Zo Nun Mawi Hlutna- III

July 30th, 2012 3:00 pm by Lalhnam Rinzova Khawlhring

By- Laldinthara
Thingsulthliah

An biak lai sa leh khua an zah em em mai khan ‘ Zo nun’ tha leh mawi leh dik an lo neih phah a, mimal hmuh chhuah leh zirtirna atanga lo chawr chhuak a ni lo a, an nunphung, an nitin khawsakphung khan HNAM an lo dina, ‘MIZO HNAM’ tih tur kan lo neih phah ta a, chu sakhua chuanmidangte Mizo hnama luhtir te, midang va sawi chhiat te a ti lo a, mi tupawhin a zâr an zo theihna tura thil tha chi hrang hrang a tihhi a ni. Chu chu an ‘Zo nun mawi,’ khawvela nun mawi ber chu a ni.

Khawvel hnam tinah ram leh hnam leh sakhua humhalh duhnaleh hmangaihna(nati onalism) a lopiang chhuak zel a, kum zabi17-na atang vela rawn tanin French Revolution phei chu 1789 lai khan a intan tawh a. Asian rama hnam hrang hrang zingah te, America ramah te, leh Africa khawmualpuiah a lo darh ta zel ani. Heng hnam hrang hrangte hi an nationalism chu a hrang hret hret a, English ho leh French-ho chuan sum leh pai hmasawnna leh ram zauh belh zelna’n an ti a. German leh Italy-ah chuan a tir chuan hnam hmun hrang hrangaawm te thui khawm a, sawrkar pakha hnuaia dah a ni. Chumi an tihhlawhtlin hnu chuan English leh French ho anga hmasawnna leh ram zauh zel a, hnam dangte an thuhnuaia dah chu an thupui a ni leh a ni.

Irish-hote, Polish-hote leh Greek-hote nationalism-in a tumber chumahni ro inrel a ni a. Asia, Africa leh America khawmualpuiah te chuan ram leh hnam tâna beihna leh hmalaknain a tum ber chu Europe ho dolet leh an thuhnuah atanga inlakchhuah a ni. Chinese-ho leh Japanese-hote chuan Asia ram dangte angin sap hoin an awpbet ve chiah lo a, chuti chungchuan an nationalism innghahna bul chu Europe ho lo nawr let leh chumi atana intih chak chu a ni.

Heng a chunga nationalism hnam, ram hrang hrang ten an kalpui naah hian keini Mizote nunmawi leh tha chu sap-ho chuan minrawn tihchhiat tumin hmanraw hrang hrangin min rawn bei a. Keini pawh chûngte beih letna chu ram leh hnam damna tur tih hriain, Mizo pasaltha tam takte chuan lu chhum banchhum huamin ram leh hna tan an nun an lo hlan a. Nimahsela, hnam fing leh lian hmasa zawkte chu hneh rual an ni si lo le, min awp bet a, min hneh zo ta. Chuti anga min awpbeha min hnehna chuan kan hnamah nghawng chi hrang hrang a neih tlemte chauh lo tar lang ila.

Kum 1894-ah ni danga la awm ngai reng reng lo, a hriat pawh kan lo hriat ngai loh Kristian sakhua chu tharuma hneh kan nih hnuah Mizoramah chuan a rawn lut ta a. A din tirh phat atangain Mizo nun nen a insaikalh nghal tlata. Mizote sakhaw bulpui leh hnama din theihna leh ram leh hnam humhalhna hmanrua chu sawi thiah a ni tan bawk ani. Mizote chu thingbul, lungbul be hnam, ramhuai be hnam tiin min rawn chhal a,(Pathian nung sa leh khuabe reng si kha). Tichuan thingbul,lungbul, ramhuai be hnamah sapho chuan min chhuah ta a, an sakhaw kalphung an lo ti danglam ta, chu chang ni loin, ‘hnam mawl in ni e’ an lo ti bawk nen. An sakhaw biak laiin an ram leh hnaman humhalh a ni tih an hre chiang a, hnam fing hmasa, ram ni tla sengloa roreltute meuhchuan Mizo hnam tlukchhiatna tura a ki pawimawh chu hai hek lo le!

