Chhulkhat chhuak inenhranna hi!

August 2nd, 2014 12:17 am by Henry Vangchhia

Zohnahthlakte hi hnam hrang engemaw zat awmin, khaw hrang leh rampui hrang pathum – India, Burma, leh Bangladesh-ahte awmhmun nghet tun hma atangin kan khuar a ni. Kan awmna tlang a zirin kan in kohna, kan identity pawh a hrang thliah hlawm a, chutiang bawkin hnam hrang hrang kan nih angin kan tawng hman pawh chi hrang a tam hle. Hnam hlawm lian deuhte chu: Paite, Hmar, Thadou, Mara, Lusei, Zahau, Lai, leh Ralte te kan ni. Chu’ng hnam hrang hrangte chu mahni tawk a chapo leh mahni chi nilo diriam hmang, kan pi leh pute hunlai atang tawh a inkoh elna, hmuhsitna tawngkam inthlak ching kan ni. Zohnahthlak hnam tlemte ten, hetiang kan chinna chhante chu: chhut thui loh vang, intih vei vang, leh ngaihsam tak a kan chapo vangte niin a lang.

Zohnahthlakte hi thil ngaihtuah liam puat ching tak kan ni fo, kan chhut thui lo thin hle bawk. Kan vei laklawh lah hi kan rilru-in dik nia min hriattir tawh chu, kan sihal kawtawp tanpui tung tawh mai thin. Mizoram, India chhung chauh han sawi ta lawk ila; engvangin nge, The Lushai Hills District ni thin kha, April ni 29, kum 1954 a, Change of Name Act, No.18 hmang a Mizo District ti a thlak a nih chhan kha? A chhan chu Mizoram a awm hlun, hnam hrang hrangte hi Lusei chauh kan nih loh vang niin, Zohnahthlakte zawng zawng huamin “MIZO” tih chu sawrkar meuhin a rawn hmang ta a nih chu. Chumi chuan Lusei hovin Lai ho an koh nawmnahna “Pawi ho” an tih ang te, Lai hovin Lusei ho an koh nawmnahna “Mar” an tithe chu a tihbo theihna tlengin (!), Mizoram chhung a kan identity nghet a ni ta a ni. Mizoram chhung a “Mizo” inti zawng zawngte, Lusei tawng hmang chin chauh pawh hi, Lusei, Hmar, Lai, Mara, Ralte, Thadou, Zahau, leh Paite kar a hnam leng emaw, peng emaw kan ni theuh hlawm. Hetiang ni reng chung si hian kan ngaihtuah peih lo va, thatna lam a hnam thanna aiin hnam darh zauna leh ropui lohna, kan chhut thui lohna chuan a thlen mek a ni.

Mak tak maiin Zohnahthlakte hi mahni tawk a inti vei tak, mahni aia khawsa hniam zawk nia kan hriatte hmuhsit a, fiamthu thawhnan thleng a hman ching tak kan ni tlat. Kan khawvel nun kawngah hian tumah a intluk theih lo va, midang tel lovin a khawsak theih hek loh. Eng hnathawk pawh, eng mi pawh, eng hnam pawh ni ila Zohnahthlak kan nih chuan kan pawimawhin kan in mamawh tawn theuh tih hi, inti vei tak rilru pu ni lo va thlir thiam chuan, kan hriat theih ngei tur thil a ni. Burma ram Zohnahthlakte han sawi ve thung ila. Chin Hills a khawsa tamzawk-te khi Zohnahthlak an ni a, an identity hman chu “Chin” a ni ber. An hotute khian Mizoram a kan tawng tualleng ber Mizo tawng kan tih tak, Lusei lal awp hnuai a tawng hman hi, hmangtu kan tam ber vangin, “Tawng tuallengah hmang a tha ang, kan inhnaih zual zel theih nan,” tiin an thutkhawmnaah an sawi chhuak fo tawh thin. An pamtul leh thinna chhan nia lang chu, a tawng hmangtu Mizoram a mite kan “Intih vei” vang a ni maithei. Chin Hills pawn, Kalay District a Mizo khua Tahan lam a Mizo tawng hmangte pawh hian, ramdang an pemnaah chuan “Chin” tih chu identity-ah an hmang a, hnamdang an nita tihna a ni lo; an identity hman a dang mai a ni. Intih veina neih a, identity dang hmang an nih vang a hnamdang ang mai a kan en hi a fuhlo a ni. Intih veina hian rah tha aiin rah thalo leh hnam darhna a siam thei a ni.

