahse ka insum hram a ni. Nangman i la ziak ang chu. Tin, Nu leh pa nitina chhuak thin tan phei chuan zirtitute enkawl hun chhung hi nu leh pa enkawl hun aiin a tam zawk mah thei e. Chuvangin, sikul pangngai-ah chuan kindergarten leh class hniam lama zirtitute hi an puitling viau thin.

    He Planet mawi tak History ti danglam vek tu, eng tik lai maha dai tawh ngai lo tur – French Emperor turu Napoleon-a Waterloo Indonaa hneh tu British Field Marshal ropui – Arthur Wellesley khan engtin nge a sawi kha? ‘The Battle of Waterloo was won on the playing fields of Eton’ tiin a lo kal tawhna sikul – Eton Public School kha pa ro rum Napoleona a hnehna diktak zawk niin a sawi a nih kha. He sikul hian British ram tana mi pawimawh tak tak a hring chhuak nasa hle a. Prime minister ni ta pawh he sikul atang hian 19 zet an awm ta. Tuna ni mek – David Cameron hi 19-na chiah a ni. He chanchin hian Sikul pawimawhna chu a tifam kim viau thinin ka hria.

    Zosapte zirtirtu tha an nih zia mawlh kha sawi hmaih chi a ni hauh lovang. Mizo fa zinga ka hriat chiana ka zirtirtu ngaihsan leh duh em em pahnih – Lalmama(L) leh CS Zawna(L) pawh hi zosapte kutchhuak tho an ni. Zirtirtu dinhmun diktak hi an hriatchian avangin an tha em em ni maiin ka hria.

    Thingsai Primary School Headmaster thin pawh khi sawi hmaih chi a ni hauh lovang. Lehkha bu lama thiamna zirtir tluka nungchang ngai pawimawh a nihna khian mizoram tana mi tangkai a hring chhuak ta teuh ni maiin ka hria.

    Tunhmaa Christian High School, Serkawn a that em em chhan pawh hi eng dang vang niin ka hre lo. Principal tha tak – KL Rokuma khan zirtirtu pawimahna kha a lo hrechiang em a ni. A thawhpuite a fuih thin nasatzia leh naupang bakah zirtitute tana pa ang maia a inpekna kha tha ka ti thin khawp mai. A sawi fo thin, miin an ziah chhawn a an sawi chhawn thin chu – Sakawr chu a tui hal chuan mi 1 chauh pawhin awlsam takin tui awmnaah a hruai thei. Mahse sakawr chu a tui a hal miah loh chuan pa chak pui pui 10 pawhin hruai tum mahse a har tlat thung tiin. Zirtirtute’n naupangte nun dan tha kawhmuhtu nih piah lamah motivate turin a fuih nasa em em thin a ni.

    Tun hnai khan ka hman deuh laiin Jacki Chand-a movie pakhat – Karate Kid kha ka en ve khiah mai a. Khata Jacky Chand-a thusawi kha ka rilru-ah a cham reng mai. Engtin nge a tih kha??? ” There is no such bad students but bad teachers” tiin a nau duhtak karate thiam duh em em kha a hrilh a nih kha. A nau te khan karate a zir nghal mai lo pawh kha chik zui tham tak a ni. Kawr bah dan atangin a zirtir daih mai a, a phawk viau mai a nih kha. Lekhabu kan keu hma leh kan keu rual hian rinawmna, dawhtheihna, taimakna, tih-hram-hram-na, peihrei/fuat (consistency), thilhriatzauna, themthiamna (skills) leh a dangte hi kan zir em tih in en fiah a va tul thin tak em!

    Report this comment

  32. 32
    lamea25 Says:

    Ignatia #31 para tawp lam khi ava tha em..

    Report this comment

  33. 33
    Dr Mahminga Sailo Says:

    … Kawr bah dan atangin a zirtir … (Y) A dik chiah, a pawimawh reng a ni.

    Report this comment

  34. 34
    lushai_er Says:

    Tunhma kha chuan “Zawlbuk” kha kan zirna inpui ber a ni thin a. Zing karah pa ho chhuak khawm khan an em tahlai, arbawm tah lai, khumbeu tah lai, paikawng tah lai te kha an rawn keng chhuak hlawm a, thalai khan practicalin an zir ve nghal thin. An nunah a pawimawh a, an thiam hnang kha in leh ramah an hmang tangkai nghal thin.

    Tunlai hian W.E subject hi an paih tawh nge ka hre lo va, Craft teacher te hian an subject an hneh lo ber ang a ? Lehkha thiam thei fal leh zirmi chu an awm ngei mai, mahse eizawnna hi lehkha zir san loh paw’n a tam tih hi zirtir kan va ngai em. Industrial training hi high school chinah hi chuan compulsory-in kar khat tal neih tur (field work) te ti thei se kan zia awm deuh ang em?

    Tin, Sport leh zirna hi a kal dun tur bawk a ni. Sport lama tui tak avanga lehkha zir thlah ta daih hi sawi tur an tam mai! SAI-ah te hian a tam thei ang ber i lut ang u.

    Tin, SAINIK school kan nei dawn a, Central lam pawn a sakna tur sum a pe tawh a, Sipaia tan tir tum hrim hrim vang pawh ni lovin, displine khauh tak hnuaiah fate i dah sup sup teh ang u. Displine hnuaia kun peih lo, rawn complaint an awm pawn nu leh pa ten kan vuipui tur a ni lovang. Sipai Officer hi tun atanga kum 10/15 a liam meuh chuan Sainik school zarah hian kan nei leh teuh turah i ngai ang.

    Report this comment

  35. 35
    Dr Mahminga Sailo Says:

    Sipaia tan tir tum hrim hrim vang pawh ni lovin, displine khauh tak hnuaiah fate i dah sup sup teh ang u. (Y)

    Tu pawi ka sawng lo’ng chu. Pawl sawm ka zirlai khan thla 8 vel hostel-ah ka awm ve a. Kan awmna Hostel atanga chhuah ruk hrat reng reng, pawl 10 zir chhuak an awm pawh ka hre lo. Thununna ngai thei lo tan zawng lehkhazir hi a har em a ni…

    Report this comment

  36. 36
    buh-duha Says:

    I vei bawk a, a thain a ngaihnawm ngei mai. Zirtirtute kan pawimawh hle mai ka ti ve thin. Naupang tha lo chuan amah leh midang tlem emaw bak a tichhe tak tak lova, zirtirtu tha chuan naupang tam tak a chherchhuak si thin. Tan lakna tur a la tam hle mai.

    Report this comment

  37. 37
    Ignatia (33-115 AD) Says:

    Pu buh-duha pawh a lo lang hlawl mai lawm. Muang changin in commentte chiang zawkin ka chhiar tha leh a. A ngaihnawm hle mai. Thil siam tha tur hian vei phawt hi a tul a, chuan chumi zawhah mi zinga puanzar chi chu sawichhuah hram hram tur niin ka hria. Kum 4 vel lek zirtirtu ka ni ve hman a ka kham lo khawp mai!

    Helaia commenttute zawng zawng hi zirtirtu ni lovin nu leh pa emaw zirlaite u leh naute in nih ka ring a. In zinga ka chah ve fo thin chu – zirtirtute hi min pui tlat ang che u. Min puihtheih dan(support)chu kawng tamtak a awm. Zirtirtute hnuaiah hian nangni pawh hi in pawimawh ve em em a ni.

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.