Tichuan, A,AW,B min han siam saka, kan sakhua, ram leh hnam tichhe tawk baka kan thiam kha min duhsak lo. Mizote chu Ui sa eithin kan ni a, khawvelah hian tumah kan hlau lo a, an ngaihdanah chuan ‘khawvelah Mizo an fingber a, an huaiber bawk’ tih kha a ni hlâwm tawp mai a ni. Chu mahni inrintawkna tichhe tur lek chuan A,AW,B min zirtir a, ‘mingo an fing bera, an huai ber bawk’ tihte min zirtira, lehkha zir sang deuh tur leh thiam thei deuhte chu an dang tlata, ‘uisa ei thluakin a tlinlo,’ min la tihsak deuh deuh a ni.

A,AW,B kan han thiam ta a, ziak leh chhiar kan thiam hnu chuan sakhaw thuthlung bu pawimawhtak mai ‘Bible’ chu min han chhawp chhuahsak ta a le! Engin nge mawlh kher ni ta ang le, Kristian an lo pung ta zela. Kristian hmasate chu kan Mizo puite chuan an tiduhdahin an lo hmusit ve em em a. An ram leh hnam tan mi hnawksak an nih anhai lo a, an theihtawpin an lo dang ve a, chutih laia mi thatchhia, hnathawk peih mang lo leh mi rethei deuhte chauh chuKristian-ah chuan an inpe a. Pu. M. Lalmanzuala I.A.S phei chuan he Foreign Theology hi ‘THATCHHETHEOLOGY’ a lo ni e, a lo tih phah a ni. A chhan chu kan sakhaw biak hmasak kan sawi tak tlawmngaihna, huaisenna, tuarchhelna, rinawmna, taimaknate hmang chauha neih theih a nih laiin sakhaw tharah chuan Lal Isua chu lal leh chhandamtua pawm a, rin mai kha a nih avangin leh chu chu vanram kaina lo ni bawk nen,pialral kalna kawng ai chuan vanram kalna chu a zal deuh zawka, hei vang hi ni fa hmiang; Mizorama Kristian kan lo pun chak tak em em chhan ni! Pu Rinsanga I.A.S paw’n,”Kan hnam chin dan leh nunphung leh khawtlang nun inkungkaihna te, dan te hi mizo min tih Mizo tirtu ani” a lo ti ve bawk a. Kan hnam chin dan leh nunphung leh khawtlang nun inkungkaihnate a lo danglam tak si chuan Mizo min nihtir tue an ni si a. Mizo ni reng siin Foreign Theology chuan min awi reng a, Mizorama la awm ngailo piantharna, tawngtainate a lo hluar ta a.

Similar Posts:

Recent Posts:

13 Responses to “Zo Nun Mawi Hlutna- III”

  1. 1
    CFL Says:

    Hnam Sakhua bawk maw!!! Niminah lah chuan kan Biak In compound-ah Booklet an rawn sem zawk leh nghal a. Tunlai hian an tang zual teh a nia.

    Report this comment

  2. 2
    vakul Says:

    platform neih chhun hi in chuh chak viau a, a tha e. hmun dangah sawina tur a vang ve bawk a ni.

    thesis/dissertatiob ni se i guide ni ta ila ka ziah thattir leh vek ang che. i duh zawng sawina turin i la khawm thiam em mai…i duh loh deuh ‘circular reasoning’ khan a hruai ve vak che a ni ber.

    hnam nun mawi hi mizo chauh hian kan nei lo va, a tam zawk phei kha chu kan la changkan loh avanga awm a ni a. hnam dang hian an nei tha ve em em a, an that lehzualna chu an la nghet zawk cheu.

    kristianna avanga changkan leh changkan loh chu thuhran ni se…sakhaw dik a nihna hi sawisela fiah chi a ni lo. A AW B min siam lo se posttupa hian bengali hawrawp kaw..khaw..ghaw..i zir ngei ngei ang. an siam hman a sin.

    sakhaw zirtirna fahrah deuh chawilarna tura nationalism hman hi anti-nationalism a ni zawk. nationalism chuan hmasawnna a keng tur a ni a, tuna sakhaw pawl te reuh tete; uar bik nei, hnam thuthlung zawnga kalpuitute leh engemaw tharthawh chiam tumna te hi hnam tan an hnawk…an changkang thei lo viau bawk si. kohhran zi dinga seilian pulpit supply hre pha ho hi mi puitling an ni zawk zel…nun dan pawh an man a, an khawhawi a zau hak mai…a dang ho hi chu…pawlah pawh inhmang se an nawi ru viau a ni.