Zohnahthlakte hi a tlangpui thu a ngaihsam tak kan niin a lang. Kan ngaihsamna avang hian Mizoram chhungah pawh eirukna kan do hlawhtling thei lo va, hnam fing zawkten kan hnam damna tur a min duan sak ILP pawh kan veng uluk thei nganglo chu a nih hi. Midang tih tur a kan dah zel maite hi a pawi hle. Tin, phun phun a sawisel a rel leh ngawt thin lo hian, kan ram kaldan kan ngaimawhte hi a thehluhna tur dik tak, thuneitute hnenah ziak a thehluh thlap maite hi chin ve a hun tawh khawp mai. Kan ngaihtuahna negative lutuk maite hi, ngaihsam inngaihtuah lungpuamna a ni thei ang em? Kan hlathute reng mai hi a riang ngawih ngawih vek mai a nih hi! Ngaihsamna, chhutthui lohna hian rilru hnualna hi a siam thei a ni. Chuti e tilo chuan kan chapo vei nek lehnghal a; ui cho, a in vel a ring tak a bauh ngam hi kan ang hle thin bawk awm e. A hlawm a kan awmna deuh, entirnan: Lamka, Lawngtlai, Saiha, leh Aizawl tih velah chuan kan tu-te tuleh thleng a kan hnampui a nghawng dan tur ngaihtuah niawm tak si, ngaihtuah phalo takin kan inkhurbing deuh li leih niin a lang;”sawlam, khulam, khilam” tih kan la ching em mai. Ngaihsam bawk si chapo bawk si kan nih fo chuan kan la ral khawp ang. Tripura khu han thlir ila, a ram neitu chu an awm phiuh pheuh tawh chauh a, an state hruaitute pawh vai hlir niin an hmel pawh thlahpawlh hmel deuh vek an ni ta mai. Kan ram politician-ten vote an duh vang a hnamdang an lawmlut hum hum maite hian min la chhiatpui zual sauh sauh ngei ang le.

Zohnahthlakte hian identity hrang hrang, kan chhuahna ram a zirin kan hmang a (Mizo, Chin, Kuki, Zomi etc.), mihrang kan nihloh pawh kan hria aniang, kan sawi ve fo hi. Chuti chung chuan kan chhut thui loh vangte, kan intihvei vangte, kan ngaihsam leh chapo vangte hian, Bangladesh ami emaw, Burma a mi emaw, India a mi emawte hi kan innuihsawh tawn viau zel mai hi a pawi hle a; kan vel a hnamdangte min nuihna tur leh kan ram an rawn luah khah zel theihna hmanrua tha tak kan nih phah thei tlat a ni. Lusei tawng hmangte hi, majority kan nih angin, u ber chan kan chang thiam a tulin a pawimawh hle awm e. Majority chuan minority chu unau theuh theuh thiam takin kan huikhawm loh chuan a tidarhtu kan ni thei dawn a ni. Kan tawng hmanin Mizo min nih tir theih laiin, Chin leh Zomi pawh min nih tir thei bawk a ni. Chutiang Zohnahthlak hnam hrang hrangte chuan, “Unau kan ni,” ti mai lo hian kan tanrual thiam a, inhmuhsitna kalsan a inthliar lo va kan len hoza theih hi a van pawimawh tak em. Tun hma Kristiante khan an Kristian puite, ram hlatakah thlawhna chu sawi loh, rel pawh a awm hmain chhan turin ram thinghlimah an kal nal nal a nih kha. Keini Zohnahthlakte hian kan chipuite, Bangladesh, Burma leh India a awmt hi, a tul hunah inchhan tawn ve zel teh ang u khai, kan Kristianna nen pawh a inthlunzawm tlatin ka ring tlat a ni.