    Report this comment

  3. 3
    saint sammoo Says:

    vakul ngaihdan hi ka thlawp e..

    Report this comment

  4. 4
    Sihtea Says:

    Khuavang, Sakhaw thubawk.

    Report this comment

  5. 5
    James Bond Says:

    Thatchhetheology hi zir a nuam aniang. Kan zir thiam zung zung mai anih hi.

    Report this comment

  6. 6
    houdini Says:

    A va ṭha êm! (Y)(Y)

    Report this comment

  7. 7
    Rinzova Khawlhring Lalhnam Says:

    Thatchhe Theology chu thatpui a har a nih hi.

    Report this comment

  8. 8
    Rinzova Khawlhring Lalhnam Says:

    # vakul, A, AW, B, min siam saklo sela chuan hetiang thu te hi sawi a ngai awm si lova…

    Report this comment

  9. 9
    vakul Says:

    chuan enge… min siamsak chu lawm viau zawk awm che. lawm lohthu sawi ni si lo dem rawngkaia sawi reng mai….

    in goal ah hian inkhalh lut ila kan nasa lo ngawt thin ang chu…mihring nuna chhungril lam thatna hi zonunmawi chauh a ni bik lo va…mihring nun mawi a ni.

    mizo nun tluk chhiat chhan hi multi factors a ni a, sawi zawh thut chi a ni lo hnamtin tawrh mek a ni. hnam ze nghet apiang an ziaawm chauh. kristian sakhuanna vanga kaihluh tumna hi nationalism zia a ni chuang lo…

    a nihna tak zawkah chuan mizo nun tlu chhia hi kristianna hian min la vawng pum hram hram zawk a ni, kristian dan phung hi hnam nun nen a inzawm a kan ropui lo viau zawk em ka ti.

    kan mizo kristianna hian duhthu a sam lo a nih pawhin kristian sakhua demna tur a awm lo…kan tlin ve loh vang leh kan nih chhuah zawh loh vang zawk a ni.

    Report this comment

  10. 10
    Ignatia (33-115 AD) Says:

    Pu Rinzova: Zonunmawi tih lehkhabu Rev Dr K Thanzaua ziak kha handbook pangngai atan lo hmang ula a pawi vak lo mai thei a ni. Kei chuan ka kawl khiau tawh a nia. Mahse tunah hian a la release lo mai thei.

    I thusawi tum hi i chhep sual nasa thei khawp mai.

    Report this comment

  11. 11
    bk Says:

    Amah Khushwant Singh tawngkam takin, sakhuana avangin kan inhnial a, kan insual a, kan thih phah hiala, mahse tumah kan sakhaw zirtirna angin ka nung leh tak tak si lova.

    Zonunmawi chu a lo tlu chhia a nih pawhin a tluk chhiat chhan chu Kristiana a ni ngawt thei lovang. Kan pi leh pute nunze mawi kan tihte khan hmanlai sakhaw kawng kalah khan awmzia a nei meuh em ni le? An nun honaa tihmakmawhin a hrin chhuah a ni zawk lo maw? Kristian sakhaw zirtirna hian kan Zonunzemawi hi min zirtir vek zawk a tih theih ang, kan zawm hlei thei lo mai chu a nih deuh mai hi a….

    Kan thenawm State vela hmanlai sakhua (primal religion) la vuan hote hi a changkang lo leh chen beh lam an ni deuh zel zawk zu nia….

    Report this comment

  12. 12
    Rinzova Khawlhring Lalhnam Says:

    Ka hman veleh ka rawn chhunzawm leh ang, tunah chuan kawment vak rih lovang.

    Report this comment

  13. 13
    Awmtea Khiangte Says:

    Van tha dap dap ve aw (Y)

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.