Similar Posts:

Recent Posts:

17 Responses to “Chhulkhat chhuak inenhranna hi!”

  1. 1
    chhana Says:

    Zo hnahthlak tih chawp ziah ngai nupui nei i ni bawka; i vei hle mai.

    Report this comment

  2. 2
    H.Vangchhia Says:

    chhana, a nia sin. Israel thlah emaw inti a Mizoram chhung a rinawm tak a Juda sakhua vuan a, hlep bawng laklawh tawh, an sipai hial tang tawh a Juda leh chiah a inhre lo ang tan ngat phei hi chuan ka vei lehzual teh a nia. Hairehai :P

    Kei leh ka chhungte chu Mizo dik tak kan ni a, Bnei Menashe a chiang, chiang lehlo kan ni ve lo. ;)

    Report this comment

  3. 3
    littlerascal Says:

    @Chhana Enge i sawi awmzia khi?! tu te nge zohnahthlak tihchawp ngai chu aw tiin ka lo ngaihtuah nuah nuah

    Report this comment

  4. 4
    H.Vangchhia Says:

    littlerascal, #3, ka nupui hi Thaidawr, Mizoram (Farkawn bul) lal tunu mah nise, Tlangpui khua, Burma a piang a ni a, “Burma mi,” tia a hmuhsitna tawngkam a nih khi. A tullo khawpin ka hria.

    Report this comment

  5. 5
    littlerascal Says:

    Haha huat tham pawh a nih loh chu, zohnahthlak sa reng alawm chu :)

    Report this comment

  6. 6
    Kawnga Says:

    #Chhana mai mai chu!

    Report this comment

  7. 7
    H.Vangchhia Says:

    littlerascal #5, Fanai leh Chinzah hi Mizo zing a lal hnam an nih hrelo kan awm a ni mahna! Hairehai :P

    Ka ziak ang chiah khi tun hma deuh, kum 1985 vel atang a ka rilru lah thintu a ni.

    Report this comment

  8. 8
    Kingpin Says:

    #chhana keiman ka vei em avanga U Henry hi ziak tura ka request anih hi…thu ziak mi ka nih loh avangin. I comment a mawl haih haih ngei mai

    Report this comment

  9. 9
    chhangte_ll Says:

    Kohran leh Party lamah pawh inenhranna chu a tam alawm :D

    Ka lo la lut thei anih hi mawle, eh !!

    Report this comment

  10. 10
    Thangpasaisira Says:

    Logged in as Thangpasaisira.
    Logged out as Thangpasaisira. (Y)

    Report this comment

  11. 11
    khawpuia thianhlun Says:

    post tha khawm mai…

    Report this comment

  12. 12
    chhana Says:

    Nia, ka mawl leh thin. Mahse, ka vei ve em a ni. Pu Lal Thanhawla hi tuman Mizo hnahthlak a nih thu an sawi ngailo. Kan chiang mai. Mary Kom erawh sawi fiah chawp zel a ngai. Chutiang deuh chu ka sawi awmzia a ni e.

    Report this comment

  13. 13
    Saitawk Says:

    Kei chu nikum khan ka Blog a chhe tawh! Naupang deuh email account nei angin a lo awm a, ka ui raaps!! Saitawk, raltehaizang hnam, zo hnahthlaka hi ka nikhua lo lulai!!

    Report this comment

  14. 14
    caribou Says:

    Kan tlem si a, titi lah a hot nghal em em bawk sia…..

    Report this comment

  15. 15
    H.Vangchhia Says:

    caribou #14 nia mawle. hairehai :D

    Report this comment

  16. 16
    badboy Says:

    FB lamah chinzah nula pakhat tawngthei deuh chapo deuh tawngkam bawlhhlawh thei deuh mai ka friend list a lo awmve kan khak zeuh mai chuh.. avan chapo tak e aw… ka thinrim in hnamchawm nula i nih kha a.. kan ti zeuh mai chuh.. ahnu leh kha chu ka hnial ngam tawh lo :-D

    Report this comment

  17. 17
    H.Vangchhia Says:

    #16 Proud tak lo va pride neih a mawi! ;) Mi chapo leh mawl deuh hi chu hrilh fawk ila chhang nawn leh vak lo ila a tha ta berin ka hria. Hairehai :D

    Report this comment

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.